Helgarpósturinn - 26.07.1984, Side 8

kom aftur suður og tók brátt upp
fyrri iðju, að hans sögn, þótt hún
þræti oftast fyrir það. Stundum
segir hún föður sínum að hún skilji
ekkert í honum, því hún telur sig
ekki vera að gera neitt rangt, þótt
hann haldi því fram.
„Ég talaði aftur við lögreglu-
mann þama suður frá og bað
hann um að láta mig vita af því
þegar stelpan yrði gripin næst.
Þótt það yrði að vera utan allra
laga, þá aðeins af mcinnlegum
ástæðum. Hann neitaði því á
þeirri forsendu að slíkt væri ekki í
hans verkahring, auk þess sem
hann bar yfirmann sinn fyrir sig.
Þeir ættu sem sagt ekki að láta
aðstandendur stúlknanna vita ef
þær væru gripnar. Þeim virðist
bara vera illa við allt aðhald. Ég
veit ekki af hverju en dettur helst í
hug að þeir séu orðnir þreyttir á
þessu og finnist það truflun að
þurfa að eiga samstarf við ame-
rísku herlögregluna við að leita að
stelpum inni í bröggum og undir
hermönnum.
Það alvarlega er að þegar þessi
14 ára er gripin þama þá er það
mál bara þaggað niður svo hún
hefur getað haldið þessu ótrauð
áfram, þótt hún sé undir lögaldri. í
Bandaríkjunum er það talið mjög
aivarlegt brot að vera með böm-
um undir lögaldri Hvað þá ef her-
menn eiga í hlut.
Undir lögaldri
Það var svo fyrir nokkrum dög-
um að starísmaður Unglingaheim-
ilisins hringdi í mig til að segja mér
að þær hefðu enn verið gripnar
inni á vallarsvæðinu og marg-
sinnis verið staðnar að því undan-
farinn mánuð. Ég var aldrei látinn
vita neitt. Ég tók stelpuna enn í
gegn og setti henni skilyrði um að
fara bara alfarið að heiman ef
þetta ætti að ganga svona áfram
en hún hefur einfaldlega umtum-
ast á þessu og finnst hún ekki vera
að gera neitt rangt. Hún hvarf svo
að heiman fyrir um það bil viku og
hefur ekki sést síðan en ég var að
frétta af henni þar sem hún er
komin í vinnu í frystihúsi þama í
námunda við herstöðina. Maður
veit svo sem af hverju það er.
Hún hefur gjörbreyst á fáum
mánuðum en er þó alltaf sama
góða stelpcin. Það þýðir bara ekk-
ert að reyna að tala hana til eins
og hún er orðin.“
Hann hefur margleitað til
ýmissa aðila til að leita úrbóta.
Bæði félagsráðgjafa sem og
manna innan íslensku löggæsl-
unnar en enginn segist geta að-
hafst nokkuð. Hann fullyrðir að
það sé töluverður fjöldi stúlkna
sem sæki svona til hermannanna
og þeir reyni raunar að laða þær til
sín. M.a. þekkir hann dæmi þess
frá kunningjum sínum en „það er
sama við hvem maður talar í
þessu opinbera stjómkerfi, það
vísa þessu allir frá sér. Mér finnst
að almenningur ætti að fá að vita
af þessu og ég er viss um að það
kæmi ýmsum foreldrum á óvart ef
það kæmi í ljós hvaða stúlkur leita
til hermannanna, því þær hafa öll
tök á að skrökva að foreldrunum
og lögreglan sinnir hvorki gæsl-
unni í hliðinu með vakandi hætti,
né því að láta foreldrana vita ef
dætur þeirra em gripnar inni á
svæðinu sem þær mega alls ekki,
samkvæmt landslögum, vera á.“
Hann hefur hörð orð um að-
stæður og gæslu þama á Janda-
mærunum" eins og hann kýs að
kalla það. „Manni skilst að áður
hafi verið mun betri reiður á
þessu. Þá var hreinlega erfitt fyrir
Islendinga að komast inn á vallar-
svæðið til að heimsækja íslenska
Fjölmargir viðurkenndu að hægð-
arieikur væri að komast hvar sem
væri í gegnum girðinguna. HP stað-
festir það með þessari mynd sem
segir meira en mörg orð.
starfsmenn. Það vom gefnir út
tímapassar til aðeins sex tíma í
einu og fólk þurfti að skrifa niður
nafn og heimilisfang bæði sitt eig-
ið og þess sem heimsækja átti, og
mátti jafnvel eiga von á að athug-
að væri meðan á heimsókninni
stóð hvort nokkuð hefði bmgðið
útaf. Núna virðist þetta hins vegar
nánast opið og eftirlitslaust. Eins
hefur Keflavíkurlögreglan sagt
mér að það séu göt á girðingunni
HERLÍF - ÞJÓÐLÍF
Samskiptin frá sjónarhóli kunnugra
Samskipti íslenskra kvenna og
erlendra hermanna er gömul saga
og gjörkunn. Þegar varnarliðið
kom hingað urðu oftlega harðir
árekstrar í samskiptum lands-
manna og hersins vegna þess
hömluleysis sem þá gilti um ferðir
þeirra utan hersvœðisins. Ýmis Ijót
mál komu upp í tengslum við af-
skipti hermannanna af tslensku
kvenþjóðinni.sem sum hver lentu á
vettvangi dómsmálanna. Oftlega
var þó almenningsálitið harðasti
dómarinn fyrir stúlkurnar en það
ernú önnur saga.
