Helgarpósturinn - 05.02.1982, Qupperneq 6

6
Föstudagur 5. febrúar 1982 helgarpÓsh 'rinn _
Jórunn Sigurðardóttir
Pældi’ðí hópurinn i Alþýðuleikhúsinu
starfar annað árið i röð,sem er nú aldeilis
merkilegt þvi hópurinn sá leggur aðal-
áherslu á barna-ogunglingaleikrit.l»etta er
i fyrsta sinn sem leikhúshópur hér á landi
sérhæfir sig i barna- og unglingaleik-
ritum. Það er vist óhætt að fullyrða að
Jórunn Sigurðardóttir og Thomas Ahrens
eru driffjaðrirnar i þessum hóp. Helgar-
pósturinn brá sér i heimsókn á heimili
þeirra i hliðunum.
Thomas Ahrens
Gagn án gamans gagnslaust
Gaman án gagns lélegur brandari
Jórunn og Thomas komu til starfa hér á landi fyrir
u.þ.b. tveimur árum siöan. Jórunn var i leiklistarnámi I
Hannoverren til Þýskaiands fór hún beint eftir stúdents-
próf 1974. Þar kynntist hún Thomasi sem var um tima I
leiklistarnámi Isama skóla en fór siöan til Be'rllnar til aö
losna undan herskyldu. Hann lagöi stund á leiklistarnám I
Hochschule der Kfinste en starfaöi svo meö Grips Ieikhús-
inu I Berlln sem sérhæfir sig I barna- og unglingaleik-
ritum og er mjög þekkt I Þýskalandi og viöa I Evrópu.
Auk þess lék hann I sjónvarpi,kvikmyndum og vlöar.
Blaöamanni lék fyrst forvitni á aö vita af hverju leiöin
hafi legiö til tslands.
Ekki viðurkenndur sem manneskja fyrr
en reynt var að strögla á islensku
Thomas: „Við Jórunn vorum nú búin að vera saman I 5
ár. Númi, eldri sonur okkar,fæddist I byrjun ársins'TD og
Jórunn kom hingað hálfu ári seinna. Og þar sem hún var
búin aðþrauka svona lengi úti Þýskalandi var rööin komin
aðmér að fara til tslands. Siðasta sýningin hjá Grips leik-
húsinu var 12. febrúar 1980 og daginn eftir var ég hér.
Þetta var allt dálitið ævintýralegt. Við gerðum okkur
litlar vonir um að ég mállaus maöurinn fengi vinnu. Ég
gerðist þó fljótt gluggahreinsunarmaöur og kynntist
gluggum Laugavegsins nokkuð vel. Málanámið hófst svo
þegar ég var þjónn á Horninu. Ég uppgötvaði svona smám
saman að það er til fleiri en eitt orö yfir klósett”. Thomas
kímir og heldur svo áfram. „Það fyrsta sem kom mér á
óvart hér var hve skrifræðið virtist vera léttara I vöfum en
I Þýskalandi. Þegar ég sótti dótið mitt niöur á höfn, sem
ég hafði sent með skipi, rétt fyrir kl. fimm á föstudegi og
allt að loka, fór ég á einhverja skrifstofu og talaði þar við
mannsem gerðisérlitið fyrir og opnaði 6—7 hurðir. Eftir
að ég haföi þakkað fyrir sagði hann einungis: Ekkert að
þakka. Svona nokkuð hefði veriö útilokað I Þýskalandi.
Annað sem ég tók eftir var hve islendingar voru fúsir að
reyna að tala við mann á erlendu tungumáli, þegar ég var
að vinna á Horninu. Annars er maður ekki viðurkenndur
sem manneskja fyrr en maður fer að reyna að tala Is-
lensku, jafnvel þótt maður tali hana ekki rétt”.
Gengið á milli leikhússtjóra
— Hvernig gekk að fá vinnu hjá þér Jórunn?
Jórunn: ,,Um leið og ég kom heim geröist ég félagi i Al-
þýðuleikhúsinu,Þaö var eina leikhúsið sem ég hafði að-
gang aö. Hins vegar byrjaði ég ekki aö starfa með þvi
strax þvi ég gerðist leiösögumaður hjá feröafélagi um
sumarið. Það var eiginlega ekki fyrr en um haustiö aö
spurningin: Hvað á ég að gera? fór aö þjá mig. En ég
dreif mig einn daginn á fund ráðamanna leikhúsanna.
