Helgarpósturinn - 13.02.1981, Blaðsíða 13

12
Eyvindur birtist i dyrunum og
vift fylgjum honum niöur i
kjallaraherbergið þar sem hann
hefur aösetur meöan hann dvelst i
bænum.
Þegar mætt cr i viötöl' sem
þetta. eru fyrstu minúturnar
stundum óþægilegar, þvi ekki
þykir við hæfi að draga strax
fram blokkina og pennann. Þaö er
fyrir öllu;ið viðmælendur nái ein-
hverju sambandi áöur en farið er
út i slaginn. Oftast nær gerist það
með einhvers konar kaffibolla-
röfli. En Eyvindur býður ekki upp
á kaffi. heldur spyr hvort hann
eigi ekki að setja yfir vatn, svo
við getum fengið okkur te. Við
Jim samþykkjum og komum
okkur fyrir.
Við byrjunt að gapa hvor upp i
annan. Eyvindur og ég, hann á
bedda út við einn vegginn, en ég á
stól andspænis og allt i einu er
viðtalið byrjað.
Evvindur dvaldi i Moskvu á
sinum tima og var hann fyrst beð-
inn að segja aðeins frá þvi.
,,Það er fátt hægt að segja um
þaö. Ég nam þar leikstjórn i
fimm ár frá 1962—67, og setti upp
prófsýningu, sem mér er sagt aö
gangi enn i dag. Það var leikrit
sem Edward Albee gerði eftir
sögu Carson McCullers. Söngur-
inn um sorgarskrána.
Þetta var hlákan fræga,
frægðarár Krútsjofs og fall hans
eru þar innifalin, einnig uppkoma
Solsjenitsins og þeirra bræðra.
Arni Bergmann fjallar um þessi
ár i siðari hluta bókar sinnar,
Miðvikudagar i Moskvu”.
— Hvernig var i Moskvu á þess-
um tima?
„Það var mikiö ævintýri fyrir
mig, og ekki sist vegna þess, að
ég eygði möguleika á þvi að læra
það, sem mig langaði. Ég fékk
kennara, sem mér likaði vel við,
og sem likaði vel við mig. Ég var i
leikhúsi, þar sem ég kunni vel við
mig og lifði eins miklu kóngalifi
og nokkur maður i þessum bransa
getur lifað”.
— Hvað var að gerast i leikhús-
lifinu i Moskvu?
,,Þá var að fæðast það leikhús,
sem nú er hvað frægast þar
austur frá, Taganka. Það leikhús
var að verða til úr einum bekk,
sem Yuri Ljúbinov kenndi. Hann
setti upp með þessum bekk skóla-
sýningu, sem vakti mikla athygli
og fólk kom að sjá alls staöar að
úr borginni. Nútimaleikhúsið,
sem ég var við hafði þar áður
gegnt hlutverki hins baldna leik-
húss. Það gefur auga leið, að i
leikhúsinu var að gerast það
sama og i þjóðfélaginu, gegnum-
brot manna, sem höfðu verið
týndir. Solsénitsin fór að skrifa
um Stalinstimann og fangabúða-
söguna, og allan þann harmleik,
sem var i kringum þetta tvennt.
Þessir hlutir fóru að gægjast inn i
leikhúsið lika”.
— Var þetta leikhús svipað og
leikhús á Vesturlöndum?
,,Ég er ekki rétti maðurinn til
að svara þvi. Min þekking á
vestur-evrópsku leikhúsi var ekki
náin. Mest af þeim leikhúsbók-
menntum, sem einhver veigur
var i, og voru sýndar hér, voru
einnig sýndar þar, en það var
misjafnthvað var vinsælt. Brecht
var mikið i tisku þar austur frá”.
— Var þetta leikhús byltingar-
,,Ég valdi ekki Moskvu, það voru aðstæðurnar, sem völdu það”.
