Helgarpósturinn - 16.01.1981, Blaðsíða 18

18
Fugi úr ýsubeim
A sunnudaginn var söng
Sigriður Ella Magnúsdóttir lög
við barnavisur eftir sextán
islensk tónskáld, sem fædd eru á
tæplega sextiu ára bili frá
1881—1938. Undirleik annaðist
Jónas Ingim undarson. Um
á grin/alltmeðsykri og rjóma”.
t öðru lagi virðast tónsmiðirn-
ir sjaldan verða innilegri en ein-
mitt þegar þeir fást við texta af
þessu tagi. Og þarf svosem eng-
an að undra. Ef við hinsvegar
litum á notagildi þessara laga

m Eyrna lyst
Æf eftir Arna Björnsson

þessa tónleika ernæstum ekkert
nema gott að segja.
t fyrsta lagi eru þessir söng-
textar eitt hiö unaðslegasta,
sem hægt er að hafa uppi í sér,
hvort heldur það eru þjóðvisur
eða stökur nafnkenndra höf-
unda. Það verða hálfvegis von-
brigði, ef einhverju er sleppt úr,
svo fallega sem Sigríður Ella
fer með. Það var t.a.m. eftirsjá
i þvi í Hörpuvögguljóði Halldórs
og Jóns að heyra hana ekki vara
við og lofa „i útlöndum er
ekkert skjól/eilifur stormbelj-
andi” eða ,,ég skal gefa þér upp
til heimabrúks, þá munu lög
Þorkels Sigurbjörnssonar
„handa litlu fólki” og lag
Hallgrims Helgasonar „Ef
engill ég væri” einna sist til þess
fallin fyrir sakir tónsviðs og lag-
linu.
En hér vorum við i þriðja lagi
að hiusta á túlkun Sigriðar Ellu
og Jónasar. Og það eru varla
neinar ýkjur, að öllu betur verði
þessu efni ekki skil gerð i
hljómleikasal. Þar sameinast
nærfærin innlifun og tæknileg
snilli. Þetta hástig má hins-
vegar ekki verða til þess að
Margræðni myndanna
Kristinn Guðbrandur Harðar-
son opnaði sýningu á verkum
sinum i Asmundarsal,- Freyju-
götu, 10. þessa mánaðar. A
sýningunni eru um 20 verk, flest
teikningar, auk málverka, ljós-
mynda og höggmynda. Hér er
um að ræða verk, hugmynda-
legs eðlis (conseptual) og eru
þau sum, samsett úr fleiri en
einni einingu.
Það er ekki ofsögum sagt að
eru teiknaðir tveir kafarar sem
nálgast fjarlæga strönd.
Nú eru margar spurningar
sem vakna þegar horft er á
þetta verk: 1. Er aðalatriðið
fólgið i andstæðunni milli litaðs
ferhyrnings (pastelmyndar-
innar) og teiknaðs þrihyrnings
sem gengur út úr verkinu eða er
það andstæður formanna sem
ferðinni ráða. 2. Er það mynd-
efnið sem mestu máli skiptir.
erfittsé aðhenda reiðu á megin-
inntaki þessara mynda. Hér
kemur ýmislegt við sögu sem
truflar áhorfandann og setur
hann út af laginu. Myndir Krist-
ins eru ekki hrein hugmynda-
verk, heldur kennir þar ýmissa
annarra grasa um leið. M.a. má
sjá bollaleggingar um eöli fer-
hyrningsins sem afmarkar
myndflötinn og setur honum
skoröur. Kristinn reynir i
mörgum mynda sinna að brjóta
hugmyndinni leiö út úr hömlum
flatarins og flytja hana út fyrir
myndrammann. T.a.m. er
pastelmynd af horni i stofu með
tveimur stólum og borði. Aftur
úr öðrum stólnum gengur
strýtulaga framlenging út úr
myndfletinum og á þennan
óreglulega þrihyrningstanga
Hægindastóll sem hægt er að
láta sér liöa vel i' og dreyma um
fjarlæg miö. Að sjálfsögðu eru
draumarnir litlausir (svart-
hvitir), en þeir hafa það fram
yfir raunveruleikann að geta
liðið formlaust út fyrir fer-
hyrndan ramma hins daglega
lifs.
Það má vera að þetta sé að
fara aftan að hlutunum og
komist ekki nálægt þvi að hitta I
mark. Þvi er þá til að svara að
Kristinn hjálpar manni h'tið sem
ekkert. Myndimar bera engin
nöfn og þótt texti fylgi með
sumum (gjarnan tvinnað i
myndirnar sjálfar), gefa þær
ekki skýra visbendingu um eðli
myndanna. Þannig gætu menn
haldið að Kristinn væri að varpa
yfir hugmyndir sinar huliðs-
Erik Sönderholm hverfur nú aftur til kennslu við Kaupmannahafnar-
háskóla eftir rúm fjögur ár i Norræna húsinu.
