Helgarpósturinn - 23.10.1981, Side 18

18
Föstudagur 23. október 1981
Jie/garpósfurinrL-
Til fundar við
meistarana í Meran
Karpov og Kortsnoj eigast viö i Merano. Guömundur fylgist meö.
LlTIL FERÐASAGA Á FERÐARITVÉL FRÁ HEIMSMEISTARAEINVlGINll ISKÁK Á ITALÍU
A þessum timum loftsiglinga,
þegar Islendingar hafa náð
glæsilegu meti i ferðalögum —
miðað við fólksfjölda — má telja
vonlitið að ætla sér að segja
ferðasögu, hver nennir að lesa
slikt?
Engu að siður er erfitt að
stilla sig um að skrifa nokkrar
linur um flugferðina frá Ziirich
til Innsbruck og framhald
hennar, lestarferð gegnum
Brennerskarð til Norðuritaliu.
Við komum til Zú'rich i göðu
skyggni, svo að fallegur fjalla-
hringurinn naut sin vel. Flug-
stöðin i Zúrich er afarstör og
nýtiskuleg, áreiðanlega ein
hinna mestui Evrópu, og virðist
haganlega fyrirkomið. Mikil
umferð var um völlinn, þessar
tvær klukkustundir sem ég
dvaldi þar, sægur af fólki i öll-
um biðsölum, að koma eða fara,
enflestirvoru þó að biða eins og
ég. Menn hafa náð ótrúlegum
árangri i að stytta flugtimann,
en sá timi sem það tekur að
komast út á flugvöll og þaðan
aftur, og biðtiminn á flugvelli,
þetta allt hefur frekar lengst en
styst. Afleiðingin er sú að nú fer
að jafnaði meira en helmingur
ferðatimans i bið af ýmsu tagi.
Þetta eflir að sjálfsögðu mjög
viðskipti á þessum biðstöðum,
en er ekki öðrum i hag.
Ég hélt áfram frá Zlirich eftir
tveggja stunda dvöl á flug-
stöðinni þar. Nú var farartækið
litil vél, mjög svipuð Fokker
Friendship vélunum heima, en
hún var fjögurra hreyfla.
Skyggni var gott sem fyrr og
gamanvar aðfljúga yfirfjöli og
dali, bæi og strjálli byggðir,
akra, engi og skóga, og spegil-
skyggnd stöðuvötn. Fjöllinurðu
hærri og hrikalegrieftir þvi sem
austar dró, og siðasta spölin til
Innsbruck var á köflum flogið
eftir þröngum dalskorningum,
svo að stundum virtist ekki
nema mjótt bil milli vængs og
fjalls.
Upp- og niðurstreymi i lofti
skiptust snögglega á, svo að
stundum hrikti i vélinni og
undarlegar tilfinningar gerðu
vart við sig i maganum. Þessi
hluti leiðarinnar reynir sjálf-
sagt ekki minna á flugmanninn
en ýmsar erfiðar flugleiðir
heima á Islandi. Svo lenti vélin
á litlum vingjarnlegum flugvelli
i dalverpi við vorum komin til
Innsbruck. Og það var bless-
unarlega stutt af flugvelli inn i
miðbæ, enda varð ég ekki var
við neina áætlunarbila á þeirri
leið.
I huga minum hafa Innsbruck
og Brennerskarð lengi haft yfir
sér einhvern töfraljóma, sem
sennilega stafar frá gömlum
kvæðum Daviðsfrá Fagraskógi,
— kvæðum sem ég man ekkert
úr lengur nema eitthvað óljóst:
Gegnum rökkrið Rósamunda
rennur gamla Inn,
eða kannski var það einhvern
veginn öðruvisi. En „smekkur-
inn sá sem kemst i ker, keiminn
lengi eftir ber”, þessi stemmn-
ing hefur lifað i mér sfðan.
Kvæði Daviðs frá suðrænum
slóðum áttu greiða leið að
hjarta ungs manns fyrir hálfri
öld, enda var þar um nýtt
landnám að ræða í Islenskri
ljóðlist, tilaðmynda lýsing hans
á ys og þys erlendrar járn-
brautastöðvar, þar sem hrynj-
andi og hraði kvæðisins endur-
speglar lýsinguna sem i orðun-
um felst. AUt var þetta gert á
svo léttan og leikandi lýriskan
hátt, að það seytlaði ósjáifrátt
inn ihug ungs og hrifnæms les-
anda.
