Helgarpósturinn - 24.05.1984, Side 12

HRINGBORÐIÐ
Eg bara spyr.
Þessa sólríku og andköldu vor-
daga þegar skólum er sem óðast
að ljúka og starfsfólk þeirra að
snúa sér að námskeiðum sum-
arsins eru ýmsar blikur á lofti.
Mjög háværar og alvarlegar spá-
dómsraddir telja fullar horfur á
að stofnanir sem hýsa býsna
stóran hlut landsmanna á vetri
hverjum verði strjálmannaðar á
haustmánuðum. Nærfellt hve-
nær sem maður hittir starfs-
systkin sín er spumingin sú
sama: Veistu um nokkra vinnu?
Nú eða þá spurt er: Hvað ætlar þú
að gera næsta ár? Þú ætlar þó
ekki að halda áfram í kennslu? Og
svo er skipst á fréttum af körlum
og konum - stundum rómuðum
kennumm - sem búin em að taka
ákvörðunina og róin á önnur
mið. Yfir þessum samræðum
svífur svo hinn glæsti kjaradóm-
ur þar sem sérkröfum kennara
var vísað frá á þeim forsendum
að þær myndu fela í sér launa-
hækkanir.
Nú er það náttúrlega hverjum
heilvita manni ljóst að kennarar
eru fjölmennir og kjarabætur
þeim til handa - þó ekki væm
meiri en svo að þeir héldu til
jafns við þá sem vom jafnir þeim
fyrir fáum ámm, t.d. blaðamenn -
þessar kjarabætur myndu kosta
nokkuð. En skyldi ekki líka kosta
sitt að flæma allt það fólk burt úr
kennarastéttinni sem getur feng-
ið einhverja aðra vinnu? Eða er
þjóðin sem búin er að fela kenn-
urum næstum ailt uppeldi bcima
sinna sátt við það að stéttin verði
smám saman réttindalaust und-
irmálsfólk sem einasta fæst við
kennslu vegna þess að allar aðrcir
leiðir em lokaðcir?
Varla er nokkur svo skyni
skroppinn að hann ætlist vitandi
vits til þess að menn stundi
minnst sjö ára nám að loknu
skyidunámi til þess að hefja störf
á launum sem gera ekki nema
rétt að losa lágmarkslaun. Ekki
virðast a.m.k. nemendur okkar
hugsa sér til þess starfa og hlæja
gjarna að lærifeðrunum um leið
og þeir lýsa því yfir að þeir sem
láti bjóða sér svona kjör hljóti
annað hvort að vera ólæknandi
hugsjóncifólk eða verulega hug-
arskaðað að öðm leyti.
Stundum er því fleygt að við
höldum cilltof mörgum alltof
lengi í skóla. Þetta getur reyndar
verið rétt frá ákveðnum sjónar-
hóli séð. Við gemm þá náttúrlega
ráð fyrir að í skólum lærist ekkert
nema hrein verktækni sem síðan
eigi að skila sér í afköstum og
framleiðni, horfum framhjá því
sem stundum er kölluð almenn
menntun og einhverjir hugsjóna-
kálfar halda að sé til þess fallin að
gera menn að hamingjusamari
einstciklingum. En við horfum
líka framhjá öðm. í grannlöndum
okkar er það viðurkennd stað-
reynd að skólcikerfið gegni m.a.
þvf hlutverki að dulbúa atvinnu-
leysi. Hérlendis hefur þetta sjald-
an verið viðurkennt, líklega
vegna þess að við þekkjum ekki á
síðustu ámm sambærilegt
ástand á vinnumarkaði við það
sem tíðist í nágrenninu. Hins veg-
ar ætti að vera tiltölulega auð-
reiknað hvað íslenskt atvinnulíf
þyldi mikla viðbót af meira og
minna ófaglærðu fólki áður en
við yrðum að fara að reikna at-
vinnuleysið í tveggja stafa prós-
entutölum. Því án þess við játum
það getur meira en verið að við
notum skólakerfið okkar einmitt
til þess að fela atvinnuleysi sem
annars væri geigvænlegt.
