Helgarpósturinn - 05.11.1982, Blaðsíða 12

12
Vitaskuld var Albert Guömundsson meö stórsígar þegar hann tók á
móti okkur í bankaráösherbergi Útvegsbankans viö Lækjartorg. Vind-
illinn er smám saman aö verða „vörumerki“ hans, gildur á viö tvo
blaðamannsfingur (eða jafnvel þrjá) og ólíklega vélvafinn. Albert held-
ur sig mikiö í Útvegsbankanum eftir að hann varö formaður banka-
ráösins fyrir um tveimur árum. Og þar, eins og annars staðar, gustar af
honum. Á næstu vikum kemur meira að segja út bók um hann -
„Albert“ - heitir hún og er skráö af Gunnari Gunnarssyni, fyrrum
blaöamanni á Helgarpóstinum. Setberg gefur út.
Albert líkar ekki ailt, sem hann sér út um gluggana á Útvegsbankan-
um.-Sjáðuþessakofa, sagöi hann og benti út í Austurstrætiö,-
Þarna á Eymundsonarhúsinu er brunaveggur og sömuleiðis á húsi
Nýja bíós Lækjargötumegin. Auðvitað átti að byggja þarna á milli
almennileg hús. En þaö má ekki, kofarnir eiga aö standa.
Á leiöinni niöur stigann stöövaöi hann maöur, flinkur hárskeri í
borginni. Sá spuröi um franskan hárskera. - Já, sagöi Albert, - ég
talaöi við sendiráðið í gær og þeir ætluðu aö ítreka þetta.
- Jæja, sagöi maðurinn. - Ég heyri kannski frá þér fljótlega?
- Þú heyrir ekkert frá mér fyrr en ég hef einhverjar fréttir, svaraði
Albert, - en aö sjálfsögöu muntu heyra frá mér.
Seðlabankinn og siðleysið
Þegar við höfðum komið okkur fyrir í
bankaráðsherberginu hófum við samtalið:
- Menn hafa sagt, að með komu þinni í
Útvegsbankann hafi orðið mikil breyting á
þessari stofnun - hann hefur m.a. fengið veru-
Íega fyrirgreiðslu ríkissjóðs og Seðlabanka.
Hvað veldur?
„Það er rétt, að það hefur orðið breyting.
Hvort hún er vegna mín veit ég ekki. Bank-
inn fékk fyrirgreiðslu frá Alþingi og ríkis-
stjórn upp á 50 milljónir, sem hefur hjálpað
okkur verulega. Sú upphæð er þó aðeins brot
af þeim sköttum, sem bankinn hefur borgað í
ríkissjóð, t.d. af erlendum gjaldeyri. Ég iít nú
svo á, að hér hafi verið um að ræða endur-
greiðslu á þeim okurvöxtum, sem Seðlabank-
inn tekur af viðskiptabönkunum. Og auðvit-
‘að er það ekkert nema hreint siðleysi af
stjórnvöldum að leyfa Seðlabankanum að
stunda þessa okurvaxtastarfsemi, sem verður
stöðugt greinilegri.
Nú, það hefur orðíð sú breyting á stefnu
bankans, og ég tel mig hafa haft einhver áhrif
á það, að það er reynt að ná betur til fólks og
fyrirtækja í landinu. Þessi fyrirgreiðsla hefur
skapað þann möguleika. Hluti af vanda
bankans er sá, að mikið fé var bundið í aðstoð
við undirstöðuatvinnuvegi þjóðarinnar. Við
höfum nú dregið í land með það að hluta - við
teljum sem sagt ástæðulaust að Útvegsbank-
inn stundi mikil útlán ástöðum, þar sem hann
hefur -ekki útibú og á engan kost á að taka
innlánin einnig. Aðrir bankar verða að sinna
því. Þetta hefur náttúrlega gjörbreytt stöðu
bankans og svo einnig ýmsar nýjungar, sem
hafa verið teknar upp, svo sem Átaks-
sjóðurinn, plús-lánin, Eurokortin og fleira.
Fjöldi viðskiptavina hefur aukist mjög, af-
greiðslum h :fur fjölgað um 30%. En auðvit-
að þýðir þetia að mjög aukið álag er á starfs-
fólkinu hér. Og velgengnin byggist ekki síst á
því ánægjulega samstarfi, sem bankaráð og
bankastjórn eiga við starfsmenn bankans,
sem leggja fram stóraukna vinnu. Samskipti
stjórnar bankans við starfsfólkið hefur einnig
breyst og þar með hafa viðhorf starfsmanna
til stofnunarinnar gjörbreyst. Við höfum
haldið nokkuð reglulega fundi með starfs-
fólkinu og gefið því kost á að velja mann úr
sínum hópi til að sitja bankaráðsfundi. Vel-
gengni Útvegsbankans undanfarin misseri er
ekki síst að þakka samtakamætti fólksins
hérna. Þetta hefur almenningur orðið var við
- hann veit að Útvegsbankinn er banki
fólksins."
