Læknaneminn - 01.07.1973, Blaðsíða 8

Um nokkurt skeið hefur verið
starfandi hérlendis nefnd til að
endurskoða núgildandi löggjöf um
fóstureyðingar. Um fóstureyðing-
hafa verið í gildi löggjafir, frá
1935 og frá 1938. Þegar þessi lög
voru sett, var hér á ferð einhver
frj álslyndasta löggjöf í Evrópu á
þeim tíma. Samkvæmt lögum þess-
um átti að taka tillit til þjóðfélags-
legra ástæðna við leyfisveitingu,
en slíkt var óþekkt á þeim tíma.
Framkvæmd laganna hefur á hinn
bóginn ekki verið með svo frjáls-
ræðislegum hætti. Úrskurðarvald-
ið hefur að mestu hvílt í höndum
lækna, og þróun þessa máls hefur
orðið sú, að konur hafa veigrað
sér við að sækja um aðgerðina,
vegna þess hversu vonlaust það
hefur verið talið, að leyfi fyrir
henni fengizt.
Undanfarin ár hefur orðið mik-
il breyting í þessum málum í öll-
um nágrannalöndum ckkar. Sú
stefna hefur víðast hvar sigrað, að
konan skuli sjálf ráða því, hvort
hún fær föslureyðingu eða ekki.
Þetta varð og niðurstaða íslenzku
nefndarinnar, sem skipuð var
þeim læknunum Pétri Jakobssyni
og Tómasi Helgasyni og auk
þeirra Vilhorgu Harðardóttur
blaðamanni, og Guðrúnu Erlends-
dóttur lögfræðingi.
LÆKNANEMINN hefur ákveð-
ið að taka þetta mál til umræðu í
þessu blaði. Við kynntum okkur
skýrslu nefndarinnar og fengum
leyfi til að birta úr henni kafla og
greinar. Auk þess lásum við mikið
af annarri lesningu um þessi mál
og ræddum við fjölda manna um
afstöðu þeirra og einstakra slofn-
ana til málsins.
Ritnefnd.
FRAMKVÆMD WÍJGIEDANDI
LéSGJAFAD
Kona sem telur, að hún geti ekki átt barn af heilsufarslegum ástæð-
um eða vegna félagslegra örðugleika, getur snúið sér til heimilislækn-
is síns eða sérfræðings, sem síðan vísar konunni til yfirlæknis á aðgerð-
arsjúkrahúsi skv. lögunum frá ’35 (sem í langflestum tilfeilum er Fæð-
ingardeild Landsspítala Islands). Yfirlæknir aðgerðarsjúkrahússins tek-
ur vottorð heimilislæknis eða læknis konunnar til athugunar með tilliti
til þess, hvort tilefni til aðgerðar sé fyrir liendi, og gengið er úr skugga
um það, hve langt á meðgöngutímann konan er komin.
Ekki liggja fyrir upplýsingar um það, hversu mörgum konum, sem
sótt hafa um fóstureyðingu skv. lögunum frá 1935, hefur verið synjað
leyfis.
Það er líka hægt að sækja um aðgerðina skv. lögunum frá 1938 um
fóstureyðingar og vananir. Viðkomandi ritar þá sjálfur umsókn sína,
en læknir vottar á sama eyðublaði heilljrigðisástæður umsækjanda.
Þessi umsókn er svo send landlækni cg ráðgj afanefnd hans, sem tekur
umsóknina til meðferðar og gefur út leyfi eða hafnar eftir því, hvort
lilefni er til aðgeröar skv. lögunum frá ’38. Þessi nefnd var skipuö
þeim Sigurði Samúelssyni prófessor og Hjálmari Vilhjálmssyni ráðu-
neytisstjóra og Aðalbjörgu Sigurðardóttur, en hún er nú hætt störfum
í nefndinni og eru þeir Sigurður og Hjálmar því einir í henni um þess-
ar mundir.
Samtals komu 259 umsóknir til kasta nefndarinnar á árunum 1964.-
’70. Þar af var synjað 53 umsóknum, og er nokkur dæmi um þessar
synjanir að finna hér í blaðinu. 173 aðgerðir voru framkvæmdar en í
33 tilfellum var leyfi veitt en aðgerð ekki framkvæmd. í flestum tilfell-
um er ekki vitað af hverju aðgerðin var ekki framkvæmd. Ætla má þó,
að seinagangurinn á afgreiðslu umsókna hafi oft valdið því, að konan
var komin of langt á leið, er til aðgerðar skyldi fara og leyfið loks var
veitt.
4
LÆKNANEMINN