Innsbruck sveik mig ekki.
Gamla Inn er enn á sinum stað,
rennur þvert gegnum bæinn og
hefur ekki haf t fyrir þvi að velja
sér beinustu leiðina. Það vekur
Islendingi notalega kennd að sjá
m jólkurgrátt jökulvatn streym a
um miðja stórborg, hálfbeislað
náttúruafl i steinramma sem
menn hafa verið ab slipa öldum
saman. Innsbruck er raunar
engin stórborg — hún er rétt
mátulega stór og hlýlegur bær á
sléttum dalbotni, umkringd
háum fjöllum. Þar er margt
gamalla og fallegra húsa, meðal
annars hin fræga höll Maximili-
ans, þar sem hann sat á svölum
undir gullnu þaki og horfði á
lifið á torginu. Þar var einnig
mikið af ferðafólki, ekki sist
ameríkumönnum.
Sá eini dagur sem ég átti i
Innsbruck var fljótur að liða.
Það hafði rignt um nóttina og
maður var ekki alveg viss um
hvaða veður dagurinn bæri i
skauti si'nu, en vel rættist úr
öllu, ekki rigndi meir, og þegar
leið að hádegi fór sólin að skina.
Ég kom heim á hótel um kvöldið
þreyttur af göngu en ekki búinn
aö skoða nærri allt sem mig
langaði til.
Næsta morgun var svo haldið
með járnbrautarlegst suður
Brennerskarð. Náttúrufegurð
er viða mikil á þessum langa
fjallvegi, útsýn opnast allt ieinu
inn i djúpa hliðardali, maður sér
byggðir sem minna á útilegu-
manna- eða álfabyggðir í þjóð-
sögum. Svo víkurþessi sýn fyrir
nýrri jafn skyndilega og hún
opnaðist. Stundum komu i ljós
bóndabæir á grænum flesjum
hátt i hliðarbrekkum, þar sem
brattlendi er svo mikið að ekki
virtist leið til að beita nokkurri
véltækni.
Eneittvarþósem alltaf kom i
ljós að ný ju þött það hyrfi stund
ogstund.ogdróaðsér athyglina
ekki siður en fjölbreytileiki og
fegurð landslagsins. Þetta var
vegur sá hinn mikli sem lagður
hefur verið um Brennerskarð og
erkallaður Evrópubrúin. Það er
i rauninni réttnefni þvi að hann
minnir meira á brú en veg, þar
sem hann spannar breiða dali
og er viða i mikilli hæð yfir
jörðu. Þessi Borgarfjarðarbrú
þeirra Tirolmanna er steyptur
vegur er hvilir á ramm-
byggðum steinstöplum sem eru
allt að200 m á hæð, þar sem þeir
eru hæstir. Akbrautir eru sjálf-
sagt f jórar, tvær i hvora átt, en
' stöplarnir sem bera veginn eru
undirhonum miðjum. Vegurinn
er settur saman úr stórkostleg-
um steinflykkjum — og mátti
greina samskeytin þegar við
vorum nærri brúnni. Hraðlestin
þaut fram með þessari feiknan-
legu vegbrú, stundum rétt við
hliðina á henni, stöku sinnum
sáum við niður á hana en oftar
bar hana þó við loft. Þannig
mjökuðumst við hægt og hægt
ofar og ofar, uns að lokum var
komið til Brenner á landamær-
um Austurrikis og Italiu. Þar er
vegabréfa- og tollskoðun stund-
um seinleg og ströng að þvi er
mér var sagt og tvöföld i þokka-
bót. En við sluppum vel við það
umstang og héldum áfram eftir
stutta bið.
En heldur hafði þyngt Ilofti og
í suðurhliðum tók að rigna.
Jafnframtfór lestin að hægja á
sér og stansa oftar. Við þurftum
ekki að skipta um lest I Bolyano,
en máttum biða i vagninum i að
minnsta kosti hálftima,áður en
lagt var i siðasta áfangann.
Til Meran komum víð eftir
nærri fimm stunda ferð frá
Innsbruck. Þessi frægi sumar-
dvalar- og heilsulindastaður
heilsaði okkur með rigningu
sem hafði reyndar grúft yfir
okkur allan sfðasta hluta leiðar-
innar og byrgt allt útsýni.