Banki litla mannsins
- Banki fólksins, það er ágætt slagorð. Er
það eitthvað meira?
„Vissulega. Ég get nefnt Átak, sem dæmi.
Sá sjóður var stofnaður til að létta undir með
fólki, sem kemur úr meðferð vegna of-
drykkjuvanda. Það fólk þarf oft á tíðum hjálp
til að komast í gang aftur. Útlán til þess hafa
verið helmingi meiri en innlánin þannig að
Útvegsbankinn hefur tekið verulegan þátt í
þeirri aðstoð. Þetta er því ekki bara slagorð,
þetta er banki litla mannsins.
Nú, ég vil gjarna bæta því við, að okkur
hefur líka tekist að afsanna það orð, sem
verið var að klína á bankann og bankastjórn-
ina, að bankinn væri í óyfirstíganlegri klípu.
Vissulega var bankinn í vandá - en það átti
sínar skýringar m.a. í því, að byrðar okkar
voru of miklar, t.d. í sjávarútvegi. Okkar
hlutverk í því var of stórt - við vorum með um
þriðjung af heildarútlánum til fiskvinnslu og
útgerðar á meðan t.d. Landsbankinn var
fjórum sinnum stærri banki. Nú, svo hefur
verið stórfellt tap á gjaldeyrissölu. Af gjald-
eyri fer um 60% í skatt til ríkisins. Ég reikna
því með, að þetta fimm milljarða lán (gamlar
krónur), sem tekið var til að veita Útvegs-
bankanum þessa fyrirgreiðslu, og var til tólf
ára, verðum við búin að borga aftur á 4-5
árum með óeðlilegri skattheimtu og okur-
vöxtum Seðlabankans. Það er löngu orðið
tímabært að endurskoða alla starfsemi Seðla-
bankans.“
Á sök á hinni
pólitísku sjálfheldu
- Ef við förum úr þeirri kreppu, sem Út-
vegsbankinn var í, þá er ekki mjög langt í
næstu kreppu. Ég á við hina pólitísku
kreppu, eða sjálfheldu, sem verið er að ræða
daginn út og daginn inn á Alþingi. Finnst þér,
að þú eigir að einhverju leyti sjálfur sök á
þeirri kreppu, með því að verja ekki stjórn-
ina lengur falli?
Föstudagur 5.' nóvember 1982
_j~ielgai--
. pósturinn.
„Eflaust á ég það, já. Talsverða sök. Það
má segja, að upphaf þessarar ríkisstjórnar
eigi ákveðinn þátt í þessari kreppu og ég átti
minn þátt í því á sínum tíma, að forsætisráð-
herra fékk umboð forseta til myndunar
stjórnarinnar. Mín yfirlýsing í upphafi, um að
ég myndi verja stjórnina falli, var ekki yfir-
lýsing um að ég myndi verja hana um alla
framtíð, ekki undir hvaða kringumstæðum,
sem upp gætu komið. Ég er ekki og var ekki
aðili að málefnasamningnum og var því ávallt
óbundinn. Bæði forsætisráðherra og Sjálf-
stæðisflokkurinn í heild hafa alltaf vitað, að
ég hef tekið afstöðu til mála eftir því sem þau
hafa verið lögð fram á þingi. Og þótt velvilji
minn í garð ríkisstjórnarinnar hafi nú minnk-
að hefur það engin áhrif á persónulega vin-
áttu mína við forsætisráðherra og fleiri ráð-
herra.
En það voru ekki bráðabirgðalögin, sem
gerðu það að verkum, að ég hef snúist gegn
stjórninni. Ég er að vísu á móti þeim.“
- Hvers vegna?
„Vegna þess að ríkið og sveitarfélögin eru
stærstu vinnuveitendur landsins. Vísitölu-
skerðingin hefur í för með sér útgjaldasparn-
að fyrir vinnuveitendur. Og ýmsar fyrirhug-
aðar hliðarráðstafanir bráðabirgðalaganna
hafa sannfært mig um, að þau eru ekki til þess
fallin að sporna gegn verðbólgu. Hækkun á
vörugjaldi eykur tekjur ríkissjóðs og hefur
þar með í för með sér aukna verðbólgu og
sömuleiðis sú staðreynd, að fleiri vörur falla
nú í vörugjaldsflokk. Ríkisstjórnin hafði
lofað að létta undir með útgerðinni og" fisk-
vinnslunni í landinu. Svo er gengið lækkað og
það þýðir að þeir sem standa í útflutningi,
birgðaeigendur, fá greiddan skertan geng-
ismun. Það eru frekar verðbólguhvetjandi
aðgerðir að velta vandanum yfir á gengis-
munarsjóð.Ef stjórnvöld ætlast til þess, að
almenningur taki á sig skerðingu, þá á ríkis-
sjóður að gera það einnig. Það er því blekk-
ing, að þessum aðgerðum sé beint gegn verð-
bólgunni. Og annað til: þessi svokallaða 30%
álagningarregla er látin gilda fyrir verslunina
í landinu. Hún tekur því líka á sig skerðing-
una. Og á meðan verslunin og almenningur
taka á sig þessa kjaraskerðingu, þá aukast
tekjur ríkissjóðs. Það gildir ekki það sama
fyrir báða - og það tel ég vera siöleysi. “
Rússasamningurinn
skipti sköpum
- Gott og vel. Þetta er ástæðan fyrir því, að
þú ert á móti bráðabirgðalögunum. En hvers
vegna ertu á móti stjórninni?
