Heimili og skóli - 01.08.1962, Blaðsíða 5

Heimili og skóli
TÍMARIT UM UPPELDISMÁL
21. árg. Maí—Ágúst 1962 3.-4. hefti
Seg ir pú barni
Einhver versti óvinur mannkynsins
er lygin. Hún er sjúkdómur í menn-
igarlífi þjóða og einstaklinga, eins kon-
ar krabbamein, sem eitrar út frá sér
og sáir fræjum tortryggni, úlfúðar og
haturs. Þetta er vanþroskasjúkdómur,
sem eigi verður læknaður með öðru en
auknum menningarþroska. Barátta sið-
menningarinnar við lygina verður því
að byrja í uppeldinu, eins snemma og
hægt er. Hún tekur á sig alls konar
gerfi. Stundum birtist hún eins og
sakleysið sjálft, sem mennirnir gera
gælur við, en á öðrum tíma eins og
ógrímuklædd ófreskja, svo sem í styrj-
öldum og í deilum þjóða á milli. Þá
er hún orðin að heimslygi. En hvar
byrjar lygin og hvar endar hún? Það
er erfitt að segja hvar hún endar, þang-
að sjáum við ekki enn, en hún byrjar
tvímælalaust hjá barninu á mjög ung-
um aldri. Fyrst ósjálfrátt, en síðar
sjálfrátt.
Hér verður fyrst nokkuð vikið að
ósannindum barna. Það má skipta
þeim í flokka eftir eðli sínu. Vil ég þá
fyrst nefna þau ósannindi, sem stafa af
þroskaleysi. Á þvf stigi eiga börnin
mjög erfitt með, eða geta alls ekki
[31 mt alltaí satt?
greint, hvað satt er eða ósatt. Kannski
væri réttara að orða það svo, hvað sé
raunverulegt eða óraunverulegt? Slík
ósannindi eru mjög tíð á forskólaaldri
og jafnvel fram á skólaaldur, ef um lítt
þroskuð börn er að ræða. Þessi ósann-
indi eru sjaldan alvarleg, og varast
skyldi að refsa börnum á nokkum hátt
fyrir þau, en vera samt á verði gagn-
vart þeim. Börnin myndu ekki skilja
slíka refsingu.
Þessi ósannindi eiga sér tvennar ræt-
ur. Annars vegar er það sterkt ímynd-
unarafl, sem leiðir börnin þarna af-
vega, en hins vegar rík löngun til að
stækka sig í augum annarra. Börn á
þessum aldri eru sem sé dálítið grobb-
in, einkum drengir. Þegar foreldrar
telja, að kominn sé tími til að venja
þau af þessum ósið, eiga þeir með
góðlátlegum bendingum að sýna þeirn
fram á, að svona sé þetta ekki í raun
og veru, þau verði að segja rétt og satt
frá. Ef það dugar ekki, má reyna að
láta börnin finna til þess, að þeim sé
ekki trúað. Það verður þeim eftir-
minnileg áminning um að segja satt.
Þessi ósannindi venjast af flestum
börnum með vaxandi þroska og leið-