Læknaneminn - 01.11.1974, Blaðsíða 33

hafði fengið greiningu samkvæmt fyrri upplýsing-
um. Eftir voru því 14 úr fyrri hópnum og 15 úr síð-
ari hópnum, sem tókst að hafa samband við og fá
sæmilegar upplýsingar frá.
Þetta fólk heimsóttu síðan 2 okkar og áttu við
það ítarlegt viðtal og framkvæmdu geðskoöun og
lauslega líkamlega skoðun. Viðtalið var að mestu
fyrirfram mótað til þess að leiða í ljós þá sjúkdóma,
sem viðkomandi væri haldinn, og til þess að leiða
í ljós geðhæfni hans. Einnig var reynt að kanna
efnahag og húsnæðisaðstæður fólksins og slá mati á,
hvort viðkomandi þyrfti á vist að halda á stofnun.
Meðan á viðtalinu stóð var fyllt út eyðublað með
ákveðnum spurningum, sem síðan var lagt til grund-
vallar heildarmati.
Fólkinu var skipt niður í flokka eftir því hvernig
geðhæfni þess var. Þó að flokkunin miðist fyrst og
fremst við hugsanlegan ellislj óleika, er að sjálfsögðu
ekki eingöngu miðað hér við minni einstaklinganna,
heldur einnig við breytingu á framkomu, skapgerð,
hugsun, frumkvæði, áttun og einbeitingu, geðslagi og
tilfinningalífi. Flokkunin byggir ekki á venjulegum
sjúkdómseiningum heldur á einskonar hæfnismati,
sem byggt er á þeim einkennum, sem viðkomandi
kvartaði um, eða sáust í viðtali og skoðun.
Flokkunin fór þannig fram, að hvert útfyllt spurn-
ingahefti var lesið nokkrum sinnum yfir. Af þeim
upplýsingum, sem þar var að finna, svo og þeim
myndum og óskráðu upplýsingum, sem komu fram
í hugann þegar hver einstakur var rifjaður upp, var
hann settur í ákveðinn flokk eftir hæfni sinni. Slíkt
mat hlýtur óhj ákvæmilega að vera hlutlægt, eins og
hvert annað kliniskt mat læknis og því háð ýmsum
áhrifum, sem dæmandi hefur orðið fyrir, fyrst í
viðtalinu sjálfu og síðan við upprifjun og flokkun.
Þannig gæti, hugsanlega, einstaklingur fengið lakara
mat vegna andúðar, eða óþægilegra áhrifa, sem
hann hefur á viðmælanda. A sama hátt gæti annar
fengið betra mat vegna jákvæðra áhrifa á dæmanda.
Til þess að minnka eins og hægt var hættuna á þessu,
var hver úrlausn lesin og dæmd af tveimur, þar af
öðrum, sem ekki hafði persónulega hitt fólkið. Með
þessu komst á betri samræming í matinu og var
flokkun hvers og eins rædd ítarlega, áður en hún
var endanlega ákveðin.
Upphaflega voru flokkarnir 6, en síðan dregnir
saman í 3, þannig að í flokk, sem við nefnum góð
geðhæfni koma þeir, sem að okkar mati voru vel
hæfir og ekki sýndu nein einkenni um geðræna
kvilla, hvorki ellislj óleika né aðra. I einstöku tilvik-
um gat þó verið grunur um, að nærminni væri byrj-
að að minnka, en þó varla meira en eðlilegt er mið-
að við að hlutaðeigendur eru á aldrinum 76-78 ára.
Hjá þeim sem taldir voru sæmilegir mátti greinilega
finna, að nærminni var byrjað að versna og orðið
verulega gloppótt hjá sumum. Áhugamál voru farin
að þrengjast greinilega og sumir voru jafnvel farnir
að fylgjast illa með fréttum. Þó gátu flestir breitt
sæmilega yfir vanhæfni sína. Lélega geðhæfni hafa
einstaklingar, sem hafa slæmt nærminni og fjar-
minni, tengsl við umheiminn eru lítil, sumir eru ekki
áttaðir og greinilega geðveikir. Af þessari stuttu lýs-
ingu á flokkuninni sést, að ekkert er klippt eða skor-
ið, en þó mátti furðanlega setja einstaklingana hvern
í sinn flokk. Auk þess, sem flokkað var eftir hæfni,
var gerð venjuleg sj úkdómsgreining. Sumir þeirra
sjúkdóma, sem um var að ræða, höfðu bein áhrif á
hæfnina, eins og hún kemur fram í viðtali, og gat
stundum verið erfitt að rneta hvað ætti að skrifa á
reikning almennrar andlegrar hrörnunar, þ. e. a. s.
dementia senilis eða arteriosclerotica og hvað á
reikning annars geðsjúkdóms, sem viðkomandi
hafði haft.
Flestir aðrir geðsiúkdómar, sem fólkið hafði voru
á lágu stigi og höfðu því ekki verulega áhrif á flokk-
unina. Þó er rétt að minna á depressio, sem hrjáði
einstaka og jók mjög á vanhæfni þá, sem viðkom-
andi hafði vegna hrörnunar. I slíkum tilvikum hefur
depressio þau áhrif, að viðkomandi er metinn lak-
ari en ella væri. Aðeins einn einstaklingur hafði
schizophrenia og var metið, að öll hans vanhæfni,
sem var á hæsta stigi, stafaði af þeim orsökum.
TMiSfurstiiður
A töflu 2 sést, að hópurinn, sem ekki hafði grein-
ingu áður, er frískari en hópurinn, sem hafði grein-
ingu áður, þannig að fleiri í fyrrnefnda hópnum
hafa góða geðhæfni. Hins vegar er munurinn á
hópunum kannski ekki eins mikill og margur hefði
búist við. Sjúkdómsgreiningar þær, sem fólkið í síð-
arnefnda hópnum fékk á grundvelli upplýsinga
LÆICNANEMINN
27