„Skemmtilegt ár"
segir Erik Sönderholm u'm veru sína
í Norræna húsinu
„Þetta hafa verið góð og
skemmtileg ár. Það hefur verið
mjög skcmmtilegt að vinna hér i
húsinu og að vera á tslandi”,
sagði Erik Sönderholm, en hann
lætur af embætti forstjóra.
Norræna hússins um næstu
mánaðamót, en þvi embætti hefur
hann gegnt undanfarin fjögur og
háift ár.
Aðspurður um hvort honum
væri einhver sérstakur atburöur
minnisstæðari en annar, sagði
Erik Sönderholm, að þaö væri þá
helst undirbúningur aö tiu ára aí-
mæli Norræna hússins áriö 1978.
Það hafi verið skemmtilegt,
vegna þess, að þaö sem hali
byrjað smátt, njóti sivaxandi vin-
hræða neinn frá þvi að syngja
þessi sömu lög með sinu nefi við
sin börn, af þvi það sé ekki eins
„vel” gert og hjá listamönnun-
um. Þá er söngótti miklu verri
en málótti. Þvert á móti á frá-
bær tjáning þeirra að vera
hvatning til að reyna að veita
börnum sinum og ekki siður
sjálfum sér svolitla hlutdeild i
þessum indælu söngvum. Og i
rauninni er ekkert ljóð betur
sungiðen þegar hugur flytjenda
og hlustanda, t.d. föður og
barns, renna saman, þótt báðir
aðilar megi kallast listrænt
vanþróaðir. Þá getur oft
skapast fagur fugl úr ýsubeini,
svo að vitnað sé i vögguvisu
Daviðs.
Þetta leiðir hugann að þvi,
sem litt mun kannað, hvort for-
eldrar, afar, ömmur eða eldri
systkini syngi enn gælur við
börn, eða hvort hljómplötur,
kassettur og útvarp eru látin
koma þess i stað. Þá væri illa
farið og raunar eitt átakanleg-
asta dæmið um þá firringu, sem
sigrar tækninnar geta valdið i
mannlifinu.
P.S. Vart verður hjá þvi
komist að gera athugasemd
við höfundskap Markúsar
Kristjánssonar að laginu við Bí
bi og blaka, sem Sigriður Ella
hjálmi, af einskærri illkvittni.
Slikt er þó fjarri sanni, heldur
hitt að svo margættuðum
verkum er erfitt að gefa nafn,
svo að það spanni það ferli sem
verkið snýst um.
Tökum t.d. Boðbera ánægj-
unnar (hvort sem það getur
kaliast nafn verksins). Hendur
slá trumbu sem flytur boð.
Boðin eru túlkuð með þri-
skiptingu verksins þar sem
blöðin eru laust tengd saman og
blekkja augað til að skoða
verkið sem kinetiska (hreyfi-
kennda) afleiðingu. „Boðberi”
er þvi skiljanlegt i þessu sam-
bandi, en „ánægjunnar” lýtur
lögmálum einhvers annars en
þessarar þriskiptingar. Seinna
orðið hlýtur þvi að visa til
myndefnisins, rjómatertunnar
og flugvélarinnar sem flýgur
hátt yfir láö. Myndmálið er hér
likt og i flestum myndum Krist-
ins, svo bundið eigin hug-
myndum hans (idiosynkrat-
iskt), að kjánalegt væri að velta
sér upp úr meiningu þess. Hins
vegar á þessi mynd það sam-
merkt meö þeirri sem ég fjall-
aði um áður, að báöar fást þær
við hugmyndir um fjarvidd:
Flugvélin flýgur i fjarska, eins
langt frá höndum trymbilsins og
augað geturtjáð huganum. Eins
er þvi varið með kafarana sem
kafa i átt að fjarlægri strönd,
upp eftir þrihyrningnum sem
endar i fjarska hvarfpúnktsins.
Ekki dregur þaö úr marg-
ræðni þessara verka Kristins,
að notkun hans á ljósmyndum,
striga og pappir, virðist engum
lögmálum háð. Eins er beiting
hans á teiknitólunum. Stundum
eru myndirnar unnar meðvitað,
sælda.
