Helgarpósturinn - 20.07.1979, Blaðsíða 11

__he/garpásturinn- Föstudagur 20. júlí 1979
11
„íslendingar
undantekningar-
laust úrvals-
manneskjur”
,,Ég og margir Austur-Þjóö-
verjar aörir vorum nýkomnir til
Lubeck i Vestur-Þýskalandi,
eftir aö hafa flúiö frá Austur-
Þýskalandi, þegar viö lásum
þaö i dagblaöi aö vinnukraft
vantaöi til tslands. Þaö var sem
sé auglýst eftir þýsku kvenfólki
tii starfa á islenskum sveita-
heimilum I eitt ár. Mér þótti
þetta spennandi tilboö og faöir
minn sagöi mér, aö þarna gæf-
ist gott tækifæri tii aö sjá sig um
I heiminum. Og ég sló til. Sótti
um og fékk starfiö. Viö fórum
siöan meö gömlu Esjunni til ts-
lands áriö 1949.”
„Þaö er Elinor Kjartansson,
áöur Elinor Zitzewitiz, sem
mælir þessi orö i samtali viö
Helgarpóstinn, en Elinor var ein
þeirra fjölmörgu kvenna sem
komu hingaö til Islands áriö
1949 til aö veröa vinnukonur á
islenskum sveitabæjum.
Vissi lítið um island
Elinor sagöist ekki hafa vitaö
mikiö um Island þegar hún
kom'hingaö.Haföi aö visu heyrt
á Reykjavik minnst, en öllu
meira heföi hún ekki vitaö.
„Við komum i land i Reykja-
!' vik og vorum þar eina nótt,”
héltElinor áfram. „Strax fyrsta
kvöldið var haldiö samsæti, og
þar var okkur sagt frá landi og
þjóö. Siöan strax daginn eftir
var okkur ekiö i rútu út um
landið. Þaö haföi veriö ákveöiö
strax i Þýskalandi, á hvaöa
sveitabæ við ættum að fara. Ég
fór aö vinna á bænum Skógar-
stööum i Biskupstungum og
vann þar i eitt ár.”
— Hvaö tók siðan við eftir aö
þessu ári lauk?
„Nú, þá hafði ég trúlofast
honum Arna, (Kjartanssyni
bónda i Seli, en það er bær ekki
langt frá Skógarstöðum) og rétt
skrapp til Þýskalands, en kom
fljótt til íslands aftur, giftist
Arna og hóf búskap með honum
i Seli og hér hef ég verið siöan.”
„Ég veit ekki alveg hve
margar uröu hér eftir, þegar
ráöningartimanum lauk, eftir
eitt ár. Held þó að um 20%
kvennanna hafi ekki farið strax
út aftur.”
„Landið full tómlegt"
— Hvernig fannst þér á Is-
landi þegar þú komst á sinum
tima?, var næsta spurning
Helgarpóstsins.
„Æ, mér fannst nú landiö full
tómlegt, Engir skógar, þaö
fannst mér verst. En þaö var
rdmt um mann og ég vandist
skógaleysinu fljótlega.”
Elinor varð islenskur rikis-
borgari er hún giftist eigin-
manni sinum, Arna Kjartans-
syni. Hún segir aö þeir sem hafi
verið samferða henni hingað til
lands og ilentust hafi ekki mikiö
samband sin á milli, en þó hitti
hún viö og við, einn og einn.
— Aö lokum Elinor. Þú hefur
aldrei séð eftir þvi að hafa kom-
iö?
. „Talaði með höndum og
fótum"
„Nei, ég er hrædd um ekki.
Hér er gott aö vera og íslend-
ingar undantekningarlaust úr-
valsmanneskjur. Ég átti i dálitl-
um erfiöleikum meö aö gera
mig skiljanlega i upphafi, enda
kunni ég ekki eitt orð i islensku.
En þá talaöi ég bara með hönd-
um og fótum og þetta gekk allt
saman. Núna tala ég sæmilega
islensku þótt beygingarending-
arnar þvælist ennþá fyrir mér.”
