Mímir - 01.05.1964, Síða 11

5 TíSum vætti’ liann tárum föla kinn,
undir þínum áreitingameinum,
andvarpaði til síns guðs í leynum
og bað hann líta í líkn á málefnin.
6 Þótt hönum lukkan léti synjað auðs,
ánægður hann enti sérhvörn daginn,
ei var hönum sá vísdómur laginn,
hvört á morgun mundi þurfa brauðs.
7 Hans er endað hryggðastun og kvein,
í andaríkið önd er farin liéðan,
elimentin geyma sitt á meðan,
nagaðu heimur nú hans dauðu bein.
8 Þannin setti sjálfur, — fyrr en dó,
hræsnaranna hreinskilni mistryggði,
hróður sinn á eigin reynslu byggði,
hann er dauður hér, — en lifir þó.
1 kvæði sínu um getnaðarhrepp sinn víkur
Hjálmar að faðerni sínu, og yrði það langt mál,
ef greina ætti frá öllum þeim bollaleggingum,
sem það mál býður heim.
Eins og áður segir, var Hjálmar lausaleiks-
barn, og foreldrar hans gengu aldrei í hjóna-
8. er. vantar í B, en hefur auðsjáanlega verið þar.
Má ráða það af því, að kvæðið er þar eitt á sér-
stöku blaði, en neðst á blaðinu er tilvísun yfir á
næstu síðu [8) Þan-], svo sem Hjálmar setur jafn-
an, og sýnir hún ótvírætt, að annað blað hefur
upphaflega fylgt þessu, þar sem 8. er. virðist hafa
staðið.
Röð erinda í B: l—7 (8. vantar).
CD: 1—5,. .,6, . ., 7—8.
Milli 5. og 6. er. stendur þetta erindi í C og D:
I styrkleik herrans stríddi’ og yfirvann,
fulltrúa um frelsis tignar sæti,
föður síns (í dýrð og eftirlæti)
vandarhöggin varla reiknar hann.
Orðin „í dýrð og eftirlæti“ standa innan sviga í C, en
ekki í D.
Milli 6. og 7. er. stendur þetta erindi i C og D:
Eftir skilur arinóð sinn í heim
og forsmán þá, sem fékk hann hér við unað,
fáir síðan nafn lians geti munað,
unz hann dæmist, — ásamt hvörjum þeim.
baud. Móðir lians hét Marsibil Semingsdóttir,
en faðir lians, Jón, var Benediktsson. Engar
sögur fara af öðru en því, að Jón liafi gengizt
greiðlega við faðerni Hjálmars, og er hann
kvæntist skömmu síðar, að vísu dóttur konu
þeirrar, er hafði tekið Hjálmar að sér nætur-
gamlan, tók hann þennan son sinn á heimili
sitt, og mun Hjálmar síðan hafa verið að mestu
á vegum föður síns allt þar til hann fluttist til
Skagafjarðar árið 1820.
En liins vegar hefur Hjáhnar sjálfur talið
sig hafa einhverja ástæðu til þess að efast um,
að Jón Benediktsson væri raunverulega hinn
rétti faðir sinn. Sjálfur nefnir hann að vísu
engan með nafni í lians stað, en munnmæla-
sagnir herma, að séra Sigfús Jónsson í Höfða
(fæddur nálægt 1729—31, dáinn 1803) liafi
verið hinn rétti faðir Iians, og þangað bendir
Hjálmar sjálfur með ótvíræðum orðum í kvæði
sínu.
Svo er skemmst frá að segja, að engin leið
er til að skera úr því, hvort eitthvað kunni að
vera hæft í þessum sögusögnum eða ekki. Þetta
vandamál blandast saman við annað af svip-
nðu tagi, það er hvenær árs 1796 Hjálmar sé
fæddur, en þar er sömuleiðis allt hulið móðu
gleymskunnar og engin leið að festa hendur á
neinu. Er því líklegast, að seint verði skorið
úr um það á sannfærandi hátt, hvort Hjálmar
liafi haft við eitthvað að styðjast í þessu efni
eða einungis verið að leika sér að því að gera
gælur við gamlar munnmælasagnir.
Það má ráða það af ýmsu, að Hjálmar hafi
fengið þessa hugmynd þegar á unga aldri. Af
handritum þeim, sem varðveita kvæðið um
getnaðarhreppinn, er helzt að ráða, að það
rnuni vera ort einhvern tíma á Minni-Akraár-
unum, og ef nefna ætti ákveðið ártal, mætti
gizka á, að það væri fvrst ort nálægt 1860. Síð-
an hefur Hjálmar ritað kvæðið upp aftur a. m.
k. fjórum sinnum og breytt því meira eða
minna við liverja uppskrift. Sérstaklega má
benda á 31. vísuorð í texta kvæðisins hér og
þann orðamun, sem þar fvlgir, sem gott dæmi
þess, hvernig hann hefur velt þessu eina vísu-
11