Erik Sönderholm sagöi, aö íor-
stjórar Norræna hússins heföu til-
tölulega frjálsar hendur og hefði
þvi hver forstjóri mikil ahrif á
starfsemi hússins. Sagðist hann
búast við þvi, aö einhverjar
breytingar á starfsemi hússins
yröu við forstjóraskiptin, en sú
sem tekur viö af honum heitir
Ann Sandelin og kemur frá Finn-
landi.
— Hvað er helst á döfinni hjá
ykkur á næstunni?
„Við höfum lariö af stað með
norræna viku, sem byrjuöu meö
tvennum tónleikum Sigriöar Ellu
Magnúsdóttur. Næst kemur
strokkvartett frá Danmörku,
siðan pianóleikari frá Finnlandi
og söngkona frá Sviþjóö. Loks
verður svo Munch sýning lrá
Noregi”.
Að dvöl sinni á islandi lokinni,
heldur Erik Sönderholm aftur til
Danmerkur, þar sem hann tekur
þráðinn upp að nýju við bók-
menntakennslu við Haínarhá-
skóla.
„Starfið hér helur verið mjög
skemmtilegt, og þegar maður
hefur kennt i tuttugu ár, er
gaman að fá tækilæri til aö gera
eitthvaðannað. Annars er hætta á
þvi, að maður verði steinrunninn i
kennslunni”, sagði Erik Sönder-
holm.
—JielgarpósturirirL-
Sýning Kristins i Asmundarsal — tekst að haida athygli
áhorfandans vakandi, jafnvel löngu eftir að hann er genginn út úr
sýningarsalnum, segir Halldór Björn m.a. i umsögn sinni.
Söng. Lagið er þegar i Islensku
söngvasafni („Fjárlögunum”)
11. hefti árið 1916 og er þar
eignað R. Bay. Það mun vera
Rudolph Bay, danskt tónskáld,
sem uppi var 1791—1856 og frá
1834 söngstjóri við Holmens
Kirke i Kaupmannahöfn. Hann
var vinsæll fyrir einkar sönghæf
og sumpart viðkvæm lög.
A.m.k. er óliklegt, að lagið sé
eftir Markús, þar sem hann var
aðeins 14 ára, þegar heftið kom
út.
Hinsvegar er til útsetning
Markúsar og ýmissa fleiri á
laginu, sem þá er ýmist nefnt
erlent lag eða oftar þjóðlag. En
það er ekkert einsdæmi, að
höfundargreinanleg lög séu
talin islenskþjóðlög, ef þau hafa
fundið sér stað i hjana
þjóðarinnar. (Það var þá lika
staðurinn, kemur manni i hug
eftir niðingsskapinn i garð litil-
magnans Gervasoni). Auk þess
hefur Markúsi oft verið eignað
lagið eftir hans dag (1931).
Sigriður Ella og Jónas — sameina
snilli.
nærfærna inniifun og tæknilega
með viðvaningslegu handbragði
og i annan stað með næmum og
yfirveguðum dráttum. Vandinn
er að skilja hvaða hlutverki á að
þjóna, þessi mismunandi
notkun grafiskrar áferðar.
I svo litlum pistli sem
þessum, verður engan veginn
kafað djúpt i hin flóknu verk
Kristins Guðbrands Harðar-
sonar. Þó má fullyrða að hér sé
á ferðinni eitthvað sem vert er
að fylgjast með. Þótt það sé si-
gild skoðun að flækjur og marg-
ræðni þjóni litlum sem engum
WÓÐLEIKHÚSIÐ
Blindisleikur
8. sýning i kvöld kl. 20
Gul aðgangskort gilda.
laugardag kl. 20
sunnudag kl. 20.
Oliver Twist
Frumsýning laugardag kl. 15
sunnudag kl. 15.
Miðasala kl. 13.15—20. Simi
11200.
ENDURSKINS-
MERKI ERU
NAUÐSYNLEG
FYRIR ALLA
UMFI=RÐARRÁÐ
tilgangi i sjónrænum listum, er
það vist að Kristni tekst að
halda athygli áhorfandans
vakandi, jafnvel löngu eftir að
hann er genginn út úr sýningar-
salnum.
Sýningu Kristins lýkur 19.
janúar. Hún er opin frá 4—10
e.h.
lkikf£:iv\g
REYKjAVlKUR
Að sjá til þin,
maður!
I kvöld kl. 20.30,
allra siðasta sinn
Rommí
laugardag kl. 20.30,
fimmtudag kl. 20.30
Ofvitinn
sunnudag kl. 20.30,
miðvikudag kl. 20.30.
Miðasala i Iðnó kl. 14—20.30.
Simi 16620.
í
Austurbæjarbíói
Laugardag kl. 24.00.
Miðasala i Austurbæjarbiói
Kl. 16—21.30.
Simi 11384.