Læknaneminn - 01.12.1968, Side 35

LÆKNANEMINN
35
1960). Mengun lofts með benz-
pýreni er nokkurs konar mæli-
kvarði á mengun með fjölhringa
kolvatnsefnum, þar eð hin fylgja
yfirleitt í nokkuð ákveðnum hlut-
föllum.
lungnakrabbameins er verulega
hærri á iðnaðarsvæðum en í sveit
(Truhaut, 1962). Hafa ber í huga,
að þetta tölulega samband milli
incidens lungnakrabba og byggða-
þéttleika á eingöngu við um carci-
Tafla 5
Borgir Magn benzpýrens míkróg/100 ms
Los Angeles 3 til 3,25
Reykjavík 0,23
Björgvin 0,5 til 1,9
Oslo 0,09 til 1,52
Kaupmannahöfn 1,0 til 4,5
Sheffield 2,0 til 3,3
London 2,6 til 14,7
Með tilraunum á dýrum hefur ver-
ið sýnt fram á, að hættan af æxl-
ismyndandi mengun er raunveru-
leg (Truhaut, 1962).
Tölur frá ýmsmn löndum sýna
svo ekki verður um villzt, að tíðni
lungnakrabbameins hefur farið
vaxandi síðustu áratugi. Á tíma-
bilinu 1942-1951 varð tvöföldun á
tíðni nýgreindra sjúklinga (inci-
dens) (Goldberg o.fl.). Enda þótt
skýra megi þessa aukningu sum-
part með bættum greiningaraðferð-
um og lengri meðalævi, og enda
þótt alls ekki megi vanmeta áhrif
tóbaksreykinga, þá bendir margt
til, að hlutur mengunar andrúms-
loftsins sé töluverður víða erlend-
is. Reyndar er tóbaksreykur ekk-
ert annað en ýkt mynd loftmeng-
unar og í honum finnast m.a. kol-
mónoxíð, ammóníak, pyridín-basar,
benzpýren o.fl. krabbameinsvald-
andi fjölhringa arómatísk kol-
vatnsefni, auk nikotínsins (Knud
O. Moller, 1965). Víðtæk könnun í
ýmsum löndum sýndi, að incidens
noma bronchogenis af frumugerð-
unum ca. epidermoidis og ca. ana-
plastica (Kreyberg, 1959).
Ótvíræð aukning hefur orðið á
tíðni lungnakrabbameins hérlend-
is, og virðist hún fylgja í kjölfar
mjög aukinnar vindlinganeyzlu.
Aftur á móti virðist þáttur
mengunar mjög óverulegur hér-
lendis, eins og síðar verður vikið
að. Það er eftirtektarvert, að ca.
epidermoidis, sem víðast hvar er
í meiri hluta, eða 48-73%, er hér-
lendis aðeins 19,8%, en skæðustu
tegundirnar, oat cell carcinoma og
ca. anaplastica, eru hér samanlagt
68,1%. Þessar tölur eru yfir árin
1955-1964 (H.Þ., J.H., Ó.B., G.F.P.,
1967).
Við eiturefnafræðilegt mat á
hættum samfara mengun and-
rúmslofts ber að hafa hugfast, að
mál þetta er mjög margslungið.
Það, sem við er að eiga, er sam-
safn menga og því verður að meta
hættumar í samræmi við það.
Hugsanleg er gagnvirkni efna, og