Helgarpósturinn getur upp-
lýst aö Elinor talar glimrandi
islensku og ekki var aö heyra i
þessu stutta spjalli að beyging-
arendingarnar væru henni erf-
iðar. Elinor Kjartansson er nú
um 58 ára gömul, var 28 ára
þegar hún kom hingaö til lands
ásamt löndum sinum fyrir 30
árum. — GAS
söngvarar sem reyna aö gera
eitthvaö til aö nota hæfileika sina
til aö kynna unglingum hinn fé-
lagslega raunveruleika eiga afar
erfitt uppdráttar. Og yngri kyn-
slóöin viröist, a.m.k. á yfirborö-
inu, taka þessu meö jafnaöargeöi.
Um þaö bera vinsældalistar út-
varpsstööva vitni. Engilsaxnesk-
ættuö popptónlist hefur ekki fram
aö þessu náö hér verulegri fót-
festu, þaö sem hér hefur veriö
gert i poppi hafa yfirleitt veriö lé-
legar eftirlikingar, og hljómsveit-
ir átt erfitt uppdráttar (enn eitt
„Leiðitamir stjómleysingjar”
landi sé æskilegur og myndi bæta
núverandi ástand. Það sem ein-
faldlega myndi gerast yröi aö
auömagniö sem á tslandi, engu
siöur en i öörum löndum .er tengt
stjórnmálaflokkum, myndi kaupa
upp öll þau útvarpsleyfi sem veitt
yröu. Hitt er svo annaö mál aö
gagngerrar breytingar er þörf á
rekstri Rikisútvarpsins. Afnema
þyrfti „Útvarp Reykjavik” og
setja þess i staö landsstöö sem
hlyti nafnið „Rödd tslands eöa
Útvarp tsland. Auk þess yröu
starfræktar tvær til þrjár svæðis-
stöövar t.d. á tsafiröi, Akureyri
og Höfn. Útvarpsráö i sinni nú-
verandi mynd yröi lagt niöur, en i
staö þess kæmi einskonar eftir-
litsnefnd, skipuö fulltrúum allra
þingflokka, einum frá hverjum,
og hugsanlega fulltrúum þeirra
Þá er lokið þessum einstæöa
viöburöi sem er „Musique dans
la rue”, tónlistarhátiö undir
berum himni, og þar aö auki
ókeypis. Næsti listviöburöurinn á
þessarri „A Saison d’Aix”, er af
allt öörum toga spunninn. Hiö
svonefnda „Festival d’Aix” sem
hefst núna um miöjan mánuöinn
hefur löngum þótt hafa haft á sér
mikinn snobbblæ. Það vakti
mikla athygli fyrir nokkrum ár-
um hér i Frakklandi þegar hippar
hópuöust eitt sinn til borgarinnar
i hrönnum þegar hin viröulega
hátiö stóö hér yfir, og héldu eins-
konar antihátiö á götum borgar-
innar. Ekki veit ég hvort „Mus-
ique dans la rue”, á aö einhverju
leyti rætur sinar aö rekja til þess-
arar hippasamkomu. Vera má
aö þá verandi borgaryfirvöld hafi
viljað skapa eitthvert mótvægi
viö hina borgaralegu hátiö sem
fyrir var. En „Musique dans la
rue”, er nú hugsanlegá haldin I
siðasta sinn þar sem fjárveitingin
til stofnunar þeirrar sem aö henni
stendur hefur verið skorin niöur.
Þaö er annars einkennilegt meö
Aixbúa. Eftir aö hafa skipt hér
um borgarstjórnarmeirihluta siö-
astliöinn vetur keppast allir um
aö bölva nýja meirihlutanum i
sand og ösku. Þaö er ekki aöeins
menningarpólitikin sem gagn-
rýnd er, heldur einnig sú ásökun
sem oft heyrist aö borgarstjórnin
hafi vanrækt úthverfin, þ.á.m.
