Skógræktarritið - 15.05.2005, Qupperneq 58

t>að er mikið hagsmunamál fyrir íslenskan landbúnað að sem fyrst verði ráðist íendurskoðun laga er varða vörslu búffár.
Lög þessi voru upprunalega sett
1872, og mörg ákvæði laganna
hafa breyst lítið sfðan. Að stofni
til eru þau mjög gömul, með
sömu rætur og okkar eigin. Rétt-
ur manna til að verja sitt land
hefur t.d. verið lögfestur frá því á
12. öld, líkt og var hér, en 1794
var m.a. þannað í Danmörku að
sleppa fénaði f annarra manna
lönd og reglur settar um hand-
sömun búfjár. Þessi lög gilda
ekki í Færeyjum, en þar hafa
orðið miklar gróðurskemmdir
vegna beitar á sfðustu áratugum.
í Noregi er vörsluskyldan sett
með 6. gr. Lov om ymse beite-
sporsmdl, nr. 41/1980, en þau voru
upphaflega sett 1860. Lögin eru
afdráttarlaus eins og í Danmörku,
þ.e. eigendur og umráðamenn
þúfjár skulu sjá til þess að búféð
þeirra komist ekki inn á land þar
sem þeir hafa ekki heimild til að
láta dýr sín ganga. Lögin gera þó
ráð fyrir að landbúnaðarráðu-
neytið geti veitt undanþágur frá
lausagöngubanni á tilteknum
svæðum ef viðkomandi sveitar-
félög eða fylkisstjóri fer fram á
slfkt.
í Svíþjóð er 1. gr. laga nr.
269/1933 efnislega svipuð, en í 3.
gr. laganna kemur fram að
búfjáreigendur greiði V« kostn-
aðar við girðingar en grannar
þeirra 'A. Ef báðir eiga búfé
skiptist kostnaður jafnt.
í Nova Scotia í Kanada er í gildi
“An act to Provide for Fences and
Detention ofStray Livestock", síðast
breytt 2002. Samkvæmt þessum
lögum er búfjáreiganda skylt að
girða og viðhalda girðingum til
að koma í veg fyrir að fénaður
komist af jörð hans. Ef búfé er
einnig á aðliggjandi jörð skal
kostnaði þó skipt í þeim hlut-
föllum sem eigendur jarðanna
verða ásáttir um (5. gr, 3. og 5.
mgr.). Óheimilt er að skila búfé
sem sloppið hefur úr girðingu
nema það fari í örugga vörslu.
Á Nýja Sjálandi gildir almennt
mjög afgerandi bann við lausa-
göngu búfjár, Tbe Impounding Act,
nr. 108 frá 1955, eða lög um
handsömun búfjár. Sjálfgefið er
að búfé megi ekki ganga laust og
eigendur búfjár eru ábyrgir vegna
skaða sem laust búfé kann að
valda. Lögin snúast reyndar að
miklu leyti um það hvernig staðið
skuli að því að leysa úr haldi
búfénað sem handsamaður hefur
verið. Á döfinni er lagabreyting
sem nemur burt þann rétt sem
búfjáreigandinn hafði ef öðrum
var um að kenna að búfé slapp úr
vörslu. Röksemdafærslan felur í
sér að almannahagsmunir við að
koma í veg fyrir óþægindi eða
skaða séu þýðingarmeiri en
réttur búfjáreigandans.
í Ástralíu heita lög er varða
vörsluskyldu búfjár einnig
Impounding Act. í Nýju Suður
Wales gilda t.d. lög frá 1993.
Sjálfgefið er að m.a. laus búfén-
aður skuli handsamaður og lögin
hafa það m.a. að markmiði (3.
gr.) að (a) veita sérstökum em-
bættismönnum vald til að hand-
sama laus dýr á landi í opinberri
eigu, (b) veita Iandeigendum vald
til að handsama dýr á þeirra
landi, (c) sjá til þess að eigendur
geti leyst dýr sín úr haldi og (d)
að ákveða hvað gert skuli við dýr
sem ekki eru leyst úr haldi.
í Bandaríkjunum er misjafnt
hvað gildir frá einu ríki til annars.
f nokkrum ríkjum þar sem beiti-
56
SKÓGRÆKTARRITIÐ 2005