Helgarpósturinn - 16.01.1981, Blaðsíða 2

2
A tslandi úir og grúir af leyni-
félögum. Mörg þeirra eru þó ekki
leyndardómsfyllri en það að þjóð-
inni er kunnugt um tilvist þeirra.
Frimúrarareglan er kannski nær-
tækasta dæmið sem menn þekkja,
þó öll starfsemi reglunnar fari
fram fyrir luktum dyrum. Hafa
margir með mikilii fyrirhöfn
reynt að komast á snoðir um þau
verk sem þar eiga sér staö og ekki
þola dagsins Ijós, en árangurinn
hefurekki alltaf verið f samræmi
við fyrirhöfnina. Og þvi hefur
veriö fleygt að eiginlega sé þetta
bara hálfgerður skripaleikur.
Karlar sem klæði sig upp i kjól og
hvitt og fari í smá feluleik. En hið
leyndasta af öllum leynifélögum
er án efa Leynifélagið Loki. Það
er svo leynilegt aö jafnvel
félagarnir sjálfir hafa enga hug-
mynd um að það sé yfirleitt til.
Þegar Helgarpósturinn hafði
samband við Pál Heiðar Jónsson
I.okalim, en það eru félagarnir
kallaðir, til þess að reyna að hafa
eitthvaðupp úr honum um félagið
sagði hann:
„Ég hef aldrei heyrt talað um
þetta félag”.
Það hefur ekki reynst neitt
áhlaupaverk að reyna að svipta
hulunni af Leynifélaginu Loka.
Helgarpósturinn hafði spurnir af
rannsóknarblaðamanni nokkrum
sem af mikilli elju tókst að safna
upplýsingum um félagsskapinn
og skrá á bók. Það siðasta sem til
hans spurðist var að hann sást á
rölti fyrir nokkrum árum milli út-
gefenda með handritið sitt. Eng-
innvildi gefa það út og bendir það
óneitanlega til þess að bókaút-
gefendur hafibein itök i félaginu.
Eða til þess að bókaútgefendur
hafi orðið fyrir þrýstingi „ofan
frá”, og þess vegna ekki þorað að
gefa út hið forboðna rit.
En hvers vegna ganga menn i
leynifélög á borð við Loka. Leyni-
félög sem aðeins eru skipuð karl-
mönnum.Þá spurningu lagði
Helgarpósturinn fyrir sálfræðing
HVAÐ SEGJA EIGINKONURNAR?
„Hver sem er getur
ekki labbað sig
þarna inn”
Steinunn Jóhannesdóttir,
eiginkona Einars Karls
Haraldssonar Lokalims hafði
eftirfarandi að segja um leyni-
félagið.
„Mér finnst þetta mjög fynd-
inn félagsskapur. Það er eins og
karlmenn hafi þörf fyrir aö vera
I einhvers konar gáfumanna-
félagi. Þetta eru náttúrulega
ósköp gáfaðir menn. En þar
fyrir getur verið aö þeir séu
pinulitiö óöruggir um þessar
gáfur sínar og þurfi að fá stað-
festingu á þeim I svona klúbbi.
Ég held nú satt að segja að
þessi klúbbur sé fremur mein-
laus. Og heldur skárri en t.d.
Frimúrarareglan. Það er að
minnsta kosti engin hræsni yfir
þessu, þeir þurfa ekki að belgja
sig út af steikum vikulega undir
yfirskini einhverrar góðgerðar-
starfsemi. Þeir koma saman,
bara til þess að koma saman og
fá útrás fyrir félagsþörfina. Það
er ekki endalaust hægt að fara
fram á að þeir sitji yfir manni
einum, börnum og húsi”.
Helduröu að þetta sé einhvers
hannesdóttir.
konar samtryggingarfélag?
„Sjálfsagt treysta þeir að
vissu leyti sina hagsmuni
þarna. Þetta er visst úrval,
mönnum er boðið inn i klúbbinn
og þetta eru ekkert endilega
vinir. Þetta eru menn meö
misjafnar pólitiskar skoðanir
og á mismunandi aldri. Þarna
kynnast þeir og það getur komiö
sér vel, þó ekki sé hægt aö likja
. þessu við Frimúrararegluna
eða Odd fellow.En þaö er ekki
hver sem er sem getur labbaö
sig þarna inn. Ekki get ég sagt
að mig langi til þess að vera I
svona félagi. Ég hef ekki áhuga
fyrir einkynja klúbbum, þetta
er svona eins og öfugur sauma-
klúbbur. Það er ekki þar meö
sagt að þetta sé með öllu nei-
kvætt, en mér þykir þetta
ekkert sérstaklega merkilegt og
hef nóg annaö viö timann að
gera en sitja i kjaftaklúbb af
þessu tagi”.
nokkurn sem ekki vildi gefa upp
nafn sitt minnugur afdrifa blaða-
mannsins sem fyrr greinir.