„Það eru þrjár ástæður fyrir því. Sú fyrsta
er flugstöðin. Það skiptir mig ekki máli hvort
menn eru með eða á móti þessari flugstöð en
ég vil ekki viðurkenna, að ellefu manna hóp-
ur - þingflokkur Alþýðubandalagsins - geti
komið í veg fyrir aðÁIþingi geti tekið ákvörð-
un í máli sem þessu vegna ákvæðis í málefna-
samningnum. Svo má vel vera að þessi stöð,
sem talað er um að byggja, sé ekki hin rétta,
en það er annað mál.
í öðru lagi er ég á móti þessari stjórn vegna
Rússasamningsins. Sá samningur og öll til-
koma hans er hreint siðleysi. Það var þessi
rammasamningur við Sovétríkin, sem var
þess valdandi að Eggert Haukdal lét af
stuðningi við stjórnina, ekki bráðabirgðalög-
in. Athyglin, sem ég dró að þessum samningi,
er því ástæðan fyrir því að stjórnin missti
meirihluta sinn í neðri deild - og því má ef til
vill segja, að ég eigi sök á stjórnarkreppunni.
Og í þriðja lagi er ég andvígur stjórninni
fyrir linkind gagnvart Seðlabankanum. Ég
kom hingað í bankann að beiðni ríkisstjórn-
arinnar og með samþykki Sjálfstæðisflokks-
ins - sem einskonar ráðgjafi af hálfu þing-
flokksins og ríkisstjórnarinnar. Ég hef gert
ýmsar athugasemdir við rekstur Seðlabank-
ans gagnvart viðskiptabönkunum án nokkurs
árangurs. Ég hef þurft að horfa á ástandið
versna frá degi til dags vegna utanaðkomandi
afskipta.“
- Förum í annað. Það er stöðugt verið að
tala um arma í Sjálfstæðisflokknum - Geirs-
arm, Gunnarsarm og Albertsarm. Hverjir
eru í Albertsarmi?
„Það er náttúrlega besta fólkið í flokknum!
Nei annars, ég held að það séu í rauninni
engir armar í flokknum í þeim skilningi.
Menn eiga vitanlega sitt stuðningsfólk, sem
styður okkur í kosningum innan flokksins.
Sjálfstæðisflokkurinn er þannig, að þótt við
rífumst innbyrðis eru flokksmenn mjög sam-
heldnir í átökum. Armarnir eru því kannski
aðeins innanhússmál í flokknum, þeir eru
ekki til út á við. Flokkurinn hefur sameinast
mjög vel á kjörtímabilinu, þótt ekki sé alls
staðar gróið um heilt. Vinabönd hafa til
dæmis tengt okkur Gunnar Thoroddsen
meira en áður. Afstaða okkar tveggja til mála
hafa oftar farið saman en afstaða okkar Geirs
en þó höfum við Geir færst nær hvor öðrum á
kjörtímabiiinu. Ég á auðvelt með að starfa
með þeim báðum og trúi því, að andrúmsloft-
ið sé að færast í eðlilegt horf. Ég hef sjálfur
reynt að lægja öldurnar í flokknum og í raun-
inni er ekki mikið eftir nema ákveðinn vandi
vegna ráðherranna.“
Helgarpostsvlðialld:
Að brjóta odd
af oflæti sínu
- Hvort sem þessir armar eru til eða ekki,
þá er ljóst að flokkurinn er rækilega klofinn.
Áttu von á, að það grói um heilt á skömmum
tíma eftir að þessi stjórn fer frá?
„Já, ég á frekar von á því.“
- Miðarðu þá við að dr. Gunnar dragi sig í
hlé?
„Nei, hann þarf ekkert að hætta."
- Og Geir verður áfram formaður?
„Ég held að okkur sé öllum orðið ljóst, að
þetta getur ekki gengið eins og áður. Það væri
rangt flokksins vegna og fólksins vegna að
taka ekki höndum saman nú á meðan við
höfum tækifæri til þess. Ég vil ekki að við
eigum eftir að sitja saman á elliheimili eftii
nokkur ár og vera sammála þá um að við
hefðum átt að gera svona og svona. Menn
verða að brjóta odd af oflæti sínu og deila