En hvort sem menn fallast á að
of margir séu í skólum eða ekki
hlýtur annað að vera nokkuð
Ijóst: Við höfum ekki efni á að
reka lélegt skólakerfi. Og lélegt
verður skólakerfi okkar ef
kennsla er talin ómerkilegt starf.
Og kennsla verður metin með
samanburði við aðrar starfs-
greinar. Og sá samanburður
verður fyrst og fremst „kjaraleg-
ur“, þ.e.as. menn spyrja einfald-
lega hvort þeir geti lifað mann-
sæmandi lífi, greitt námslánin
sín, staðið í þjóðarsportinu, hús-
byggingum, o.s.frv. Skynugt fólk
er fljótt að sjá að svarið verður
neikvætt, og skynugt fólk fer ekki
í kennslu.
Þetta fékk hann ma. að rejma
skólastjórinn að austan sem fór
að ræða við kennaraefni í KÍ. Mig
minnir dagblöðin segðu frá því
að 30% hópsins myndi hugsan-
lega fcu-a í kennslu. Allir hinir
höfðu eitthvað skárra að gera.
Þetta sýnir náttúrlega líka að
kennaramenntun er talin góð
menntun á vinnumcirkaði - betri
en ríkissjóður hefur nokkurn
tíma viljað viðurkenna.
Og nú er rætt um fjöldaupp-
sagnir. Þá sannast kannski að svo
má brýna deigt járn að bíti. Lang-
lundargeð kennara hefur verið
með ólíkindum. Kannski þykir
þeim nóg á sér troðið núna?
Sumpart er ástand þessara
mála sök kennaranna sjálfra.
Kjarasamtök þeirra hafa verið
veik - m.a. vegna sundrungar.
Fyrir skemmstu voru þeir dreifðir
í fjögur cillstór kennararfélög
(auk sérfélaga ýmissa). Nú eru
þau þó einkum tvö - og í bölmóði
vorsins léttir það manni ofurlítið
í skapi að hugsanlega hilli undir
sameiningu þessara tveggja fé-
laga. Enn er hún þó ekki í höfn og
kann margt að gerast áður en svo
verði.
Mikilvægast er þó líklega að
kennarastarfið er ekki lögvemd-
að. Hver sem er má kalla sig
kennara. Menn geta hér borið
saman við hjúkrunarstéttir. Ný-
lega var sagt frá því að ekki væri
unnt að opna deildir sem þegar
væm tilbúnir við sjúkrahúsin í
Reykjavík vegna skorts á hjúkr-
í dag skritar Heimir Pálsson
unctrfólki. Ef þetta væm nú skólar
en ekki sjúkrahús og það væri
kennaraskortur. Hvað væri þá
gert? Jú, það yrði auglýst og ef
enginn sækti um störfin yrði leit-
að til hans Jóns á Bala, sem einu-
sinni þótti svo ágætur í reikningi,
ætli hann fengist ekki til að kenna
stærðfræðina, nú eða Siggi í
Porti, sem búinn er að fara fimm
sinum til útlanda, það held ég
landafræðin stæði nú ekki í hon-
um. Og hún Gunna á Engi sem var
á grautarskóla í Danmörku, þaldég
hún gæti nú sagt til í ensku.
Þetta em raunvemleg dæmi
með uppdiktuðum nöfnum. Og
þessi dæmi em engin einsdæmi.
Þau mur.u líka halda áfram að
verða til meðan starfsheitið
kennari þýðir maður sem treystir
sér til að kenna.
Einhvern tíma heyrði ég að
menningarstig þjóðar mætti m.a.
marka af því hvernig hún byggi
að hinum elstu og hinum yngstu.
Menntcunálciráðherra okkar hef-
ur nýlega sagt frá því að hún telji
unnt að spara svo sem fimmtíu
kennarastöður úti á landi með
því að slá saman árgöngum
þangaðtil viðunandi bekkjar-
stærð sé fengin. Þessi hugmynd
er vel þess virði að hún sé athug-
uð nánar. Hún gafst ágætlega
fyrir mannsaldri, hví skyldi hún
ekki duga nú? Svarið hélt ég lægi í
augum uppi: Kröfumar til skól-
ans em allt aðrar nú en fyrir
mannscildri, og það sem raun-
vemlega er verið að segja er
þetta: Eg held það sé nógu gott í
dreifbýlingana, við berum þetta
náttúrlega ekki í mál í Reykjavík.
