Þroskaþjálfinn - 1998, Qupperneq 29

sterkari stoðþjónustu, þá á ég við
heimaþjónustu, liðveislu, skamm-
tímavist, o.fl. Þessi þjónusta verður
að vera miðuð við þarfir einstakling-
anna. Þroskaheftur einstaklingur sem
býr einn í íbúð þarf kannski ekki á því
að halda að heimilishjálpin komi og
skúri fyrir hann heldur að hún aðstoði
hann við að skúra.
Tómstundir: Tómstundaþjónusta
er mjög lítil og illa skipulögð. Eftir-
lit með þeim sem veita hana er nær
ekkert og bendi ég
þar sérstaklega á
sumardvöl fyrir
þroskahefta sem
ýmsir aðilar hafa
boðið upp á og virð-
ast margir hugsa sem
gróðavænlegan atvinnurekstur, en ég
held að við þroskaþjálfar vitum að
fatlaðir eru ekki hópur sem hægt er að
græða á án þess að skera niður þjón-
ustu.
Réttindagæsla: Réttindagæsla er
eitt af stóru málunum. Hún er alls
ekki í lagi. Trúnaðarmaður fatlaðra
hefur mjög afmarkað hlutverk og er
honum í raun ætlað að hjálpa fötluð-
um sem eru kúgaðir af starfsmönnum
sínum. Hvert eiga þeir fatlaðir að leita
sem þurfa aðstoð vegna árekstra við
aðstandendur sína eða vilja fá að fara
að heiman en foreldrarnir treysta þeim
ekki til þess. Og það auðveldar þeim
líklega ekki málið að trúnaðarmaður
fatlaðra og foreldraráðgjafi Þroska-
hjálpar er sami starfsmaðurinn.
Eg tel æskilegt að stofnað verði emb-
ætti sem hafi eftirlit með réttinda-
gæslu fatlaðra. Það verði óháð öðrum
stofnunum og gæti fjallað um málefni
fatlaðra að eigin frumkvæði eða tekið
til umfjöllunar erindi sem því berast,
einhvers konar umboðsmaður fatlaðra.
Það hefði ekki lagaheimildir til að
taka á málum en hins vegar væri það
byggt upp með þeim hætti að það
nyti virðingar og álit þess verði
stefnumarkandi.
I stað trúnaðarmanns fatlaðra vildi ég
sjá nefnd sem tæki á málum, það vald
sem þessu fylgir er of mikið fyrir einn
aðila og væri slík nefnd skipuð aðilum
frá hagsmunasamtökum og fagmönn-
um auk e.k. starfsmanns sem má mín
vegna kalla trúnaðarmann. Þessi
nefnd hafi það hlutverk að gæta hags-
muna hins fatlaða gagnvart hverjum
sem er, starfsmanni, aðstandanda eða
rekstraraðilum.
Tryggja þarf að vandað sé til vals í
slíka nefnd og störf hennar unnin af
fullum trúnaði eftir viðurkenndum
leikreglum og af heiðarleika svo
nefndin njóti virðingar og allir treysti
sér til að leita til hennar.
Þessi nefnd ætti ekki að koma nærri
fjármálum, eigi fatl-
aðir mikla fjármuni
finnst mér eðlilegt
að þeim séu skipaðir
fjárhaldsmenn og ef
starfsmenn sjá um
fjármál fyrir einstak-
linga skal rekstraraðilinn sjá um að
bókhald sé fært og endurskoðun á því
fari fram.
Starfsmannahald: í fyrsta lagi
væri eðlilegt að rekstraraðilar hefðu
starfsmannastefnu. Ég meina nú aðra
stefnu en þá að nýta
hvern starfsmann sem
best og borga honum
sem minnst. Hvers
konar þjónustu á að
veita fötluðum, eiga
þeir einhvern rétt á
fagþjónustu í sama
mæli og aðrir, er í
lagi að langflestir
starfsmenn þeirra hafi
enga fagmenntun?
Og hvar eru skyldur
stofnananna við þessa
starfsmenn sína. Það hefur gerst á
undanförnum árum að starfsmenn
fatlaðra á stofnunum Svæðisskrifstofu
Reykjavíkur hafa í auknum mæli far-
ið að vinna einir. Skrifstofan hefur
ekki á nokkurn hátt tekið afstöðu til
þess að fólk einangrast meira, býr við
erfiðari vinnuskilyrði og eftirlit með
störfum þeirra er minna en áður. Um
leið og þetta gerist er lagt harðar að
forstöðumönnum að draga úr kostnaði
sem hefur í för með sér yngra og
reynslulausara fólk og síður fag-
menntað.
Núna er verið að ráða fólk til starfa
tímabundið fram til 1. jan 1999. Hjá
Sambandi ísl. sveitarfélaga fékk ég
þær upplýsingar að þetta væri mjög ó-
venjulegt þegar málaflokkar væru
fluttir. Af hverju þá hjá okkur? Er
þetta hluti af einhverri starfsmanna-
stefnu?
Þær raddir heyrast reglulega að ráða
skuli starfsmenn til ákveðinna verk-
efna án þess að vinnustaðurinn sé skil-
greindur. Hvaða áhrif hefði það á
starfsaðstæður þroskaþjálfa og á hag
hins fatlaða?
Þær raddir heyrast lfka reglulega að
hinn fatlaði skuli ráða sína starfs-
menn, hvaða áhrif hefur það á okkur
sem starfsmenn og sem fagmenn?
Gætum við til dæmis tekið óvinsælar
ákvarðanir byggðar á fagiegu mati ef
við eigum á hættu að vera rekin vegna
þess? Og hver ber þá ábyrgð gagn-
vart okkar réttindum. Eða erum við
kannski að tala um að aldraðir foreldr-
ar fatlaðra eigi að bera þessa ábyrgð
fram í dauðann.
Eg held að það sé alveg ljóst að við
verðum að fara að velta fyrir okkur
hvað við viljum að
gerist í þessum
breytingum sem
framundan eru. Við
þroskaþjálfar verð-
um líka að taka á
okkur þá ábyrgð að
upplýsa almenning
um málefni fatlaðra
og stöðu þeirra í
samfélaginu. Nú er
komið að skyldum
okkar sem fagmenn
að upplýsa fólk um
aðstæður fatlaðra og hverju þarf að
breyta þar. Við höfum þær skyldur
sem fagmenn að sjá til þess að þjón-
usta við fatlaða verði betri hjá sveitar-
félögum en hún er nú hjá ríkinu. Og
þó ríkið hafi ekki óskað aðstoðar okk-
ar við að skipuleggja þær breytingar,
breytir það í raun engu um okkar á-
byrgð, enda er frumskylda okkar við
hinn fatlaða.
Kristrún Sigurjónsdóttir
forstöðuþroskaþjálfi
Hvar á lilöndun
aá L yrja ef ekki
lijá Lömunum?
Vié jjroskajijálf ar
verðum líka aá
taka á okkur |tá á-
byrgfð að upplýsa
almenning' nm
málefni fatlaðra
ogf stöðu jjeirra í
samíélag'imi.
Þ r o s ka þjálfafólag
ísIa n d s