,,Ég var ekki einn af þessuni blácygu, sem hélt að þetta væri paradis á
jörðu”.
,,Ég er svolitið óheppinn að vera talinn kommúnisti meðal kapítalista,
kapitalisti meðal kommúnista, bóndi mcöal leikara og leikarafifl
meðal bænda.”
kennt, eða var það einhver
flatneskjulegur sóslalrealismi?
„Meirihluti leikhúsanna þar,
eins og viðast annars staðar,
lullar áfram af einhverjum vana,
og það var mikið um leikrit, sem
segja frá hetjunum frægu, Lenin
og fleirum, brugðið var upp mynd
af hinum góða kommúnista og
góðri breytni. Þá var fjallað um
það mikla landnám, sem fram fór
i Sfberiu og þær hetjudáðir sem
þar voru drýgðar.
En sá, sem var mest i sviðsljós-
inu, og ekki hefur heyrt minnst á
hér, var Safranov. Hann skrifaði
gamanleiki og var orðinn svo
rikur, að það tók þvi ekki að telja
peningana, sem hann átti i banka
heldur hafði hann opinn reiking.
Og það segir eitthvað um okkar
vitneskju um þettasamfélag, að á
þennan mann höfum við ekki
heyrt minnst, enda er umræða
um Sovétrikin hér sáralitið
sprottin af fróðleiksþrá. Sovét-
rógur er að verðaatvinnugrein
hér, og menn komast inn á þing út
á hann. Þegar Eiður Guðnason
fréttamaður var fylgdarmaður
forsætisráðherra i opinberri
heimsókn til Sovétrikjanna, tók
hann fréttamynd, sem var mjög
niðrandi fyrir Sovétrikin og ég
reikna með að hann hafi komist á
þing m.a. fyrir það. Það má
reyndar skrýtið heita, að menn
skyldu senda fréttamannaleið-
angur á vegum islenska sjón-
varpsins þangað og það var eng-
inn með i förinni, sem skildi það
mál, sem innfæddir tala”.
Moshva misskilin
— En hvernig stóð á þvi, að þú
valdir Moskvu?
,,Ég valdi ekki Moskvu það
voru aðstæðurnar, sem völdu það.
Ég hafði engin efni á að fara til
útlanda að læra á eigin kostnað.
Þarna opnaðist sá möguleiki, að
ef ég stæði mig, fengi ég dvölina
ókeypis samkvæmt samningi
milli islenska rikisins og Sovét-
rikjanna. Það var að visu árs-
dvól, en ég fékk alltaf framlengt
Föstudagur 13. febrúar 1981 halrjarpnczfi irinn halrjarpnc;+i irinn Föstudagur 13. febrúar 1981
13
hefur aldrei trúaö neinu, fyrr en
það er búið að sannreyna hlutina.
Ég varð ekki fyrir vonbrigðum
með Sovétrikin, en þegar ég fór
að lesa fangabúðasögurnar, þá
ofhasaöi mér dálitð. Ég get þó
ekki sagt, að ég hafi ekki átt von á
þessu. 1 fyrsta lagi dettur mér
ekki i hug, að i þjóðfélagsbyltingu
berjist menn fyrst með byssum,
en svo sé allt rólegt á eftir. 1 öðru
lagi held ég, að það sé ljóst, að
i svona gifurlega stóru riki, með
tvö hundruð miljón ibúa og tvö
hundruð þjóðum, sem tala sitt
tungumál, er erfitt að halda
saman, án þess að þar komi til
átaka svo áratugum skiptir.
Ég er svolitið óheppinn að vera
talinn kommúnisti meðal kapital-
ista, kapitalisti meðal kommún-
ista, bóndi meðal leikara,
leikarafifl meðal bænda og ég
gæti haldið þessari upptalningu
endalaust áfram jafnvel Rússi
meðal íslendinga. Það virðist svo
sem þessi sé krafist af okkur, sem
höfum verið þarna austur frá, að
við lýsum vonbrigðum okkar með
kerfið i Sovétrikjunum.
