Læknaneminn - 01.12.1968, Qupperneq 18

18
LÆK N A NEMINN
Ólafur Ingibjörnsson, lœknir:
Nokkur
Sudecks
Með Sudecks atrophiu eða
„painful posttraumatic osteo-
porosis“, eins og það er oft nefnt
á engilsaxnesku, er átt við sjúk-
dómsmynd, sem sést eftir ýmiss
konar áverka, eins og hið engil-
saxneska nafn ber með sér. Það
er þó ekki heldur allskostar rétt,
því að sjúkdómsmyndin er hvergi
nærri bundin við beinið, heldur
einnig flesta eða alla umliggjandi
vefi, og er því e. t. v. réttara að
tala um Sudecks syndrom. Að
þessu hallast fleiri og fleiri og
telja þá „réttilega, að „Sudecks
atrophia“ sé þá haldið sem röntgen-
ologiskri terminology. Oftast sést
Sudecks syndrom eftir áverka á
útlimum, og þá oftast á polyarti-
culerum svæðum, svo sem carpus
og tarsus eða í næsta nágrenni
við slík. Mjög algengt er að sjá
það eftir Colles fracturur, enda er
talið að t. d. á hendi komi % af öll-
um Sudecks fyrir hjá konum, sem
eru, eins og alkunnugt er, ábyrg-
ar fyrir flestum Colles fracturum.
Það var árið 1900, sem Ham-
borgarkirurginn Paul Sudeck
lýsti þessu fyrirbæri fyrstur
manna, í grein, sem nefndist „tíber
die entziindliche Knochen-
atrophie“, og birtist í „Arkiv fiir
klinische Chirugie“ sama ár, og
eftir þessum ágætismanni hefur
svo syndromið hlotið nafn sitt.
Síðan hefur margt birzt á prenti
um það, hypothestur bæði um or-
orð um
atrophiu
sakir og meðferð, og eru hinir
ýmsu skólar sízt sammála. Sýnir
það ef til vill bezt, hversu lítil
vitneskja rnanna raunverulega er.
Enda þótt oftast sé talað um
þetta fyrirbæri sem complication
við beinbrot og frekar um það get-
ið í fracturu-bókum og orthopae-
diskum, er það heldur ekki alveg
rétt, því að eftir mjúkpartatraum-
ata, contusionir, distorsionir,
luxationir á liðum og eftir bruna
sést þetta ósjaldan, sumir segja
oftar en eftir nokkuð annað. Það
er talið allalgengt við periarthritis
humeroscapularis, því hefur verið
lýst eftir hemiplegiur. Sömuleið-
is hefur Sudecks syndromi verið
lýst eftir handlæknisaðgerðir, svo
segja má með nokkru sanni, að
maður sé hvergi fyrir því óhultur.
Það hefur almennt verið talið
að Sudecks syndrom hafi verið
frekar algengt í Evrópu og í
Norður-Ameríku, en í Bretlandi
hafa menn aldrei viljað gangast
inn á eins háa tíðni og menn á
meginlandi Evrópu og Norður-
Ameríkumenn hafa viljað vera
láta, en þar hafa sumir álitið
Sudecks atrophiu algengustu or-
sök fyrir verulega töfðum aftur-
bata og örkumlun eftir áverka.
Þetta viðhorf breyttist að nokkru,
er Mr. Plews í Luton and Duns-
table Hospital (Bedfordshire) gerði
upp 3ja ára material frá „Accident
Services of the Luton and Hitchin