Læknaneminn - 01.11.1974, Blaðsíða 22

i>l
A0RIR
KKUFN-
M men.
'69-73
Str. ph.
"69-7 3
'é?-?3
i I 11' Hlllll má
-S), r"TT frfnrr | | ~2| ii || |
>y/>?//.
f íö
/iá/vr
x6h-ó£
-73 12
n \ 1
m 1 '7 ji
Mynd i
stungunál á ræktunarskál til að
forðast kælingu og hnjask, sem
verður við flutninginn annars.
Yfirleitt er nægilegt að fá 1—2
ml af vökva til smásjárskoðunar
og ræktunar. Sé grunur um berkla,
er betra að senda meira, eða allt
að 10 ml, þar eð líkurnar á því að
finna sýkilinn aukast eftir því sem
meira magn er sent af vökva til að
leita í. Venja er að skilja vökvann
og nota síðan botnfallið til stroks
og sáningar, en berist mjög lítið
magn, er vökvinn rannsakaður ó-
skilinn. Strokið er síðan gramlit-
að og leitað að sýklum. Tiltölu-
lega auðvelt er að þekkja n. men-
ingitidis, gramneikvæða diplo-
cocca, sem snúa hliðum saman
eins og kaffibaunir. Str. pneu-
moniae eru líka yfirleitt vel þekkj-
anlegir, gramjákvæðir diplococc-
ar, sem hanga saman á endum,
stundum sést hjúpur. Séu þeir
farnir að eldast eða lasnast vegna
lyfja, bilar gjarnan veggur þeirra
og geta þeir þá aflitast, tekið
seinni litnum og sýnst gramnei-
kvæðir. Hemophilus influenzae er
gramneikvæður coccobacillus, en
liefur dálítið breytilegt lag, getur
t. d. líkst diplococcum, sem hanga
saman á endunum. Hafi nú strok-
ið aflitast illa getur hann því líkst
pneumococcus, báðir geta haít
hjúp. Að sjálfsögðu líkist hann
einnig öðrum gramneikvæðum
stöfum, s. s. coliform bakterium.
Smásjárskoðun á stroki er því
ekki einhlít til greiningar á bak-
teríutegund heldur þarf ræktun
auk ýmissa biokemiskra prófa á
þeim sýklum, sem kunna að rækt-
ast. Bæði n. meningit., str. pneum-
og hemophilus infl. þurfa sérstök
æti (t. d. súkkulaðiæti) og sér-
stakt loft (kolsýrublöndu) við
fyrstu ræktun, en mænuvökva er
einnig sáð á önnur æti, ef um
aðra sýkla skyldi vera að ræða.
Auk mænuvökvans, er rétt að
senda blóð í ræktun og strok úr
nefkoki og hálsi líka, þar eð tals-
verðar líkur eru á að finna um-
rædda sýkla í þeim sýnum.
Sé verið að leita að berklum, er
strokið litað með Ziehl—Nielsen
aðferð. Eins og fyrr segir, eru
minni líkur til að finna berklabakt-
eriur í mænuvökva en aðrar
bakteriur, vegna þess að færri
sýklar eru yfirleitt í mænuvökva
við berklasýkingar en sýkingar af
völdum annarra bakteria. Vökv-
anum er síðan sáð á Löwenstein-
Jensen æti, en ræktun berkla tekur
eins og kunnugt er nokkrar vikur.
Einna nákvæmasta leiðin til að
finna berkla í mænuvökva er að
sprauta honum í naggrísi.
Ef grunur er um sveppasýk-
ingu, er ekki nóg að gramlita
strok, (í þannig stroki líkist t. d.
cryptococcus neoformans lympho-
cytum) heldur þarf að nota aðra
liti og sá á sérstakt æti.
Oft leikur vafi á því í byrjun
heilahimnusýkingar, hvort um
veirur eða bakteriur sé að ræða.
Ef tala hvítra blóðkorna í mænu-
vökva er há, mikið af þeim eru
segmenteruð og sykur í vökvan-
um lækkaður, bendir það fremur
til bakteriusýkingar en veiru.
18
LÆKNANEMINN