Læknaneminn - 01.11.1974, Blaðsíða 15

í bióði hafi síminnkandi áhrif á miðstöðvar losunar-
þátta (releasing factors) í hypothalamus, en þaS
leiðir aftur til aukinnar gonadotropin-framleiðslu
°g losunar þess, áður en kynþroskaskeiðið hefst.
Æxlisvöxtur eða bólgubreytingar í hypothalamus-
svæðinu geta valdið því að kynþroski verði of
snemma (pupertas praecox). Oþekkt líffræðileg tíma-
tafla er talin ráða því hvenær kynþroskaskeiðið
hefst. Hjá manninum hefur þetta skeið færst neðar
síðustu 100 árin, úr 16-17 árum í 12-13 ár. Sýnl
hefur verið fram á hjá músum og hömstrum, að
þessi dýr verða kynþroska fyrr, ef þau lifa í björtu
umhverfi og fá gott viðurværi. Það er því mögulegt,
aS skýringarinnar á lækkuðum kynþroskaaldri
nianneskjunnar sé að leita í því, að maðurinn Iifir
nú í umhverfi, sem er ríkara af líkamlegum og and-
legum hvötum (stimuli).
tttð sírtf rmðilega og félugslega kgsi.
Við fæðinguna er félagslegt kyn barnsins ákveðið
eftir útliti ytri kynfæra. Þróun upphaflegs kynskiln-
tngs barnsins („core gender identity“) er sennilega
að mestu háð því á hvern hátt umhverfið, og þá
fyrst og fremst foreldrar og systkini, flokkar barnið
sem kynveru. Um 2ja ára aldur fer barnið að verða
nreðvitandi um kyn sitt, þ. e. a. s. meðvitandi um
»ég er strákur“ eða „ég er stelpa“. Um 3ja ára aldur
íer barnið að skilja hvað átt er við með mismunandi
kyni, þ. e. það fer aS greina í karlkyn og kvenkyn.
Þessi hæfileiki vex samfara almennum hæfileika til
aS greina hluti og flokka þá. Barnið fer einnig að
skilja hina félagslegu merkingu kyngreiningarinnar.
Ekki er vitað hvernig barnið skynjar sitt eigið kyn
i upphafi. Sumir halda því fram, að hér sé urn IrerS
viðbrögð aS ræða. Þegar í frumbernsku segja for-
eldrar og aðrir barninu á beinan og óbeinan hátt
r;þú ert strákur" eða „þú ert stelpa“. BarniS skynj-
ar hver eru heildareinkenni bvors kyns um sig og
tengslin milli kynfæranna og f’élagslegs hlutverks.
Ytri kynfærin vekja áhuga þess vegna skynnæmis
og það er freistandi að skoða þau og snerta. MeS
því að bera sín eigin ytri kyneinkenni saman við
kyneinkenni annarra fær barnið enn frekari sönn-
un þess, hvoru kyninu þaS tilheyrir. Sé kynferði
barns breytt með skurðaðgerð, eftir að það hefur
lært að skynja sitt eigið kyn, veldur það barninu
nær undantekningalaust míklum sálrænum erfiðleik-
um. Svona skurðaðgerðir eru t. d. framkvæmdar ef
líffræðileg kynþróun hefur gengið í gagnstæða átt
við það kynhlutverk, sem barninu var fengið við
fæðinguna og það alið upp í. Því eldra sem barnið
er, þegar kynskiptin fara fram, þeim mun alvar-
legri eru hin sálrænu eftirköst. Ef kynskilningurinn
er lærður þá ætti barninu að vera það mögulegt að
læra kynhlutverk sitt að nýju. í þeim tilvikum þar
sem erfitt er að greina líkamlegt kyn barnsins er
nauðsynlegt að ákvarða kyn þess sem fyrst eftir fæð-
inguna. Ef nauðsynlegt reynist að „leiðrétta“ kynið
með skurðaðgerð, þá má það ekki vera í andstöðu
við kynskilning barnsins.
Þar eð umhverfið ræður mestu um hvernig barnið
skynjar kyn sitt, þá þarf hið psychosexuala kyn ekki
alltaf að vera í samræmi við erfðakynið eða líkam-
legt kyn. Dæmi um þetta eru kynskiptingar (trans-
sexuella), en þeim finnst þeir tilheyra gagnstæðu
kyni við það sem líkaminn segir til um. Þeir hafa
ekki alltaf kynhvöt, en flestir þeirra eru homosexuel,
jafnvel þótt þeir telji sig vera heterosexuel. Karl- og
kvenkynskiptingar fyrirlíta ytri kyneinkenni sín og
leita oft læknis til aS fá þeim breytt. Flestir, en þó
ekki allir kynskiptingar, eiga við mikil sálræn vanda-
mál að glíma, en kynferðisvandamálin eru aðeins
hluti af þeim. Óljós mörk eru milli kynskiptinga og
klæðskiptinga, sem oftast eru heterosexuel og hafa
aðeins þörf fyrir að klæðast fötum hins kynsins,
ýmist oft eSa sjaldan. Kvenkyns klæðskiptingar eru
sjaldgæfari en karlkyns, e. t. v. vegna þess, að þjóð-
félagið sættir sig betur við karlmannlegar konur
en kvenlega karlmenn. Það hefur sýnt sig, að klæð-
skiptingar og kynskiptingar eru yfirleitt með eðli-
lega litninga. Ekki er vitað hvaða sálræn vanda-
mál liggja að baki þessum einkennum.
Hin psycho-sexuella kynferðisþróun beldur áfram
alla barnæskuna og fram á unglingsár. Eitt af því
mikilvægasta í þessu sambandi, sem barnið lærir á
bernskuárum sínum, eru hugtökin karlmannlegur og
kvenlegur, en þau hafa að gtyma mikið af eiginleik-
um, viðhorfum og verðmætamati, sem bætast við líf-
færa- og lífeSlisfræðilega þekkingu barnanna. Verð-
mætamatið er breytilegt frá einu menningarsvæði
læknaneminn
13