Læknaneminn - 01.07.1967, Blaðsíða 57

LÆKNANEMINN
57
og hvort barkinn sé í miðlínu. I
munnholi lítur maður eftir hvort
gómbogar séu jafnir, tennur laus-
ar, blæðingum, deformitet o. s.
frv. Lauslega neurologiska skoðun
er rétt að gera.
2. Brjóstkassi.
Brjóstkassinn er þuklaður eftir
asymmetri og missmíð, rifjabrot-
um, subcutant emphysema. Önd-
unarhreyfingar eru bornar saman.
Precordium og ictus er þuklað
og hjartastærð bönkuð út. Hlust-
pípu brugðið á hjarta og lungu.
Ef sogandi sár er á brjóstkassa
verður að þétta það með sótt-
hreinsuðu gasbindi.
Að síðustu er hryggur þuklaður
án þess að róta sjúkling of mikið
til.
3. Kviður og mjaðmir.
a) Þegar lokið er að skoða hrygg-
inn er bezt að athuga sacro-
iliae liðina með því að þrýsta
báðum cristae iliacae þéttings-
fast saman og ýta síðan á
spina ant. sup. Þannig fæst
sæmileg hugmynd um grindar-
beinin. Með því að ýta á sym-
fysis pubis fást upplýsingar
um symfysuna og rami oss.
pubis.
b) Þvagleggur. Ef grunar er á að
mjaðmagrind sé brotin á að
leggja upp þvaglegg strax og
skilja hann eftir, því algengt
er að þvagrás rifni við frac-
tura rami oss. pubis. Ef það
er ekki gert fljótlega eftir
slysið fyllist þetta allt af þvagi,
bjúg og blóði svo erfitt er að
koma þvaglegg upp í gegn.
Væntanlega sparar það einnig
tíma og fyrirhöfn fyrir þann,
sem finna þyrfti endana, þeg-
ar í aðgerð kemur.
c) Kviður er þuklaður og bank-
aður og gætt að eymslum, fyr-
irferðar aukningu, spenntum
vöðvum o. s. frv. Opin sár eru
ekki sonderuð og ef garnir og/
eða omentum lafir út er því
ekki troðið inn fyrr en aðstaða
er fyrir hendi til að gera full-
komlega að sárinu, heldur er
reynt að breiða sterilt yfir
með isotónisku saltvatni.
Lífshættulega blæðingu frá
kviðarholi verður að reyna að
athuga og stöðva. Stundum er
nauðsynlegt að þrýsta niður á
aorta með hnefanum á meðan
áhöld eru tekin til, en það er
víst mesta erfiði jafnvel fyrir
hraustan mann.
d) Kynfæri og endaþarmur. Kyn-
færi eru athuguð fyrir áverk-
um og fingri brugðið upp í
endaþarm.
4. IJtlimir.
Þá skal einkum skoða m. t. t.
starfshæfni. Búa lauslega en ster-
ilt um opin sár.
III. Meðferö.
Það getur haft mikla þýðingu
að gera sér grein fyrir og hefjast
strax handa á því, sem skiptir
mestu máli.
Þýðingarmestu atriðin eru eft-
irfarandi og í þessari röð:
1) Öndun og öndunarvegir.
2) Hjarta og blóðrás.
3) Blæðingar.
4) Shock.
Síðan koma önnur atriði, s. s.
að koma í veg fyrir infectionir
(tetanus), spelkur og flutningur
og loks að gera að áverkum
sjúklings.
Öndun
Eins og áður segir eru helztu
orsakir fyrir hindraðri öndun að
mucus, vomitus, blóð eða tunga
stíflar. Meðferð er þá að toga
tunguna fram og reyna að hvolfa
úr sjúklingi samkvæmt þyngdar-
lögmálinu, eða nota sog ef hægt