Ég hafði margt að gagnrýna
þar austur frá, og ég gerði það
þar. Mér er aftur á móti illa við að
gera það hér, alveg á sama hátt
og mér var illa við að tala hnjóð
um mitt heimaland. Hvað sem
þessu kerfi þeirra viðvikur, hvort
sem það er gott eða vont, þá hefði
ég aldrei fengið mina menntun á
þess, og svo er með milljónir ann-
arra. Ég fór þangað fyrst og
fremst til að læra leiklist og bók-
menntir og ég gerði það”.
HGB og Leihsiníöjan
— Hvers vegna segirðu að þið
verðið að segjast hafa orðið fyrir
vonbrigðum með Sovétrikin til
þess að vera teknir i sátt við þjóð-
ina?
,,Það virðist vera sóst mikið
eftir þvi. Við erum hér á öðru
áhrifasvæði, og það er álitlegur
fjöldi tslendinga, sem er hræddur
við þá, sem eru tengdir Sovétrikj-
unum, t.d. mig. Þeir vita ekki
húsi, utan stofnana, ferðuðumst
um landið og sýndum i félags-
heimilum.
Mér varð ljóst á þeim tima og
er þaö enn, að það eru glæsilegar
tröppur, teppi og barir, sem
draga fólk f Þjóðleikhúsið, ekki
siður en leiklistin sjálf”.
— Hvers vegna hætti Leik-
smiðjan?
„Það var ekki hægt að halda
þessu Uti. Við getum sagt, að það
hafi verið af fjárskorti. En ég er
strangari við sjálfan mig en svo
að leyfa mér að lita þannig á það.
Mér fannst við einfaldlega ekki
ráða við það, listrænt séð, fyrsbog
fremst. Það þarf miklu meiri
gáfur og dugnað en flestir geta
imyndað sér, til að geta verið höf-
undur til að uppgötva eitthvað,
sem er ferskt og merkilegt og
koma þvi til skila, án þess að falla
i eitt af þessum hjólförum sem
búið er að marka”.
Allir aö bjarga
líii sínu
— Er grundvöllur fyrir svona
leikhús i dag?
„Fyrir það leikhús, sem mig
dreymdi um i Leiksmiðjunni, er
ekki grundvöllur, en það er
grundvöllur fyrir frjálsa leikhópa
sem er ekkert merkilegt fyrir-
bæri út af fyr sig”.
— Af hverju er ekki grund-
völlur fyrir það?
,,Það er of fátt fólk sem hefur
áhuga á þvi.
Allur raunverulegur skáldskapur
krefst ihygli, sem ekki er friður
fyrir i þessu fjölmiðlahafarii er
við búum við. Núna þarf fyrst og
fremst auglýsingamenn og
kerfisspekúlanta til að reka leik-
hús, fólk, sem þekkir inn á sjóði
og á auðvelt með að koma i fjöl-
miðla. Sá sem ætlar að gera gott
listaverk, verður að leggja alla
sina krafta i það og hefur i fæst-
um tilfellum þennan auglýsinga-
kraft. Útkoman verður sú, að
eftir því verður ekki tekið og þá er
þaö auðvitað sama sem ógert.
Annars endaði það með þvi að
„Nclrihlulinn er aldrei Irumlegnr”
Eyvindur Eriendsson lelkari oy lelksijOri I HelyarpOsisviOiaii
með góðri aðstoð Kristins Guð-
mundssonar sendiherra. Guð-
laugur Rósinkranz vildi greiða
fyrir mér til Sviþjóðar, en það
hefði kostað fé, sem ég vissi ekki
hvarég átti að taka. Mér lék lika
meiri forvitni á Sovétrikjunum en
þessum Norðurlöndum, sem allir
þekkja hvort sem er. En ég myndi
ráðleggja ungu fólki fólki, sem ég
vildi vel, að fara i svæði sem eru
nær manni og þar sem Islend-
ingar hafa verið, eða eru”.
