Nýja öldin - 01.12.1899, Blaðsíða 14

158
Nýja Öldin.
Afbrigðin hafa oft komið fram af ytri orsökum;
aldrei hafa þau myndast alt i einu, heldur smám saman,
og að líkindum ekki jafnt og stöðugt.
Þegar loftslag í einhverju landi breyttist, þá breytt-
ust og lífsskilyrði lifandi veia (dýra og jurta) þar. Þeir
einir einstaklingar gátti þrifist og tímgast, sem gátu
vanið sig við in breyttu lífsskilyrði og þolað þau. Hinir
einstaklingarnir þrifust ekki, og urðu annað hvort að hörfa
til annara landsvæða, sem -betur áttu við þá, eða þá
veslast upp og líða undir lok.
En þeim einstaklingum, sem af lifðu og gátu samið
sig við breytt lífsskilyrði, þeim urðu nú óþörf eða ónýt
ýmis lifæri, er þeim hafði verið gagn að áður; aftur
þurftu þeir á að halda ýmsum líffærum, sem þeir höfðu
eigi áður haft, eða þá á nokkuð öðruvísi löguðum inum
sömu líffærum. Götnul liffæri, sem ónýt eru orðin sök-
um breyttra líísskilyrða, hverfa aldrei snögglega, en þau
smá-rírna með tímanum, því að líffæraheildin, líkaminn,
eyðir ekki neraa sem allra minstu viðurværi þeim til
viðurhalds. Goethe hefir sagt mjög hnyttilega: „Nátt-
úx-an heflr bundna fjárhags-áætlun; þuríi hún að eyða
um áætlun fram á einum lið, verður hún að spara jafn-
mikið á öði'um.“ Útlimur, svo sem hönd eða fótur, sem
sem hætt er alveg að nota, grennist og veikist. Ef ung-
barn meiðist svo á auga, að það vei'ður blint á auganu,
þá hættir það augað smám saman að vagsa og verður
minna en hitt. Nálega sériiver lifandi vera heflr eitthvert
líffæri, eitt eða fleiri, sem hún heflr ekkert gagn af, enda
ná slík líffæri þá litlum þroska. Slíkt hálfþroskað eða
lítt þroskað líffæri er kallað vísir („rudiment"), af því að
það er byrjun til líffæris, vísar til þess, hvað það upp-
haflega var ætlað til að verða. Vel mætti og líta á það
frá hinni hliðinni, skoða það sem minjar líffæris, sem
tegundin hafði eitt sinn, en er nú hætt að hafa. Þá