Fyrst hitti ég Svein Þjóðleikhússtjóra sem var ósköp
elskulegur en sagði að leikstjórarnir tækju frekar þá sem
kæmu úr leiklistarskólanum hérna þvi þeir þekktu þá og
auðvitaö hafði hann aldrei séð mig á sviði. Ég fór þá næst
til Vigdisarsem þá var leikhússtjóri hjá Iðnó.Vigdis var öll
af viljagerð en þá var búið að ráða i öll hlutverk. Hún ráð-
lagði mér þá að fara og hitta Klemens niðri útvarpi sem ég
og gerði. Hann hafði ekkert fyrir mig aö gera en benti mér
á Gunnvöru Braga og athuga hvort hún mundi ekki leyfa
mér aö lesa eina sögu. Hún stakk hins vegar upp á þvi að
ég tæki að mér að sjá um unglingaþátt. Ég baö um um-
hugsunarfrest. — Þegar ég kom svo heim þennan sama
dag var hringt i mig og mér boðið að setja upp leikrit hjá
Herranótt M.R. Mér féllust gjörsamlega hendur,ég hafði
ekkert lært I leikhússtjórn og hafði ekkert spekúleraö i út-
varpsþáttagerð. Það var þvi litið annaö fyrir mig að gera
en að leggjast undir feld. Ég sá að allir eru meira eða
minna að gera eitthvað annað en þeir hafa beinlinis lært
sem getur bæöi verið gott og slæmt og eitthvað varð
maður að gera svo morguninn eftir hringdi ég og tók það
sem mér bauðst.
Allt brjálað útaf einni senu
Eftir að breytingarnar urðu hjá Alþýðuhúsinu, tók
Pældi’ði hópurinn til starfa. I hópnum var fólk sem hafði
sýnt áhuga á aö starfa með barna- og unglingaleikhús. Viö
hófum samstarfið á leikritinu Pældi’ði eftir Fehrmann,
Flugge og Franke sem Thomas leikstýrði og ég þýddi”.
Thomas: „Auk þess sem hún var alhliöa aöstoðar-
maður. Það passaði einhvern veginn ekki alveg inn I aö
Jórunn léki i þvi stykki, þar sem hún var ófrisk að ööru
barni og leikritiö fjallaöi m.a. um getnaðarvarnir”.
Jórunn: „Við urðum mjög hissa á undirtektum leikrits-
ins. Við vissum jú að við vorum að fjalla um viökvæmt
málefni.en iFinnlandi og Þýskalandi höfðu viöbrögðin og
umræðan orðiðmest i kringum hjónabandið á meöan þessi
litla sena um homosexualisma varð aðalmálið hér.
Thomas: „Fólk varð alveg brjálað. Hér er homosexual-
ismi ennþá talinn til ónáttúru. Sumir ganga meir að segja
svo langt að segja að hann sé smitandi. Þetta varð þó til
þess að umræða skapaðist. Leikritið haföi þá greinilega
áhrif. Annars er merkilegt að leikhús skuli ekki vera
stærri liöur I skólastarfseminni hér. Á Norðurlöndum og i
— rætt við Jórunni
og Thomas Ahrens
leikara
Bretlandi eru skólaleikhús beinnliður i starfseminni. Viö
höfum lagt áherslu á að taka saman kennslukjarna en
maður fær litla reaksjón frá kennurunum. Við vildum
gjarna hafa meira samstarf með þeim.
Spurningin um gagn og gaman
Margir halda að leikhús sé list sem ekki megi skipta sér
af. En leikhús er lika spurning um gagn og gaman. Fólk
heldur að leikhús eigi að vera skemmtilegt, i skólanum
eigi að læra og I lffinu að vinna. Fóik heldur aö list sé ein-
hver sérheimur. Þaö er hægt að skemmta sér á mismun-
andihátt. T.d. er þunn skemmtun að vera með brandara á
kostnað þeirra sem minna mega sin, en það er lika gaman
að geta skemmt sér og hlegið og með þvi vikkað sjón-
deildarhringinn. Gagn án gamans er gagnslaust og gaman
án gagns er lélegur brandari. Og viti menn: Ungiingar
fatta þetta”.
Umræðan beinist að gagnrýnendum.
Jórunn: „Við höfum meiri áhuga á fólkinu sem viö
leikum fyrir en þeim sem skrifa um leikritið.
Og það er óvefengjanleg staðreynd að börn og börn eru
ekki það sama. A aldrinum 5—15 ára hafa þau mismun-
andi þroska. 5 ára byrja þau að þróa sinn hugsunargang,
börn á mismunandi aldri bregðast við á mismunandi
hátt”.
