Goðasteinn - 01.09.2011, Blaðsíða 61

59
Goðasteinn 2011
þeir óttuðust ekkert – nema útilegumenn. Þeir sóttu silung í Veiðivötn á hverju
ári og eitt sinn voru þeir komnir snemma vors inneftir. Þegar þeir höfðu tjaldað
sáu þeir reyk liðast upp í námunda við eitt vatnið. töldu þeir víst að þar væru
útilegumenn á ferli, tóku sig því upp og héldu strax heim á leið. (GJ iV, 153)
Annað sinn voru Bergur og Brandur í veiði haust eitt og varð afli svo mikill
að þeim kom saman um að Bergur skyldi flytja hann heim en Brandur halda
áfram veiðum á meðan. Hann svaf í kofa við tjaldvatn og hafði alltaf hlaðna
byssu fyrir ofan sig á bálkinum af ótta við útilegumenn.
Þriðju og síðustu nóttina, sem Brandur var einn, vaknar hann að
aflíðandi óttu og liggur vakandi um stund. Verður hann þess þá var,
að maður er á ferli úti fyrir kofanum. ekki átti Brandur von neinna
mannaferða, því að óhugsandi var, að bróðir hans væri kominn
aftur svona snemma. fór hann því að höndunga byssuna, ef maður
þessi skyldi ráðast inn í kofann án þess að segja til sín. Hurð stóð í
hálfa gátt á kofanum. eftir nokkura stund sér Brandur skyggja fyrir
manni í dyragættinni. Virtist hann mikill vexti og fylla út í dyrnar
og búast til að skríða inn. Brandur kallar þá snöggt til hans og spyr,
hver þar sé. Hinn svarar engu og heldur áfram að mjaka sér inn
úr kofadyrunum. Greip Brandur þá til byssu sinnar og hleypti af,
enda þurfti sá ekki meira. Kom hann manni þessum síðan fyrir í
keri einu, sem er ofan í háan hól skammt fyrir norðan kofann. eftir
það lagðist Brandur til svefns og svaf til morguns og varð einskis
frekara var. Frá þessu er mælt, að Brandur hafi sagt löngu síðar. (GJ
iV, 151)
Jón Brandsson leiðsögumaður
með Mackenzie, Bright og Holland
Mánudaginn 7. maí árið 1810 lagði skip að nafni elba að landi í Reykjavík
eftir tveggja vikna erfiða siglingu frá Orkneyjum. Um borð voru þrír Bretar
í rannsóknarleiðangri. Skipuleggjandi ferðarinnar og höfuðpaur, Sir George
Mackenzie hafði boðið tveimur ungum vísindamönnum með sér, þeim Richard
Bright og Henry Holland og höfðu þeir sér til aðstoðar hérlendis íslenskan
leiðsögumann og túlk, Ólaf loftsson frá Nikulásarhúsum í fljótshlíð.5 til
að setja ferðalag þeirra niður í tíma er gaman að geta þess að sumarið áður
5 Saga Ólafs (f. 1783) er ævintýraleg, en hann féll í ónáð hjá þeim félögum vegna
ósannsögli og ómerkilegheita og neituðu þeir að taka hann með aftur til Bretlands.
Honum var kennt um að hafa breitt út kynsjúkdóma á ferðalaginu með læknunum.
Síðast spurðist til hans í Ameríku 1850. (Jón espólín 1855, 49; Holland 1960, 15;
Holland 1987, 85)