Ský - 01.02.2001, Blaðsíða 54

Góðærið og þjóðarsálin Ljósmyndir: Spess
Einhvern tíma sagði heim-
spekingur nokkur eitthvað á
þá leið að erfiðara væri að
þola góða daga en slæma. Því
miður talaði hann ekkert um
hvernig væri fyrir íslensku
þjóðina að þola heilt góðæri.
Hins vegar vöruðu ýmsir við
því fyrir nokkrum árum, þegar
allir þessir góðu dagar voru
að hellast yfir okkur, að láta
brjálæðið sem skapaðist í
síðustu efnahagsuppsveiflu
ekki endurtaka sig. En hvað,
breyttum við þessu litla landi
aftur í heimsins stærsta
vörubretti? Er kannski einhver
sannleikur í auglýsingunni á
veggnum í komusal Leifs-
stöðvar: „Velkomin! Visa
ísland“?
Huldar Breiðfjörð settist
niður með fimm manns sem
líta hlutina misjöfnum augum
og spurði meðal annars hvað
hefði einkennt undanfarið
góðæristímabil og hvernig
þjóðin hefði höndlað það.
Þóröur: Þetta góöæri er ólíkt öörum góð-
ærum aö þvl leyti aö stoðirnar undir efna-
hagslífinu eru bæöi fleiri og fjölbreyttari.
Annaö einkenni á þessu góðæri er líka
uppsöfnuð fjárfestingarþörf. Fólk er búiö
aö draga lengi aö endurnýja bílinn, ísskáp-
inn og svo framvegis. Eins hefur mér þótt
gott aö veröa var við þessa miklu þjartsýni
og sköpunarkraft. Þaö hefur dregiö úr
minnimáttarkenndinni. Viö heyrum sjaldnar
talaö um hina frægu höfðatölu. En þessu
hefur llka fylgt mikil óþolinmæöi. Fólk hefur
ætlaö aö kaupa veröbréf I dag og veröa ríkt
á morgun.
Halldóra: Þaö sem ööru fremur hefur ein-
kennt síðustu ár er hraöi og spenna. Tölvu-
póstur og gemsi hafa hækkaö pitsið. Við
krefjumst tafarlausra viðbragöa, kannski á
kostnað íhugunar. Veröbréfamarkaöurinn
hefur líka æst fólk og skapað mikla neyslu.
Gamli kapltalisminn sem viö þekkjum og
upphófst viö iönbyltinguna hefur numiö
nýjar lendur, nær til gena þegnanna sem
og upplýsingarinnar almennt. Þetta hefur
breytt miklu hér, ég nefni kvótakerfiö og
gagnagrunninn. Jafnvel hörðustu kapítalistar
af gamla skólanum eru hissa og hneykslaðir,
kannski af því þeir hafa misst af þessari
lest.
Hjálmar: Þaö er erfitt aö dæma heila þjóð
og saka aöra um allt rugliö. Sjálfur lifir
maður á svipaöan hátt og hinir þótt maöur
hafi ekki efni á aö kaupa sér jafndýran bll.
Og góðæri hlýtur aö vera skárra en hallæri.
Hins vegar er auövelt aö taka undir aö hér
sé ákveðin firring. Maður þarf ekki annað
en ganga Laugaveginn og sjá alla fjögurra
milljóna króna jeppana I hægagangi. Inni I
þeim situr fólk og er aö skoða I búöar-
gluggana. Núna er nauðungarsala á þess-
um sömu jeppum farin að aukast sem er
dapurlegt merki um aö á einhverjum tíma-
punkti hafi fólk anað út I tóma vitleysu. Ég
hélt að íslendingar væru komnir upp úr
efnishyggju þessarar nýríku þjóöar.
Sigríóur: Höfum við ekki alltaf veriö hin
nýjungagjarna þjóö? Viö nútlmavæddumst
afar hratt og erum enn að reyna bæta
okkur upp þá stöönun sem ríkti svo lengi
hérna. í Evrópu var borgaralegt samfélag
aö mótast I 200 ár en hér gerðist það á
nokkrum áratugum eftir stríö. Aö sama
skapi höfum viö haldið inn I þennan verð-
bréfaheim af miklu offorsi. Til mín hafa
komið háskólastúdentar sem hvorki geta
staðið I skilum né tekið próf vegna þess aö
þeir eru aö vinna fyrir tapinu á bréfunum
sem þeir keyptu I deCODE. Þórður minntist
á aö búiö væri aö renna fleiri stoöum undir
íslenskt efnahagslíf en er það samt ekki
enn þannig aö fiskurinn er þaö sem gefur
mest af sér?
Þóröur: Sá tími kemur sennilega aldrei aö
sjávarútvegurinn veröi óþarfur. En það
hangir ekki allt lengur á þessum náttúru-
auölindagreinum. Til dæmis ertöluvert
síðan kreþþti að I sjávarútveginum en þaö
slær ekki á okkur meö sama móti og áður.
Margeir: Stærsta auðlind þjóöarinnar er
íslenski neytandinn. Bjartsýni hans er það
sem heldur þessu öllu gangandi. Efnahags-
leg orsök mikillar sveiflu og neyslugleði
fyrir 1990 voru útlán bankanna. Slöan
lentu bankarnirí vandræðum, drógu saman
aftur frá 1998 til 1999, en byrjuðu þá aö
lána á fullu aftur. Þetta knýr nú bæöi verö-