Thomas: „1 Gripsleikhúsinu athuguðum við þetta ein-
mitt mikið. Viðunnum með sálfræðingum, félagsfræðing-
um,pedagógum, fóstrum, börnum og unglingum. 40% af
timanum fór I teoriu. Þannig að það má segja að við
höfum ekki unnið i lausu lofti. Ef leikrit er fyrir neðan
virðingubarna og unglinga þá láta þau mann vita af þvi.
Ég erbúinn að vinna iþessu i7 ár og það segir sig sjálft að
maöur tekur ekki mark á gagnrýnanda sem grætúr yfir
moldum töfraveraldar skáldskaparins . Eins og hann
hefur birst I barnaleikritum undan farna áratugi.
Fyrst hægt að tala um árangur eftir 5 ár
— En hvaö kemur til aö þið hafið þennan geipilega
áhuga á unglingum?
Thomas: „Þaðer algjörtilviljun. Það væri lygi aö segja
eitthvað annað. Maður lendir i þessu og áöur en maður
veitaf er maður er kominn á bólakaf i þetta”.
Jórunn:„Maður kemst inn i hlutina, vill gera betur og
heldur áfram. Við I Pældi’ði hópnum þurfum okkar tima.
Við erum ekki búin að taka nema þrjú stykki, þetta er
bara byrjunin en i þessu samfélagi verður þú að gera eitt-
hvaö stórkostlegt til að skapa þér nafn. Það er erfiðara
að þróa eitthvað I lengri tima. Þú sérð að veitingastaðir
þurfa að breyta til á 1/2 árs fresti til að halda i kúnnana”.
Thomas:„Maöur getur fyrst farið aö tala um árangur
eftirðár.Hlutirnir verða að taka sér bólfestu og gerjast”.
— Hafiði hugsað ykkur að vera hér áfram?
Thomas: „Pældi’ði hópurinn heldur örugglega áfram,
en þaðerekki þarmeðsagt að við þurfum að halda áfram.
Mér finnst t.d. mikið þægilegra að vera i Berlin. Það er
stærri borg, maður er ekki ókunnugur, maður á meiri pen-
1 ing og I alla staði er miklu þægilegra að vera þar. En þaöer
alveg hægt að lifa hérna. Aðalstressið er peningamálin”.
— Hvaðmeð þig Jórunn, langar þigaðfara út?
Jórunn: „Nei ekki get ég sagt það”.
Thomas: „Nú ertu komin að aðaldeilumálunum I
hjónabandinu, eins og sjálfsagt i fleiri „millilanda”
hjónaböndum”.
Jórunn: „Ég hefði ugglaust verið lengur ef krakkarnir
hefðu ekki komið til, en það er aldrei að vita”,
Thomas: „Framtiðin er ekki örugg, en ef ég fer, kem ég
alltaf aftur”.
Jórunn: „Maður er búinn að rifa sig upp, búinn að festa
rætur ... Kannski er það sem vex manni I augum, að er-
lendis er maðurmeira einnHér eru fjölskyldutengslin svo
sterk. Ef það er eitthvað sem gerir þessum hóp mögulegt
að starfa, þá er það skilningsrik fjölskylda. Viö erum öll
barnafólk og vikuna fyrir frumsýningu eru lagðir dagar
við nætur. Þetta gengi aldrei ef maður ætti ekki góða að”.
Thomas: „Fyrir frumsýningu rekur allt á reiðanum en
svo á eftir kemur tómarúm.
Fólkið i Pæld’íði hópnum er mjög ákveðiö að vinna
áfram og þaö er ekki litils virði i svona vinnu þar sem við
þurfum öll að sauma búninga^miða leiktjöld, mála, og
auðvitað að sýna leikrit og kynna þau. 1 Grips leikhúsinu
voru 12 leikarar en 40 manns sem unnu allt hitt.
Venjuleg og hversdagsleg leikrit...
En vandamál okkar hóps er að leikritin eru þýdd. Það
þyrfti vissulega að fjalla um islenskt ástand, en þetta
veröur aö þróast. A meðan er betra að sýna þýdd leikrit.
Viö erum að leita að raunsæum leikritum, þó það þýði
siður en svo að það megi ekkert koma fyrir sem á sér ekki
beina stoð I raunveruleikanum.”
Aðalmálið er ekki að gera stórfenglega hluti
sem fær börnin til aðstanda á öndinni yfir þvi óskiljanlega;
þvi þá væri maður að drepa sköpunargáfu barna niður.
Við viljum heldur hafa leikrit eins venjuleg og hversdags-
l_eg og hægt er svo það sé auðvelt fyrir krakkana aö spinna
út frá þvi.”
eftir Jóhönnu
Þórhallsdóttur
myndir: Jim Smart