Svona em nú gleðiefnin mörg á
þessu andkalda og sólríka vori.
Og er þá nema von maður fari að
spyrja sig: Hvað ætlarðu eigin-
lega að láta hafa þig í þetta lengi?
MATKRAKAN
V iðmjúk vorgolan og gúrkan
eftir Jóhönnu Sveinsdóttur
Ekkert er fegurra en vorkvöld í Reykjavík.
Þá getur maður svifið yfir Esjunni sem sól-
roðið ský, fjarri fullkomnu launþegatrampi
og fjármagnseigendahampi ríkisstjórnar-
innar, botnlausu lausaskuldafúafeni út-
gerðarinnar, vesturheimskri kjamorkuvíg-
búnaðarnetriðslu í Helguvík, leiftursókn-
frjálshyggjunnar, fmmskógarlögmálum
fjármagnsins, holskeflum byggðaröskunar,
siðlausri tilfærslu fjar frá litla manninum til
breiða baksins, hækkandi sjúklingasköttum
mót lækkandi bankasköttum, makráðum.
fiskverðsákvörðunamefndum, sódómískri
meðferð rannsóknarlögreglunnar í nauðg-
unannálum - og sorpblaðamennsku.
Viðmjúk vorgolam strýkur vangana og
byltingarbræðin vaknar í brjósti mér á ný.
„Yes, I want to break free from your lies,“
tóna þeir í Queen til mín á vængjum yfir
flóann í þeirri andrá sem fjólublár draumur
kyssir mig með Akrafjall og Skarðsheiði að
vitnum. Yfir Elsjunni. Asólroðnu skýi. Ég svíf
í átt til sindrandi vesturgiugganna sem
brenni í húsunum.
Viðmjúk veit ég í hjarta mér að stjórnar-
stefnan er stefna sundrungar, gorgeirs,
svipuhagga og háðungar, nú þegar þjóðinni
er nauðsynlegt að Scimeinast um eitt bcik og
einn hatt, að standa saman um einn seðla-
bankastjóra.
Og þcir sem mér tekur að rigna niður á
Lækjartorg verður mér ljóst að næsta
skammtímavopn mitt gegn langvarandi
kjaraskerðingu ríkisstjórnarinnar er ís-
lenska gúrkan, sú safaríkasta og bragðbesta
í heimi, sem fæst nú á afar hagstæðu verði,
ekki síst ef hún er keypt hjá sætu strákunum
í grænmetis- og ávaxtavagninum niðri á
Torgi. Þaðan er líka stutt að ganga tii Al-
þingishússins með græn bareflin á lofti. Því
gúrkan er til alls fyrst, fyrst orðin brugðust:
til að brúa bil svartnættis og innri nætur,
einsemdar og alheims, flæma skýjaðan
hlátur þingsala út í titrandi rautt vorið.
Gúrkusalat
Meðlæti handa fjórum.
1 gúrka skorin í sneiðar eða strimla
Lögur úr:
annað hvort sýrðum rjóma (u.þ.b. 2
dl), salti og dilli eða hreinni jógúrt
(u.þ.b. 2 dl), salti, pipar og 1 - 2
mörðum hvitlauksrifum.
Hrærið leginum Sciman við gúrkuna og
látið standa í ísskáp í 15 mín. fyrir notkun.
Má gjarnan skreyta/drýgja með litlum
tómatbátum.
Gúrkusósa með myntu
Sósa sem fer vel við ótal margt, svo sem
eins og glóðaða steik með bökuðum kart-
öflum, soðinn eða ofnbakaðan fisk, ekki síst
lax og silung. Úr þessari uppskrift fást u.þ.b.
4 dl af sósu.