— Hvers vegna?
„Það kemur ekki til gagns
nema að sáralitlu leyti að mennta
sig i heimi, sem er jafn fjarlægur
og misskilinn og Moskva. Það
sem þU lærir i Sviþjóð, er öllum
skiljanlegt að meira eða minna
leyti”.
— En þU hlýtur að hafa verið
pólitiskt innstilltur að einhverju
leyti, þvi það er varla hægt að
imynda sér, aö hver sem er fari
til Moskvu að læra.
,,Ég veit það ekki. Ég er alinn
upp i sósialisma. Pabbi minn var
i Alþýðuflokknum, þegar hann
var byltingarflokkur og hann var
fyrsti formaður verkalýðsfélags-
ins i Grindavik, þannig að póli-
tikin var mér engin hindrun i að
fara þangað. Ég var reyndar
aldrei spurður um það þar austur
frá.
Ég reikna með að það hafi verið
pólitiskur áhugi, en ég þekkti lika
ævintýraleg nöfn að austan, Tol-
stoi, Dostojefski, Tsékov,
Stanislawski og Sjaliapin”.
— Hefur þér að einhverju leyti
snúist hugur i afstöðu þinni til
Sovétrikjanna, eins og svo margir
sem þar hafa dvalið?
„Mér snerist aldrei hugur, þvi
ég var ekki einn af þessum blá-
eygðu sem hélt að þetta væri
paradís á jörðu. Ég er fæddur
efahyggjumaður og mitt fólk
annað um þetta riki, eða vilja
ekki annað vita, en að þar er allt
fullt af KGB og þeir sem hafa
komist vel af, eru innundir hjá
KGB og sennilega njósnarar fyrir
þá hérna”.
— Hefurðu orðið var við slikt
hér?
„Hvort ég hef, það er nú lik-
lega. Þar að auki hentar það, þvi
að i kUltúrbransanum rikir mikil
samkeppni. Það var t.d. alltaf
hnýtt ,,hinn Moskvulærði” aftan
við leikdóma i Mánudagsblaðinu
um allt, sem ég gerði, eins og ég
væri einhver sem menn ættu að
varast”. ,
— Ef við snUum okkur þá aftur
að leiklistinni, hvað fórstu að
gera þegar þú skomst heim?
„Það fyrsta, sem ég gerði, var
að setja upp rússneskt leikrit við
Þjóðleikhúsið, en rétt áður en
frumsýningin varð.réðustRússar
inn i Tékkóslóvakiu og það gerði
útslagið með þá sýningu. Blaða-
dómar voru fullir af skömmum
um rússneska herinn en sýningin
kom mönnum sáralitið við.
Fljótlega eftir heimkomuna,
stofnaði ég, ásamt fleirum, Leik-
smiðjuna, sem starfaði i eitt ár.
Það var dálitiö metnaðarfullt
leikhús, og fyrsti frjálsi leikhópur
atvinnumanna. Menn börðust
fyrir islensku leikhúsi og töluðu
mikið um það, en við vildum tala
sem minnst, en gera það Við leit-
uðumst eftir að framleiða okkar
eigin verk, og þess vegna varð
þetta nafn. Við leituðum mikiði
þjóðvisur að hrynjandi málsins,
sem við reyndumi að yfirfæra i
hreyfingar á sviðinu. Við reynd-
um að leita fyrirmynda i ein-
hverjum grunnskáldskap og
veruleika, fremur en að leita
fyrirmynda i önnur leikhús, hvort
heldur innlend eða erlend. Við
börðumst lika fyrir lifandi leik-
þeir verðlaunuðu Snorra Hjartar-
son ekki ber að neita þvi. En
drottinn minn, hvað heldurðu að
margir hér hafi vitað að þessi
maður var til áður en hann fékk
verðlaunin. Það er vert að leiða
hugann að þvi”.
