Mímir - 01.03.1983, Blaðsíða 41

Þremenningarnir segja að það „skjóti dáld-
ið skökku viö að bókin fjailar allt eins um
ýmis önnur skáld, svo sem Stein Steinarr, Jó-
hannes úr Kötlum og Jón úr Vör.“ Varðandi
þetta minni ég aðeins á það sem allir vita að
atómskáidin voru aldrei ein í landinu, þó að
þau hefðu um margt sérstöðu, — þau lifðu
ekki né störfuðu án tengsla við umhverfi
sitt, önnur skáld og ljóðagerð þeirra. Á atóm-
skáldatímabilinu var módernismi í Ijóðagerð
ekki einskorðaður við þau. Þá segja þeir fé-
lagar að það sé „óeðlilegt“ að ég taki líka
dæmi úr Ijóðum annarra en atómskáldanna
þegar ég lýsi einkennum módernra ljóða. Mér
þætti gaman að heyra rök fyrir því að þetta
sé óeðlilegt. Eg er einmitt að lýsa einkennum
módernra ljóða og ekki bara atómskáldanna.
Og þó að það sé áreiðanlega kunnugra en
frá þurfi að segja öllum þorra háskólastúd-
enta, þá verð ég enn að árétta að atómskáld-
in voru ekki einu módernistarnir, ekki held-
ur á atómskáldatímabilinu 1945—1955.
Það er hugarburður þeirra þremenning-
anna að ég telji atómskáldin ein vera frum-
kvöðla módernismans í íslenskri ljóðagerð.
Þeir sem lesa bókina með opnum augum, sjá
að ég legg t.d. áherslu á hlut Steins Steinars
og Jóns úr Vör sem brautryðjenda módernrar
Ijóðagerðar og fyrirrennara atómskáldanna.
Þeir félagar býsnast yfir því æ og aftur að
ég skuli ekki rýna hugmyndafræði allra ljóða
atómskáldanna niður í kjölinn. Þeir reisa sem
sagt þá kröfu að bókin eigi að fjalla um ann-
að en hún gerir, og síðan er ráðist á verkið
af mikilli hugdirfsku út frá þessu sjónarmiði
og lítið skeytt um markmið bókarinnar sem
er þó rækilega tilgreint í henni sjálfri. Með
slíkri afstöðu er auðvitað auðveldast að láta
sér allt illa líka. Með garpskap af þessu tagi
er hægt að rakka niður hvaða verk sem er,
og vissulega eru þeir til sem ástunda
slíkt í miklu ríkara mæli en gert var í
Mími.* En ástæðurnar fyrir því að ég fór
ekki út í hugmyndafræðilega gagnrýni í smá-
atriðum eru allmargar. T.d. sú að þá hefði
bókin orðin of stór fyrir útgefandann nema þá
að ég felldi niður verulegan hluta af efni
hennar. Auðvitað er það alltaf matsatriði
hvað skal birta og hverju sleppa í riti sem
þessu. Ég get vel skilið ósk þremenninganna
um meiri hugmyndafræðirýni, en mér finnst
það ekki afsaka fljótfærnislegar ályktanir
þeirra. I öðru lagi vil ég benda á að í bókinni
er allnokkuð vikið að viðhorfum og hug-
myndafræði sem birtist í ljóðum atómskáld-
anna. I henni er fjallað um inntaksbreytingu
tilverunnar sem þarfnaðist nýrra forma til
tjáningar, það er getið um hina nýju reynslu
og áhrif hennar á vitund ungra skálda sem
töldu að ekki væri hægt að tjá hana í gömlu
formunum, og einnig er vikið að því hvernig
hið nýja inntak birtist í nýjum formum. Varð-
andi hugmyndafræðigagnrýni einstakra ljóða
er rétt að taka það fram að sjálfsagt á einhver
eftir að vinna nákvæmnisverk á þessum atrið-
um, en henni var ekki ætlaður staður í þessu
verki mínu. Ég hef hins vegar ekki trú á því
að nákvæm hugmyndafræðileg úttekt á ljóð-
unum eigi eftir að leiða í ljós nein önnur
meginatriði en fram koma í yfirlitsniðurstöð-
um mínum um þetta. Þá er rétt að geta þess
að hugmyndafræði atómskáldanna kemur
elcki einungis fram í ljóðum þeirra heldur líka
í skoðanalegum málflutningi þeirra. Hinni
ídeólógísku baráttu þeirra og sjónarmiðum
eru gerð talsverð skil í bókinni.
Það er margt fleira sem gaman væri að
ræða í sambandi við grein þeirra þremenn-
inga í Mími, en ég vil samt ekki lengja mál
mitt öllu meira að sinni. Ég verð þó að víkja
að einu mikilvægu atriði til viðbótar. Innan
um ýmis konar brigslyrði og vandlætingar
ræða þremenningarnir með vanþóknun um að
ég sýni og kanni og láti viðfangsefnið skýra
* Varðandi bók mína á það við um einstaklega
grautarlega grein Ólafs Jónssonar í Skírni 1981.
Ofan á margar rangfærslur og sleggjudóma fullyrðir
hann að mér hafi láðst að setja eitt og annað í
bókina og hunsar algerlega greinargerðina um ætl-
unarverk hennar.
39