Heimili og skóli - 01.03.1949, Blaðsíða 8

28
HEIMILI OG SKÓLI
A llrahljóðaaðferðin.
í allrahljóðaaðferðinni hefst kennsl-
an á heild og endar á eindum. Valin
eru orð, sem hafa öll hugsanleg
hljóðasambönd; aðferðin hefur þann-
ig í raun og veru tekið statistikk-
ina í þjónustu sína. Veikasta hlið
allrahljóðaaðferðarinnar er sú, að
ekkert tillit er tekið til orðaforða og
orðavals barnanna, heldur er efnið
valið þannig, áð öll hljóð og hljóða-
sambönd komi fyrir í lesmálinu.
Greiningar- og samsetningaraðferðin.
Þessi aðferð er eins konar arf-
þegi allrahljóðaaðferðarinnar. í grein-
inga- og samtengingaraðferðinni hefst
kennslan á setningu, sem valin er úr
orðaforða barnanna. Þessari aðferð
verður því aðeins beitt að gagni, að
börnin séu leikin í að hlusta og tali
óbjagað mál, áður en kennslan hefst.
Kennarinn skrifar setningu — t. d.:
Þú mátt fara út — á töfluna, og segir
setninguna hægt og greinilega hvað
eftir annað. Börnin hafa setninguna
eftir, og þegar þau hafa lært hana hár-
rétta, eru einstök orð tekin til athug-
unar, og loks reka bókstafir og hljóð
lestina. Þetta er greiningin; þegar hún
er í lagi, er snúið við og endað á orð-
heildinni. Þar eð þessi aðferð er að
nokkru leyti heildaraðferð, liefur
gagnrýnin fremur beinst að heildar-
hluta hennar. Gagnrýnendur benda á,
að orðahlutar, sem eru áþekkir að út-
liti, valda oft misgripum, einkum ef
þeir eru í vinstri hluta skynjunar-
svæðisins.
Heildaraðferð — Decroly-aðferðin.
Raunveruleiki, sem ekki er bund-
inn við mál, er grundvöllur heildar-
aðferða. Lítil börn eru mjög bundin
við heildarskynjun, en eftir því sem
þau stækka, glöggva þau sig betur á
eindum, og því þroskastigi eru þau að
ná í byrjun skólaaldursins.
Decroly, sem er belgiskur læknir,
notaði heildaraðferðir. Hann hélt því
fram, að barninu væri eðlilegt að
byrja á setningu; ef til vill væri setn-
ingin aðeins eitt orð, en í henni fæl-
ist þó ákveðinn vilji, ósk eða krafa.
Decroly hóf kennsluna á því, að
kenna börnunum skrifaða bókstafi, og
lét hann þau skrifa nöfn hluta í stof-
unni, þar sem kennslan fór fram. A
þennan hátt var tryggt, að börnin
þekktu hugtökin, sem þau lærðu að
lesa.
Barnið horfir á skrifaða setningu,
meðan kennarinn les hana hátt og
greinilega. Á þennan hátt eru ýmsar
setningar lærðar, unz kennarinn þarf
ekki að lesa þær, barnið kannast strax
við þær án þess.
Er börnin hafa aflað sér nokkurs
orðaforða á þennan hátt, má nota
orðaleikina. Orðaleikirnir eru þannig,
að barnið fær nokkur spjöld, og á
hverju spjaldi stendur eitt orð. Kenn-
arinn nefnir eitt orð og sýnir orðkort
eða mynd, sem táknar ákveðna starf-
semi, t. d.: Jón leikur sér, mamma
saumar, eða þess háttar. Hver, sem
eggjandinn er, er hlutverk barnsins að
finna spjald með samsvarandi orði.
Eins og allar lestraraðferðir, hef-
ur Decroly-aðferðin hlotið gagnrýni.
Alice Descoeudres benti á, að Decro-
ly-aðferðin væri ef til vill góð handa
börnum, sem einkum beittu sjón-
skynjun og voru meðalgreind eða