— Má skilja sem svo, að þú sért
að einhverju leyti bitur maður?
,,Ég veit ekki hvort hægt er að
ásaka einhvern. t móðuharðind-
um er ekki hægt að sakast við
neinn, þó hann setjist ekki niður
og hlusti á kvæðamann. Menn eru
að forða lifi sinu. Popphávaðinn,
auglýsingamennskan og vinnu-
þrælkunin eru einhvers konar
móðuharðindi. Það eru allir á
harðahlaupum við að bjarga lifi
sinu. Hvort sem maður vill eða
ekki, verður maður að taka þátt i
samkeppni um hluti, sem maður
kærir sig ekkert um. Þú verður,
hvort sem þiglangar eða ekki, að
eignast aura fyrir bil, til þess að
vera tekinn gildur i samfélagi
manna.”
— Ertu kannski útúr öllu?
,,Ég held að það sé óhætt að
telja að ég sé utan við þetta. Hins
vegar er ég alltaf með i
leikhúsinu, þýði, kenni i
Leiklistarskólanum af og til, og
núna siðast leik ég i leikriti.Ég er
náttúrlega siður en svo útúr þeim
heimi, sem ég hef kosið mér,
skáldskaparheiminum.”
Fyrst oy íremsl yrhing
— Nú hefur þú búið nokkuð
lengi uppi I sveit. Hvers vegna
tókstu þann kostinn að flytja úr
bænum?
„Við skulum halda okkur við
þetta venjulega, efnahags-
ástæðurnar. Ég var fjölskyldu-
maður á þessum tima og varö að
vinna fyrir mér.
I annan stað hafa
tengsl min við sveitina alltaf
verið sterk. Tengdafaðir minn
vildi fá einhvern á móti sér á
jörðina vegna heilsubrests.
Auðvitað átti þetta bara að vera i
eitt ár, þeim til halds og trausts,
en einnig til að athuga hvort við
vildum vera áfram, og við urðum
áfram. Hinu er heldur ekki að
leyna, að ég fann mér engan stað i
leikhúsinu hérna. Hvort það var
af óvilja annarra, eða eigin, þá
réðst ég hvergi til starfa. Þetta
einkaframtak mitt gekk ekki og
ég sá fram á að allt, sem ég gæti
gert i leikhúsinu, yrði dæmt til að
vera ómerkilegt, alla vega miðað
við það, sem ég gerði i Moskvu,
og mér fannst hreinlega, að það
tæki þvi ekki.
Ég fékk afskaplega sterkt
uppeldi, sem siðan loðir við mig.
Ég var fræddur mikið um skáld-
skap. Það byrjaði á þessum
klassisku barnaævintýrum, en
siðan ólst ég upp við bækur
Laxness og Þórbergs, og það var
talað um þær heima, um leið og
þær komu út. Svo dæmi sé tekið,
þá fékk ég bæði Hamlet og
Vesalinga Hugos i munnlegri
endursögn móður minnar, þegar
ég var tiu eða ellefu ára, og svo
ljóðskáldin náttúrlega.
Þar sem ég ólst upp i Biskups-
tungunum, er náttúrufegurðin
slik, að það er galdri likara en
raunveruleika. Þetta er engin
gylling á bernskuminningum, og
það er alveg ljóst, að það er eitt-
hvað úr uppeldi minu og
umhverfi, sem ég er að reyna að
koma iform, en það er erfitt að fá
hljóð til að fjalla um það og yrkja
um það. Það gerir lika hæfileika-
leysið. Maður gerir ekki listaverk
úr neinu nema þvi, sem manni er
i raun og veru hjartfólgið. Þó ég
hafi flækst vfða og fengist við
margt, þá hefur starf mitt bara
verið eitt, að leita uppi i sjálfum
mér, það sem ég raunverulega
ber fyrir brjósti og koma þvi i
listrænt form. Og þá gildir mig
einu hvort ég leik það, set það upp
i sýningu, kvikmynd, teikna það,
eða yrki um það kvæði. Spurning-
in er hvaða form ræð ég við og
hvaða form hentar þvi.