„Það geta að sjálfsögðu legið
ýmsar ástæður til þátttöku i slik-
um félagsskap og fer að sjálf-
sögðu eftir eðli og tilgangi félags-
skaparins.” hvislaði sálfræð-
ingurinn. „Ef þarna eru t.d.
stunduð einhver myrkraverk sem
geta breytt gangi þjóðmála, þá
má að sjálfsögðu segja að til-
gangurinn helgi meðalið. En þeg-
ar leyndin virðist aðeins tilkomin
leyndarinnar vegna, þá koma
ýmsar sálfræðilegar hliðar inn i
myndina. Það má t.d. lita til
æskuáranna, þar sjáum við að al-
gengt er að strákar og stelpur
plotti sig saman og séu meö eins
konar leyniklúbba. Börn virðast
hafa þörf fyrir leyndarmál og
jafnframtfyrir aðdeila þeim með
jafnöldum sinum. Félagsskapur
sem Loki, Frímúrarareglan,
saumaklúbbar kvenfólksins og
ýmis félög önnur gætu átt rót sina
að rekja til æskuára þeirra sem
þar starfa i dag, þó ýmsar aðrar
ástæður kunni einnig að liggja að
baki”.
Svo mörg voru þau orð.
Börn hafa þörf fyrir
leyndarmál
Og hver man ekki þá tið þegar
leynifélögin blómstruðu i kjöllur-
um og húskofum viða um bæinn.
Ógnvekjandi félög eins og Svarta
höndin, Rauða fjöðrin og Sjóræn-
ingjarnir, sem lögðu á ráðin til
þess að hrella krakkana i næstu
götu. Eða göfug varnarbandalög
á borð við Sanna Vesturbæinga.
Föstudagur 16. janúar 1981
Leynifelagið Loki ku vera afar
öflugur félagsskapur jafnvel svo
að frimúrarar mega fara að vara
sig. Og það er kannski ekki við
öðru að búast þar sem þarna á
samkvæmt orðrómnum að vera
saman kominn i einu félagi blóm-
inn af best gefnu mönnum þjóðar-
innar. A fundum Loka þurfa
menn ekki að vera i kjól og hvitt.
En Lokalimir eiga það að sögn
sammerkt hve snyrtilegir þeir
eru i klæðaburði. Lesendum er
þvi bent á að hafa augun hjá sér
hver veit nema vinnufélagi þinn,
kaupmaðurinn á horninu eða
leigubilstjórinn sem þú ókst með
siðast séu i Loka. En það er þó
ekki liklegt. Flestir Lokaiimir
hafa komist til valda eða að
minnsta kosti áhrifa i þjóðfélag-
inu.
Helgarpósturinn hafði sam-
band við Kristján Bersa Ólafsson
skólastjóra og spurði hann að þvi
hversu margir og hverjir væru i
Loka.
„Frá mér geturðu ekki fengið
neinar upplýsingar,” sagði
Kristján. Og blaðið varð þvi að
róa á önnur mið til þess að fiska
eftir upplýsingum þar að lútandi.
Og sjá eftir talsverða eftir-
grennslan kom i ljós að auk
þeirra Páls Heiðars og Kristjáns
Bersa var að finna nöfn eins og
Arni Bergmann, Atli Heimir
Sveinsson, Davið Oddsson, Einar
Karl Haraldsson, Gisli Alfreðs-
son, Jón Baldvin Hannibalsson,
Arna Björnsson, Njöröur P.
Njarðvik, ólafur Mixa, Sigmar B.
Hauksson, en hann er nú íorseti
félagsins, Stefán Baldursson,
Sveinn Einarsson, Sveinn Skorri
Jie/garpósturinn.
Og Sveinn Skorri Höskuldsson
fullyrti i samtali við Helgarpóst-
inn að Loki væri andlegur félags-
skapur sem hefði ekkert með
veraldlegt gæði að gera.