Ég hafði ekki fengið neitt að
vita um samastað I Meran og
bað þvi leigubilstjórann að aka
okkur á þann stað þar sem
heimsmeistaraeinvigið ætti að
• fara fram. Hann kannaðist
strax við það og eftir skamma
stund vorum við komin á stað-
inn. Þar var allt á ferð og flugi,
fjöldi fólks að starfi, ys og þys
alls staðar. Þegar inn var komið
blasti við bar á aðra hönd, þar
sem menn sötruðu kaffi og ný-
pressaðan þrúgusafa eða sterk-
ari drykki, en til hinnar handar-
innar voru greinilega skrifstof-
ur mótstjórnar og aðstaða fyrir
blaðamenn: simabúnaður, fjar-
ritarar og fjöldi ritvéla og ann-
arra tækja. A efri hæð hússins
eru svo tveir stórir salir, sá
stærri ætlaður til keppninnar
sjálfrar,en hinn sem einnig var
allstór ætlaður til skýringa og
þar var búið að ráða sjálfan
Najdorf til þess að skýra skák-
irnar jafnharðan og þær verða
tefldar.
Þarna hitti ég Friðrik Ólafs-
son sem var kominn fyrir
Skáksérf ræðingur Helgarpóstsins,
Guðmundur Arnlaugsson er sem kunn-
ugt er einn af skákdómurum á heims-
meistaraeinvíginu milli Karpovs og
Kortsnojs í Meran á Italíu. Guðmundur
hef ur skrifað þessa skemmtilegu grein
frá ferðinni á mótsstað og aðstæðum
þar.
eftir Guðmund Arnlaugsson
nokkrum dögum, og þar fékk ég
að vita á hvaða hóteli mér væri
ætlað að búa. Þrjú af stærstu
hótelum borgarinnar eru lögð
undireinvigið, heimsmeistarinn
býr á einu, áskorandinn á öðru,
en hið þriðja er ætlað hinum
hlutlausu: dómurunum þremur,
þriggja manna dómnefnd sem
hægt er að áfrýja til, ef menn
eru ekki ánægðir með úrskurð
dómaranna, og forseta alþjóða-
skáksambandsins. Inn á þetta
hótel hélt ég, feginn að þurfa
ekki að standa i frekari stórræð-
um þennan fyrsta dag i Meran,
enda var dagur að kvöldi kom-
inn.
Um einvigið
Hólmganga heimsmeistara
og áskoranda er orðin all viða-
mikið fyrirtæki og þungt I vöf-
um.
Þegar Lasker og Tarrasch
þreyttu einvigi um heimsmeist-
aratitilinn árið 1908 gerðu þeir
með sér samning sem komst
fyrir á einni blaðsiðu og í þeim
samningi var ein greinin á þá
leið að báðir gáfu drengskapar-
heiti um að leita ekki til neinna
annarra um aðstoð, hvorki með-
an verið væri að tefla né í bið-
skákum.
Nú eru einvigisreglurnar hins
vegar 16 þéttprentaðar siður,
talsvert á annað hundrað tölu-
settra smágreina. Og nú má
hvor aðili hafa með sér fjóra
meðreiðarsveina: tvo aðstoðar-
menn,einn lækni og einn einvíg-
isvott frá skáksambandi sinu.
Ég veit ekki nákvæmlega hve
gömul þessi aðstoðarmanna-
hefð er. Eins og sjá má af þvi
sem hér að framan er ritað fór
þvi viðs f jarri að þeir Lasker og
Tarrasch hefðu aðstoðarmenn,
þeir skuldbundu sig einmitt til
þessað leita ekki ráða hjá nein-
um. Ekki var aðstoðarmanna
heldur getið þegar Lasker tefldi
við Capablanca né þegar Capa-
blanca tefldi við Aljekin. Og
Aljekin tefldi tvivegis við Bogo-
ljubow og einnig tvivegis við
Euwe án þess að aðstoðarmenn
kæmu nokkuð við sögu. Nema
hvað eitthvað fréttist um að
Euwe hefði haft gamla ung-
verska meistarann Géza Maró-
ezy sér til trausts og halds, lika
var Maróezy gamall kennari
hans. En eftir heimsstyrjöldina
siðari fer það að tiðkast að
menn hafi meðreiðarsveina á
mikilvæg mót, og um svipað
leyti kemur þetta sennilega upp
i einvígjum um heimsmeistara-
titilinn. Ég geri ráð fyrir að
fleirum en mér þyki þetta öfug-
þróun. En þama hafa forráða-
menn skáksambanda tekið það
ráð að setja ekki reglur sem
ekki er hægt að tryggja að verði
haldnar, slíkar reglur geta hæg-
lega orðið þeim sem heiðarlegri
er I óhag.