„Breiöholtiö” i norövesturhverf-
unum, og einbeitt sér aö þvi aö
vera meö ýmsar aðgerðir i aug-
lýsingaskyni i feröamannahverf-
um gamla miöbæjarins. Sjálfsagt
veröur röksemd „Háttvirtra
Kjósenda” sú ef skipt verður um
meirihluta i borgarstjórn að hann
vanræki gamla miöbæinn. Slik
röksemd kom fram viö siöustu
borgarstjórnarkosningar i
Reykjavik, nema hvaö fyrrver-
andi borgarstjóri i Reykjavik
mun hafa vanrækt bæöi miöbæinn
og úthverfin.
Annars eru Aixbúar ekki ein-
ustu Frakkarnir sem eru þver-
stæöukenndir. Eitt sinn lýsti
franskur kunningi minn samlönd-
um sinum fyrir mér sem „leiöi-
tömum stjórnleysingjum”.
Frakkar vilja láta stjórna sér, en
þeir eru þó sifellt óánægöir.
Frakkland er mjög svo dæmigert
miöstéttarþjóöfélag. Þaö var
miöstéttin sem var i fararbroddi
stjórnarbyltingarinnar 1789, og
þaö var hún sem átti stærstan
þátt i valdaráni Napoleons þegar
byltingin ætlaöi aö taka róttæka
stefnu. Miöstéttirnar hafa þvi
veriö hiö leiöandi afl i frönsku
þjóölifi um nærfellt þriggja alda
skeiö. Ahrif miöstéttarsiöferðis
má allsstaöar sjá i þjóöfélaginu.
Löggjöf sú sem Frakkar búa viö i
dag er i höfuðatriöum ennþá sú
sama og á Napoleonstimunum, og
þó hún hafi á sinum tima ef til vill
veriö talin frjálslynd er þvi vist
vart aö heilsa i tækniþjóöfélagi
20. aldar. Þaö er raunar ein af
þverstæöunum i frönsku þjóðlifi
aö sá sem af mörgum er kallaður
arftaki Napóleons de Gaulle hers-
höföingi, hafi orðið einn fyrsti
stjórnmálamaöur hér i landi aö
bjóöa millistéttinni byrginn, meö-
al annars meö þvi aö samþykkja
sjálfstæöi Alsir, en þar átti frönsk
millistétt mikilla hagsmuna aö
gæta. Ef til vill hefur þaö af ein-
hverju leyti stafaö af persbnu-
legri fyrirlitningu hans á milli-
stéttinni, sem var sú stétt sem
traustast studdi Viehystjórnina i
siðari heimsstyrjöldinni. En de
Gaulle snerti ekki viö millistétt-
arlöggjöf þeirri sem Frakkar
hafa búið viö frá Napóleonstim-
anum.
Millistéttarsiögæöiö i Frakk-
landi gengur jafnvel svo langt aö
hafa áhrif á dægurlagasöng. Þeir
dægurlagasöngvarar sem vin-
sældum vilja ná veröa helst aö
vera yfirlýstir hægrimenn, bæöi i
stjórnmálum og þjóöfélagsmál-
um. Þeim veröur aö þykja vænt
um foreldra sina og fjölskyldu,
hvaö sem þaö kostar og aö sjálf-
sögöu aö „kjósa rétt”. Foreldra-
vald er hér svo sterkt aö þeir
dæmi um franska einstaklings-
hyggju). A þessu viröist þó vera
aö veröa nokkur breyting meö til-
komu nokkurra athyglisveröra
hljómsveita svo sem
„Telephone”, sem leikur rokk
meö talsverðum „Punk”
áhrifum.