Vinna störf sin i kyrrþey
Sigmar B. Hauksson forseti
Loka, vildi litið sem ekkert við
Helgarpóstinn ræða. Sagði þó að
þessi t(rúnaðarstöðu hans fylgdi
mikil abýrgð.
„Forsetinn hefur mýmörg
embætti á sinni könnu”, sagði
hann en vildi að öðru leyti ekki tjá
sig um þau.
Hann sagði tilgang Loka að
göfga manninn, efla félagsanda
og ýmislegt annað sem ekki yrði
látið uppi á þessum vettvangi.
Félagsskapurinn væri ekki póli-
tiskur. Þeir héldu fundi mánaðar-
lega, þar sem félagar eða aðrir
héldu tölu um eitthvað ákveðið
málefni. Þá væru bornar fram
veitingar fyrir félaga og gesti
þeirra. Árlega er haldin árshátið
svo kallað Hofróðublót, þá er
konum leyfður aðgangur. Að öðru
jöfnu ekki.
Sigmar var að þvi spuröur
hvort ekki væri hætta á að eitt-
hvað læki út af fundunum, þegar
gestir væru þar viðstaddir. Hann
sagði þá gesti valda þannig að
þetta væru heiðarlegir og dreng-
lyndir menn.
Hann sagði áhrif félagsins
mikil, þó ekki merktist það á ytra
borði. Þeir gæfu t.d. ekki tæki til
spitala eða annað i þeim dúrnum.
„Lokalimir eru þannig i eðli
sinu að þeir vilja ekki trana sér
fram”, sagði Sigmar enn fremur.
„Þeim hentar vel að vinna i kyrr-
Helgarpósturinn opnar leynifélagsskapinn Loka:
„ ínna en rimúrara
Vissulega tóku krakkarnir þetta
alvarlega fram eftir aldi.
Þá gerðust þau undur og stór-
merki að stelpurnar helltust úr
lestinni. Það verður að teljast
stórmerkilegt út frá visindalegu
sjónarmiði að þessi framlenging
bernskunnar i fullorðins leyni-
félögum virðist karlmönnum ein-
um kennd. Helgarpósturinn hefur
alla vega aldrei haft spurnir af
þeim saumaklúbb þar sem félag-
ar mæta i siðum samkvæmiskjól-
um og hvisla einhverju óskiljan-
legu tuldri i eyra hver annarrar
til sönnunar því að þær séu full-
gildir þátttakendur i klúbbnum.
En hugsanlegt að þau orð sál-
fræöingsins: „Börn virðast hafa
þörf fyrir leyndarmál” bendi til
þess að karlmenn séu börn hvað
andlegan þroska varðar? Það
væri verðugt rannsóknarefni. Og
með tilliti til þess hvernig karl-
menn hafa stjórnað þessari
veröld árum saman, bendir ýmis-
legt til þess að þeir hafi alténd
ekki vit fyrir sér.
Höskuldsson, Sverri Hólmarsson,
Thor Vilhjálmsson, Þorsteinn
Pálsson og örnólfur Arnason.
Allir þessir menn hafa einhvern
tima komið við sögu félagsins.
Af þessum nöfnum hrá ráða að
þarna er ekki um þeirra „tómt-
húsmenn” að ræða. Stöðuheiti
þessara nafntoguðu manna enda
einatt á stjóri, ekki þó strætó-
bilstjóri, heldur ritstjóri,
skólastjóri, þjóðleikhús stjóri eða
til að mynda framkvæmda stjóri.
En að þvi er Lokalimir sögðu
Helgarpóstinum er Loki ekki á
nokkurn hátt samtryggingar eða
hagsmunafélag. ólafur Mixa
læknir einn stofnenda Loka sagði,
þegar hann var að þvi spurður
hvort það vildi ekki brenna við að
menn hygldu sinum félagsbræðr-
um þegar þeir hefðu tök á, að það
hefði aldrei verið .
„Það hefur ekki vottað fyrir
þvi”, sagði hann. „Það er viss
samkennd i hópnum enn, en við
höfum ekki stefnt að áhrifum i
þjóðfélaginu á nokkurn hátt”.
þey. En félagsskapurinn er ekki
jafn lokaður og menn halda. Full-
trúaráð flokkanna og ýmis félög
önnur eru mun leyndardómsfyllri
og lokaðri. Það gilda ákveðnar
reglur innan félagsins sem er
ætlað að auðvelda samskipti fél-
aga og það er i gildi ákveðið lykil-
orð sem einungis félögum er
kunnugt um”.