Búskapar árin okkar eru ekki
sist partur i þessari leit. Búskap-
urinn var mér fyrst og fremst
yrking, eins og segir á góðu
búskaparmáli, með öðrum orðum
skáldskapur, fyrir utan það. sem
alltaf helst i'hendur fyrir þá, sem
eru nokkurra barna feður, að
hafa ofan af fyrir fjölskyldu
sinni.”
— Þú varst ekki með neinar
rómantiskar hugmyndir um
afturhvarf til náttúrunnar?
„Ég er uppalinn i sveit, en ég er
ekkert nær náttúrinni i sveitinni,
en i bænum. Ég er heldur ekkert
fjær stressinu i sveitinni en i
borginni. A sama hátt og ég held,
að ég sé ekkert nær listinni i
leikhúsinu, enbara tilsjós. Það er
aðeins eitt i' þessu, að einn, út af
fyrir sig, tapar maður þessum
vitaminsprautum, sem maður
fær i umgengni og samtölum við
sér lika.”
Loksins kom leiO!
— Hvaða áhrif hefur sveitalifið
haft á þig?
„Ég er búinn að gera kvikmynd
um þetta, sem ég hefði ekki getaö
gert nema af þvi, að ég fór austur
i sveit ogbjóalvöru búi i fimm ár.
Mér finnstmyndinhafa heppnast,
en hvort annað fólk kærir sig um
hana, veit ég ekki. Þetta er hlut-
ur, sem ekki er hægt að gleypa i
sig á hlaupum.”
— Um hvað fjallar myndin?
„Hún er um tvo karla, sem
hlupu saman i hlaupasveit KR i
gamla daga, en flæktust siðan sitt
i hvoru lagi viða um höf og lönd.
Nú situr annar á elliheimili og
eftir fjörutiu ár fer hann að rifja
upp þennan gamla vin sinn og fer
að skrifa honum bréf um það sem
helst veldur honum kviða og ann-
að, sem veldur honum fögnuði.
En myndin sýnir hinn karlinn,
þar sem hann gengur að verkum
sinum, einn orðinn, á stóru býli
uppi Isveit. Hann les þessi bréf og
við heyrum alltaf textann, en
hann má aldrei vera að þvi að
svara þeim.
Ég samdi handritið og stjórn-
andi en sjónvarðið er framleið-
andinn. Myndin heitir Óðurinn
um afa, ljóð i lifandi myndum.
Hvern djöfulinn er eg að gera?”
Eyvindur stekkur upp af bedd-
anum og hleypur fram.
„Við erum aldeilis búnir að
hita okkur tevatn”, segir hann
um leið og hann kemur inn aftur.
Hann hafði nefnilega gleymt
vatninu, sem hann setti á plötuna
tveim timum áður. Var það nú
allt gufað upp og platan rauðgló-
andi. Eftir stutta stund, fer hann
fram aftur til að huga að vatninu,
en kemst að þvi, að hann hafði
slökkt á eldavélinni i æsingnum
og gleymt að kveikja aftur undir.
„Þaðer mörg búmanns raunin”,
segir hann. En við fengum teið,
þó seint væri.
— Nú ert þú að leika i yngsta
leikhópnum á Reykjavikur-
svæðinu. Breiðholtsleikhúsinu,
hvað geturðu sagt mér um það?
„Þetta með Breiðholtsleikhúsið
kom þannig að mér, að ég var
beðinn um að leika i þvi. Ég á þar
ekkert frumkvæöi að neinu leyti.
Mér fannst það voðalega gaman,
þvi ég hafði ekkert leikið siðan við
skólauppfærslur i Moskvu.”