1/2 gúrka, þunnt sneidd
salt og númalaður pipar
3 dl hrein jógúrt
u.þ.b. 1 msk. þurrkuð mynta.
e.t.v. 1 tsk. af steyttum kóríander-
fræjum
Hrærið saman jógúrt og myntu, saltið og
piprið að smekk og hrærið sósunni saman
við gúrkusneiðarnar; stráið steyttum kórí-
anderfræjum yfir, ef vill.
Arabískur forréttur
Auðveldur, ódýr og bráðhollur forréttur
handa fjórum.
1 lítil gúrka, skorin í teninga
3 dl hrein jógúrt
rifinn börkur og safi úr 1/2 sítrónu
100 g (u.þ.b. 1 1/2 dl) rúsínur
u.þ.b. 2 msk. saxaðar valhnetur
1 harðsoðið egg, saxað
u.þ.b. 1 msk. saxaður graslaukur.
salt
Hrærið öllum hráefnunum saman, Sciltið
eftir smekk, og berið fram á litlum diskum,
t.d. undirskálum, ásamt teskeið.
Fylltir gúrkubátar í salatsjó
Annar þægilegur forréttur handa fjórum,
ögn íburðarmeiri en sá fyrri.
1 gúrka
salt og pipar
4 egg
1 blaðsalathöfuð
kjörvill, steinselja og grauslaukur
1 sítróna
1 lítil dós túnfiskur (u.þ.b. 100 g)
2 tómatar
Sósa:
1 tsk. franskt sinnep
2 eggjarauður
2 dl matarolía
1. Hreinsið gúrkuna og skerið hana í
tvennt eftir endilöngu. Fjcirlægið innan úr
henni kjarnana með teskeið._Saltið hana
ögn, hvolfið bátunum og látið þá drekka í
sig saltið í smástund.
2. Harðsjóðið eggin, látið þau standa dá-
lítinn tíma í köldu vatni og fjarlægið síðan
utan cif þeim skurnina. Þvoið salatið og
þurrkið, saxið innstu og minnstu blöðin en
geymið þau stærri. Saxið kryddjurtirnar.
3. Skerið sítrónuna í tvennt. Pressið scif-
ann úr öðrum helmingnum en geymið hinn
til skreytingar.
4. Búið til sósuna með því að hræra sam-
an sinnepi og eggjarauðum og síðan olíunni
smám saman út í. Látið drjúpa af túnfiskn-
um. Saxið þrjú af harðsoðnu eggjunum og
hrærið Scimcm við túnfiskinn. Og Scuncin við
þá blöndu er hrært megninu af kryddjurt-
unum, söxuðu Scdatblöðunum, helmingn-
um af sósunni, og sítrónusafanum. Skolið
að því búnu gúrkubátana og fyllið þá með
túnfiskblöndunni.
5. Komið stóru salatblöðunum fyrir á
stóru fati og leggið gúrkubátana ofan á.
Skreytið með hálfum tómötum og setjið
smáslettu af sósu ofan á þá, egginu sem eftir
er skornu í báta og sítrónuhelmingnum.
Stráið kryddjurtum yfir og berið fram það
sem eftir er olíusósunnar í sérstakri skál.
Tarator — grísk gúrkusúpa
Afar frískandi súpa, borin fram vel kæld.
Handa 4-6.
1 gúrka, afhýdd
2 tsk. salt
I hvítlauksrif, marið
u.þ.b. 1/2 lhrein jógúrt
50 g (u.þ.b. 1 dl) smátt saxaðar
valhnetur
nýmalaður hvítur pipar
steinselja eða dill
Skerið gúrkuna í þykkar sneiðcir og að því
búnu í strimla. Setjið í skál, stráið salti yfir
og látið standa í ísskáp í 30 mínútur. Þerrið
þá strimlana með eldhúspappír.
Blandið hvítlauk, jógúrt og valhnetum
saman við gúrkuna, piprið eftir smekk og
berið fram vel kælt; stráið söxuðu dilli eða
steinselju yfir súpuna rétt áður en hún er
borin fram.
12 HELGARPÓSTURINN