Þá var Sigmar að þvi spurður
hvort þetta væri ekki bara félags-
skapur snobbara og þeirra sem
áhrif hefðu i þjóðfélaginu, blaðinu
hefðu borist vissar upplýsingar
þar að lútandi.
„Þá veit blaðamaður meira en
forseti”, svaraði Sigmar.
„Hvaðan koma þær upplýs-
ingar?”
Helgarpósturinn hefur það eftir
áreiðanlegum heimildum að lág-
launamenn eru ekki i Loka. Og
svo virðist sem þetta sé tiltölu-
legaeinlit hjörð manna, sem eiga
talsvert undir sér i þjóðfélaginu.
Margir þeirra tengjast menn-
ingarlifinu og illgjarnar tungur
vTrúlega eru þeir að
flýja hávaðann
iryksugunni”
Við inntum Helgu Thorberg
forsetafrú Loka, gift Sigmari B.
Haukssyni, forseta þessa
leyndardómsfulla félagsskapar,
eftir hennaráliti á fyrirbærinu.
„Lokalimir hittast einu sinni i
mánuði á laugardagseftirmið-
dögum þegar við útivinnandi
húsmæðurerum að gera hreint,
svo trúlega eru þeir að flýja
hávaðann i ryksugunni. Ég held
satt að segja að konur séu mun
ábyrgari einstaklingar en karl-
menn, þannig að þeim hefur
ckki dottið I hug áð veita sér
þennan lúxus, þ.e.a.s. að hlaupa
frá börnum og maka einn af
tveimur fridögum vikunnar.
Eins störfum hlaðnar og með
þetta eilífa samviskubit sem við
erum höfum við ekki uppgötvað
að hægt er aö veita sér þennan
munað. Svo held ég að karlarnir
þurfi meira á því að halda að
viðra sig hver upp við annan,
sem lýsir bara óöryggi þeirra.
Þeir þurfa aö hitta vini sina til
þess að fá staðfestingu á þvi að
þeir séu á réttri braut, þeim er
mikið i mun að fá álit hinna á
Helga
Thorberg.
sjálfum sér. Ég er heldur ekki
frá þvi aö þeir áliti þennan karl-
mannafélagsskap vopn gegn
framgangi kvenna i flestum
greinum þjóðfélagsins. Og
kannski er þetta ein leiö til þess
að halda i forréttindi karla sem
fara þverrandi”.
Hefurðu farið á fundi hjá
Loka?
„Nei, ég hef ekki farið á
þessa fundi þeirra. En ég hef
farið á árshátiðarnar, Hofróðu-
blótin.Og þvi miður get ég gefiö
þeim plús. Það hefur veriö
óskaplega skemmtilegt. Sér-
staklega man ég eftir blóti
siðasta árs, þá flutti Lena
Bergmann Minni karla og þaö
var svo fyndið að það var alveg
dásamlegt. Ég held þeir ræði nú
lltiö af viti á þessum mánaðar-
legu fundum slnum, en þetta er
fóörun, það er verið að fóöra
þarna fylleri einu sinni i
mánuöi.”
„Fáránlegt að
útiloka annað
kynið en leyfa
hinu að vera meðv
Jón Baldvin Hannibalsson var
I Loka árum saman. Kona hans
Bryndis Schram er aö sjálf-
sögöu útilokuö frá félagsskapn-
um eins og aörar kynsystur
hennar. Helgarpósturinn spuröi
hana hver væri viöhorf hennar
til Loka og karlmannafélaga
yfirleitt.
„Ég er á móti sérfélögum
fyrir karlmenn af sömu ástæðu
og ég er á móti sérstökum
kvennafélögum. Menn eiga að
velja sér félagsskap eftir
hugðarefnum en ekki kyni. Ég
hef ekki haft nein afskipti af
Loka, nema mér hotnast eins og
öðrum eiginkonum félaga, sá
heiður að vera viðstödd
Hofróðublótþeirra á ári hverju.
Þeir setja þarna á svið ákveðinn
hroka gagnvart konum svona
eins og til að sanna imyndaða
yfirburði si'na. Þetta er ögn
hlægilegt, þvi hvað hafa þeir
svo sem fram yfir okkur?
Veistu hvað gerist á fundum i
Loka?