Mímir - 01.05.1964, Qupperneq 6

uiií svo, að Hjálmar varð að hrökklast þaðan
árið 1829. Bjó hann þá næst á hluta af jörð-
unni Uppsölum í Blönduhlíð, en reisti fljót-
lega bú í Bólstaðargerði eða Bólu, sem lá und-
ir þá sömu jörð. Við þann stað liefur liann
gjarnan verið kenndur síðan.
I Bólu varð Hjálmari ýmislegt mótdrægt, er
á leið. Óvildarmenn hans reyndu að koma á
hann sauðaþjófnaðarorði, og tókst þeim að
skaða hann nokkuð með þeim áburði. Um
svipað leyti veiktist hann og varð lítt vinnufær,
og lyktaði því svo, að liann varð að hætta bú-
skap þar vorið 1843. Fluttist liann þá að
Minni-Ökrum í Blöndulilíð og átti þar heima
til ársins 1871, lengst af við húhokur. Þar bætt-
ist það ofan á erfiðleika hans, að hann missti
konu sína árið 1845. Gekk sá missir mjög nærri
lionum.
Frá Minni-ökrum varð liann að fara á gam-
als aldri árið 1871, og var liann eftir það á
ýmsum stöðum í Skagafirði, þar til hann and-
aðist 25. júlí 1875, þá til heimilis í beitarhús-
um frá bænum Brekku.
Skapgerð Hjáhnars var erfið, auk þess sem
andstreymi og örðugleikar bættu þar ekki úr
skák, og varð það til þess að tefja fvrir því, að
hann mætti njóta fullrar viðurkenningar fyrir
verk sín þegar í lifanda lífi. Þó var liann oi'ð-
inn vel þekkt skáld við andlát sitt, og síðan
liefur vegur kvæða hans stöðugt farið vaxandi.
Þess má geta hér, að flest nieiri háttar verk sín
virðist hann liafa ort á Minni-Akraárunum og
eftir þau, og auk þess er skemmtilegt að veita
því athygli, að honum er alla ævi að fara fram,
og mörg af rishæstu og fyrirferðarmestu kvæð-
um sínum yrkir hann á allra síðustu æviárum
sínum, þegar heita má, að hann standi með
annan fótinn í gröfinni sakir ellilirörleika.
Að öðru leyti verða vcrkum Hjálmars ekki
gerð skil hér á þessum vettvangi, en það, sem
nú var rakið, er rétt að liafa í Iiuga við lestur
eftirfarandi kvæða, svo sem til nánari skiln-
ings á ýmsu því, sem þar kemur fram.
Verða nú tekin hér upp nokkur kvæði Bólu-
Hjálmars. Ég vil taka það fram, að öll hafa
kvæðin verið prentuð áður í útgáfum á verk-
um hans, svo að hér er því ekki um frum-
prentanir að ræða. Hins vegar er hér farið öllu
nær frumtexta höfundar en áður hefur verið
gert, og auk þess greindur fullur orðamunur
frá öðrum liandritum lians sjálfs, sem geyma
sömu verk, en þar ber víða talsvert á milli.
Kemur ýmislegt fram við þá meðferð, sem áð-
ur hefur óljóst verið. Um frágang texta vil ég
geta þess, að stafsetning er færð til nútíma-
horfs, en reynt að gæta þess, að allar orðmynd-
ir haldist óbreyttar. Sérstaklega vil ég benda
á í því sambandi, að Hjálmar skrifar ýmist eg
eða ég (jeg), en virðist ekki fylgja neinum
föstum reglum í því efni. Hef ég ekki viljað
lirófla við þeim frágangi hans, og stendur því
livort tveggja í textanum, og frá því er greint í
orðamun, þar sem handritum her á milli í
þessu efni. Greinarmerkjasetning er og sam-
ræmd nútíðarvenjum að mestu, en ég vil geta
þess, að úrfellingarmerki, þankastrik og upp-
hrópunarmerki eru nær öll frá höfundi sjálf-
um, nema örfá, sem ég lief bætt inn í til sam-
ræmingar. Þar sem um fleiri eiginhandarrit en
eitt að sama kvæði er að ræða, hef ég orðið að
vega og meta og í hverju einstöku tilviki tekið
textann eftir því þeirra, sem mér hefur virzt
vera vngst og því geyma endanlegasta gerð.
Onnur handrit hef ég merkt áfram með bók-
stöfum í stafrófsröð (B, C, D o.s.frv.) eftir því,
sem mér hefur virzt líklegust aldursröð þeirra.
Ætla ég, að sú flokkun sé óvíða umdeilanleg.
Fyrirsagnir eru teknar eftir sama handriti og
texti hvers kvæðis, en fvrirsagnir sömu kvæða
í öðrum handritum tilgreindar með orðamun.
Röð vísuorða og erinda er og nokkuð breytileg
í sumum kvæðanna, og er gerð grein fyrir því
með orðamun. Að þessu loknu verður reynt að
draga saman nokkur atriði, sem varða tilurðar-
sögu þessara kvæða og þær ytri aðstæður, sem
ýtt hafa undir smíði þeirra, og sömuleiðis að
kanna það, í liverju gildi þessara verka sé
einkum fólgið.
6