1 þessu einvigi eru aðstoðar-
menn heimsmeistarans þeir
Júri Balashov og Igor Zaitsev,
en aðstoðarmenn áskorandans
Michael Stean og Yasser Seira-
van.
Hér i Meran er aðbúnaður á
skákstað með ágætum.
Áhorfendasalurinn er að visu
ekki eins stór og Laugardals-
höllin, þar munar talsverðu, en
hann er allur teppalagður, stól-
ar eru mjúkir og þægilegir og
tvöfaldar dyr eru á salnum
þannig að litil hætta er á að
hljóð berist inn að utan.
Við enda salarins er svið,
miðhlutiþess er mjög vel lýstur
ogþartefla mástararnir. En til
hliðar beggja megin hafa verið
þiljuð afdrep fyrir keppend-
urna, þar geta þeir fengið sér
hressingu eða hallað sér I sóffa
en séð þó taflstöðuna á sjón-
varpsskjá á meðan. Sá tækja-
búnaður er afar snjall og mikið
þarfaþing. Undir taflborðinu
sem meistararnir sitja við er
komið fyrir búnaði sem skynjar
stöðu manna á taflborðinu og
sýnirhanaá skjánum.Sé manni
leikið hverfur hann sem snöggv-
ast af skjánum, en kemur i ljós
aftur þegar hann er kominn á
nýja reitinn, en höndin sem
hreyfir manninn sést ekki.
Svona búnað þyrfti islenska
sjónvarpið að eignast, það
myndi auðvelda mjög gerð sjón-
varpsþátta um skák.
Fyrir áhorfendur eru þrir
skjáir saman, einn þar sem sést
á ská á taflborðið og framan i
Karpov, annar sem sýnir stöð-
una á sama hátt hinum megin
frá og framan i Kortsnoj, og
hinn þriðji þar sem myndin er
tekin beint frá miðju, sú mynd
sýnir taflstöðuna mjög greini-
lega og einnig sjást skákklukk-
urnar vel og sá timi sem kepp-
endur hafa notað. Myndavélun-
um er komið svo haganlega fyr-
iraðþæreru ósýnilegar að kalla
má og vitaskuld alveg hljóð-
lausar. Manni dettur ósjálfrátt i
hug kvikmyndunar búnaðurinn
hjáFox i Laugardalshöllinni við
einvigið 1972, klunnalegu turn-
arnir og allt það dót sem þá
þurfti til. Tækninni hefur sýni-
lega fleygt fram siðan.
Daginn eftir að ég kom til
Meran var haldinn fundur full-
trúa keppenda, mótshaldara,
dómara og áfrýjunarnefndar.
Þar skyldi ráðið fram úr öllum
vandamálum eftir þvi sem unnt
væri, gengið þannig frá hnútum
að sem fæstir endar væru lausir
þegar einvigið hæfist. Þessa
fundar var beðið með talsverðri
eftirvæntingu, þvi að öllum var
kunnugt um ýmis erfið og við-
kvæm vandamál, sem ekki
hafði tekist að leysa i einviginu
á Filippseyjum.
Friðrik Ólafsson stjórnaði
þessum fundi af myndugleik.
Þótt menn greindi á um ýmis
atriði er ekki hægt að segja ann-
að en að fundurinn fór mjög vel
og friðsamlega fram, og sam-
komulag varð um öll atriði sem
rædd voru. Óhætt er að fullyrða
að þessi góði árangur var eink-
um að þakka góðu og rækilegu
undirbúningsstarfi Friðriks fyr-
ir fundinn.
Blaðamaður spurði Friðrik
eftir fundinn: „Hvernig stóð á
þvi að allt gekk svona friðsam-
lega hér, gagnstætt þvi sem var
i Baguio?”
Svar Friðriks var: ,,Ég veit
það ekki, ég var ekki i Baguio.”
Þessi fundur var áreiðanlega
mikilvægur áfangi á þeirri leið
að tryggja snurðulausa fram-
kvæmd einvigisins.