Læknaneminn - 01.07.1967, Page 56

56
LÆKNANEMINN
Karl. H. Proppé, stud. med.:
Bráöameöferö meiriháttar slysa
Eftirfarandi samantekt er gerð að
tilhlutan Hauns Kristjánssonar og flutt
í handlæknistíma I vetur. Ber eftirfar-
andi greinilega merki þess, að ekki var
í upphafi ætlunin að birta það sem
grein í blaði og eru lesendur beðnir vel-
virðingar á þvi.
Lang algengustu slys eru áverk-
ar á útlimum, en alvarlegustu slys-
in eru í þessari röð:
Höfuðáverkar.
Innri blæðingar.
Útlimaáverkar og brot.
Þegar á slysstað er komið er
gott að hafa ákveðið vinnuplan,
t. d. að skipta skoðun í skyndi-
skoðun og kerfaskoðun og síðan
meðferð eftir því sem við á.
7. Skyndiskoðun.
Það er mikilvægt að gera sér
strax grein fyrir almennu ástandi
sjúklings og meðvitund hans. Með-
vitundartruflun getur stafað af
ýmsu, svo sem áverkum á mið-
taugakerfi, blóðtapi, diabetes
acidosis, súrefniskorti. Því næst
koma þau atriði, sem nauðsynleg-
ust eru lífi sjúklings og eru þau
tekin til meðferðar strax eftir því
sem hægt er.
1. Öndun er efst á blaði og verð-
ur að tryggja sjúklingnum óhindr-
aða öndun. Hindruð öndun er lík-
lega algengust af mucus, vomitus
eða blóði, e. t. v. hefur tungan
fallið aftur og stíflað öudunarveg-
inn. Hjartastöðvun krefst enn-
fremur skjótra aðgerða.
2. Blæðingar. Leita ber eftir
blæðingum, bæði ytri blæðingum
og innri blæðingum. Sé sjúklingur
greinilega í hættu vegna mikilla
blæðinga verða þær að sitja fyrir
öllu.
3. Shock. Gera sér grein fyrir,
hvort sjúklingur er í shocki eða
yfirvofandi shocki, og til að
varna því er rétt að muna eftir-
farandi:
a) Breiða teppi yfir sjúkling og
hlúa að honum.
b) Morfin, 5—10 mg i. v. við verk
og sem sedativum.
c) Spelkur, þar sem það á við.
Að þessu loknu og augljóst er
að sjúklingur þurfi enga lífsnauð-
synlega bráðameðferð og öndun-
ar- og blóðrásarkerfi starfi sóma-
samlega, þá fyrst eru áverkar
sjúklings athugaðir. Æskilegt er
að fikta sem minnst við opin sár,
heldur að setja við sótthreinsaðar
umbúðir þangað til aðstaða er til
að gera að þeim endanlega.
Því næst kemur skipuleg kerfa-
skoðun.
II. Kerfaskoðun.
1. Höfuð og háls.
Höfuð er þuklað og gætt að sár-
um á höfuðleðri, depressions
fracturum, aðskotahlutum, mis-
smíð, hematoma, eymslum o. s.
frv. Höfði og hálsliðum er síðan
snúið aktíft og passíft til að gæta
að sársauka, vöðvakrampa, hindr-
aðri hreyfingu, crepitus. Kjálkar
og tannbit er skoðað.
Á hálsi er»leitað eftir venu-
stasa, mari, fyrirferðaraukningu