Fjölmiðlun hefur hefur veriö
talsvert á dagskrá hér siöustu
dagana eftir atvikið i Paris þegar
lögreglan réöist inn i aöalstöövar
sósialistaflokksins er Francois
Mitterand var aö halda tölu i
gegnum útvarpsstöö sem yfirvöld
telja ólöglega. Samkvæmt
frönskum lögum hefur Rikiö
einkarétt á öllum útvarpssend-
ingum i Frakklandi. Samt sem
áöur eru hér „commercial”
stöövar sem senda, aö visu opin-
berlega, en ekki augljóslega til
fransks almennings. En útvarps-
sendarnir eru ekki staðsettir á
frönsku landi. Radio Monte Carlo
er á landi Furstadæmisins Mon-
aco, sem aö nafninu til á aö heita
sjálfstætt riki. Europe I hefur
sendistöð sina i Þýskalandi 10
metra nákvæmlega frá frönsku
landamærastöðinni. Þaö er opin-
bert leyndarmál aö stjórnvöld hér
hafa beitt öllum ráöum_ til aö ná
sem traustustum yfirráöum yfir
fjölmiðlum hér. Hálfgerö milii-
rikjadeila reis þegar stjórnvöld i
Luxemburg neituöu aö sam-
þykkja útnefningu útvarpsstjóra
sem sagöur var hliöhollur Gisc-
ard Frakklandsforseta, en frönsk
fyrirtæki eiga meirihlutann af
hlutafélagi þvi sem rekur Radio
Luxemburg. Þessar staöreyndir
afsanna þá kenningu sem Ellert
Schram og fleiri hafa sett fram
um að frjáls útvarpsrekstur á Is-
lista sem fengiö heföu yfir einn af
hundraöi atkvæöa i Alþingiskosn-
ingum. Slikt ráö eöa nefnd heföi
ekki ritskoöunarvald, en hún gæti
úrskuröað um þaö hvort um hlut-
leysisbrot væri aö ræöa ef sliks
væri krafist.
hægt aö segja aö deigur dropi hafi
falliö úr lofti siöan ég kom hingaö
fyrir um þaö bil þrem vikum. En
þótt ótrúlegt megi virðast þrá all-
ír rigningu. Þaö er ekki aöeins aö
rigningin myndi hafa i för meö
sér svalara veöur, heldur myndi
hún einnig hjálpa til viö aö
slökkva hina miklu skógarelda
sem eytt hafa þúsundum hektara
skóglendis i grennd viö borgina.
Eldarnir eru þaö nálægt borginni
að finna hefur mátt lyktina af
brunnum viöi, og ég hefi fyrir hitt
fólk sem býr i suöurhluta borgar-
innar og séö hefur eldana úr
gluggum sinum. Slökkviliöiö heyr
nú raunverulega styrjöld gegn
eldunum þar sem „sprengjuflug-
vélum” er óspart beitt. Notaðar
eru svokallaöar „Canadair”,
flugvélar sem henda niöur vatns-
sprengjum allt aö tiu tonn aö
þyngd. Ekki er borgin sögö i
neinni hættu, þar sem eldurinn
hefur tekiö stefnu i burtu og hraö-
brautin til Marseille hefur veriö
opnuö á ný eftir aö hafa verið lok-
uö fram eftir degi.
En enda þótt skógareldar geisi
allt i kring gengur lifið sinn vana-
gang i Aix. Fólk fær sér skemmti-
göngu undir trjágöngunum á
Cours Mirabeau, fær sér pastis á
götukaffihúsunum og rabbar
saman um daginn og veginn. Hiö
áhyggjulausa lif Provencebúans
heldur áfram.
Hitinn hér er þjakandi, ekki er
Frakklands
póstur frá
Reyni
Antonssyni
Á föstudögum er afgreiðsla Helgarpóstsins opin
frá kl. 9 f.h. Sölubörn eru hvött til að koma að
Hverfisgötu 8-10 (við hliðina á Gamla bíói)
Bílasmiðir — Réttingamenn
Viljum ráöa strax bilasmið eða mann van-
an bilasmiði. Fæði og húsnæði á staðnum.
Upplýsingar á skrifstofu vorri á Keflavík-
urflugvelli daglega ennfremur i Lækjar-
götu 12 (Iðnaðarbankahúsinu) efsta hæð
n.k. föstudag 20. þ.m. kl. 14-16.
íslenskir aðalverktakar sf.

|Au glýsið í Helgarpóstinum

NATIONAL
hijop
N/vriONA1
„ ^ Hl-ToP
^° N4T|ON»l
Hi-Top
„'LTlON^ KH NATIONAL
m'TOP
TVÖFÖLD
■IMD8IMG

JLn,