— Hvert er álit þitt á þessu
fyrirbæri, sem úthverfaleikhús
er?
„Mér finnst það ágæt hugmynd,
og mér hefur oft dottið i hug að
stofna leikhús i Breiðholtinu. Ef
ég hefði verið á sama aldri og
þetta fólk, hefði ég gert það, en ég
er orðinn of gamall. Svona getur
enginn gert nema sá, sem hefur
ekki reynt hvað það er erfitt. A
hinn bóginn er ég feginn hverri
tilraun til að gera umgengni fólks
við listir að sjálfsögðum hlut.”
— Er það kannski -stefnan að
desentralisera menninguna?
„Ég er ekki frá þvi, að það
muni verða ofan á um ákveðið
timaskeið, en hvort það hleypur
afturi einhvern sentral kökk, veit
ég ekki. Maður sér alls staðar, að
allt er að desentraliserast, það
eru haldnar myndlistasýningar
um allt land, sem áður hefði ekki
þýtt að halda utan Reykjavikur.
Tveggja manna lal
Það er ljóst, að það hafa verið
óróatímar, ekki bara i leiklist,
heldur lika i pólitik og öllum
menningarmálum. Það á rætur
sinar að rekja til tilrauna til
endurnýjunar á verðmætamati,
svo allir séu með á nótunum.
Þetta hefur auðvitað leyst upp
margt, sem áður var fastmælum
bundið. Það er kominn losi á alla
hluti. Menn eru ekki komnir
lengra en að sleppa gömlu fótfest-
unni, en hafa ekki fundið nýja
trygga, og það er ekki undarlegt,
að það hljótist ýmsar uppákomur
þar af.”
— Hvernig kemur leikhúsið inn
i þetta?
„Þar hefur verið að brasa við
ýmis ný vinnuform, hópvinnu og
sjálfstæði allra, sem að leiksýn-
ingu vinna. Þá verður minna úr
þvi, sem menn settu traust sitt á
fyrr meir. Það verður meira um
fundahöld og umræðu, og hættan
á versnandi kvaliteti vofir alltaf
yfir. Þessi félagslega umræða og
að spekúlera i þvi hvernig mann-
félagið funkerar, kann að vera
eitt einkenni á þeim boðskap, sem
leikhús ber fram i dag. Það
veldur þvi, að ekki er eins djúpt
lagst ? einstaklinginn sjálfan,
Manninn með stórum staf. Það er
spurt um hvert mannfélagið
stefni, en minna um það, að spurt
sé hinnar stóru spurningar um
vegferð mannsins. Hugsunin er
meira félagsleg og pólitisk en
heimspekileg og skáldleg. Þetta
þykir mér miður. En það kemur
sumpart af hinu nýja vinnuformi,
þvi þótt hópvinna sé prýðileg til
að virkja áhuga og vilja þeirra,
sem að þvi starfa, þá ræður hún
aldrei við skáldskap, þvi skáld-
skapur er eins manns verk.
Frumleg hugsun kemur frá
einstaklingi, en ekki meirihlutan-
um. Meirihiutinn hefur aldrei
verið frumlegur, og þær nýjung-
ar, sem meirihlutinn samþykkir,
eru nýjungar, sem komið hafa
fram, viðurkenndar nýjungar, og
þar af leiðandi ekki nýjungar.
Þetta er gallinn, en kosturinn er
sá, að listiðkun er að verða miklu
meiri almenningseign en hefur
veriö.
tslensk menning þróast best i
tveggja manna tali. Hávaðinn i
öllum opinberum flutningi, hvort
sem það er listflutningur eða fjöl-
miðlun, er orðinn svo mikill, að
fólker farið að taka þetta sem eitt
allsherjar yfirþyrmandi ómark.
'En ef á að fara inn á alvarlega
hluti, þá talast við tveir og tveir.”
Guðlaugur Bergmundsson Myndir: Jim Smarl