Stjómvöld tóku fljótlega upp þá
stefnu að aðskilja bæri sem kostur
væri herlíf og þjóðlíf og því vom
settar regiur sem áttu að hamla
sem mest samskiptum þama í
milli. 1974 var svo enn frekar ýtt á
um slíkan aðskilnað og til þeirrar
ákvörðunar má m.a. rekja fram-
kvæmdir við byggingu nýrrar flug-
stöðvar á Keflavíkurflugvelli utan
herstöðvarsvæðisins. Þessi við-
leitni er þó ekki algild því 1979 létti
þáverandi utanríkisráðherra
hömlum af ferðafrelsi vamarliðs-
manna en vegna mikillar gagnrýni
sem þá reis vom fyrri reglur enn á
ný settar í gildi. Ymsir hafa talið
það sýna að almennur vilji ríki fyrir
því að hafa herinn sem einangr-
aðastan.
Reynslusaga föðurins hér á
undan bendir ennfremur til að ekki
sé allt sem skyldi og vekur óhjá-
kvæmilega upp ýmsar spuming-
ar: Er sagan um „Vallarástandið"
ekki einungis gömul saga, heldur
og ný? Hversu dým verði vilja
menn kaupa samskiptín við her-
inn? „Harmleikur á mörgum heim-
ilum,“ segir faðirinn og ásakanir
hans á hendur ráðamönnum um
slaklegt eftirlit og lítið tillit til að-
standenda stúlknanna em hcirðar.
Okkur á HP fannst þær am.k.
gefa tilefni til nokkurra eftir-
grennslana og því höfðum við
samband við fjölda aðila sem
hugsanlega gætu skýrt málið.
Ekki náðist þó til þeirra sem málið
varðar helst, þ.e. stúlknanna
sjálfra, „enda fer þetta eðli sínu
samkvæmt mjög leynt,“ eins og
einn viðmælenda okkar komst að
orði.
Fastur hópur
Björgvin Ámason, félagsmála-
fulltrúi í Keflavík, tjáði HP að þeir
yrðu lítið varir við að stúlkur væm
teknar inni á Vellinum, enda kæmi
aðeins til þeirra kasta ef þær væm
undir lögcildri. Það væm örfá tilvik
og almennt virtist lögreglan leysa
þetta. Hann kvaðst oft hafa heyrt
um aðgerðaleysi í vallargæslunni
en meðan flugstöðin væri innan
girðingæ væri öli gæsla erfiðleik-
um háð.
Stefanía Sörheller hjá Útideild-
inni í Reykjavík sagði starfsmenn
hennar ekki mikið verða vara við
þessi samskipti. Lítið yrðu þau vör
við útlendinga í kringum Hlemm,
en þetta færi eflaust mjög leynt og
heyrt hefði hún um svona mál.
Þórarinn Eyfjörð hjá Unglinga-
heimili ríkisins kvaðst í samtali við
HP ekki hafa orðið var við að færst
hefðu í vöxt samskiptí stúlkna við
ameríska hermenn en þó væri
alltaf til ákveðinn hópur sem sækti
í þetta og í sama streng tók Reynir
Ragnarsson í neyðarathvaríi Úng-
lingaheimilisins. „Við verðum vör
við þetta ef komið er hingað með
stúlkur undir lögaldri og þá í ölv-
unarástandi eða þær vilja ekki
segja til heimilis. Það hafa þrjú slík
mál komið upp í ár, en samvinna
við lögregluna er góð. Það hefur
hinsvegar færst í vöxt að foreldrar
hringi hingað í leit að bömum sín-
um, enda er útigangur unglinga
orðið alvarlegt vandamál."
Guðrún Kristinsdóttir, yfirmaður
fjölskyldudeildar í Félagsmála-
stofnun Reykjavíkur, kvaðst ekki
þekkja til að svona mál kæmu inn
á borð til þeirra en þau ættu líka
við það vandamál að stríða að
skorta mannafla til að sinna af-
skiptum lögreglu cif ungmennum;
það væri mjög brýnt að geta það í
samræmi við bamavemdarlögin,
en útilokað í dag.
Sveiflur milli ára
Næst var ieitað til lögreglunnar.
Þorgeir Þorsteinsson, lögreglu-
stjórinn á Keflavíkurflugvelli, sagði
alltaf eitthvað vera um að stúlkur
kæmust inn til hermannanna en
það hefði ekkert fcirið vaxandi
undanfarið. „Ég hef verið héma í
25 ár og það er alltaf munur á
þessu milli ára en við gemm allt
sem í okkar valdi stendur til að
fyrirbyggja þetta. Höfum samband
við foreldra ef þörf er á en að-
skilnaður flugsins frá herstöðvar-
svæðinu er brýnn því samkmllið
gerir allt eftirlit erfitt." Hann viður-
kenndi því dæmi þess að stúlkur
kæmust inn um hliðið og girðing-
una, enda væri ekki hægt að úti-
loka svona samskipti með girð-
ingu. Eitthvað hefði borið á að eit-
urlyf væm í þessu og eins að
þarna færu inn stúlkur undir lög-
aldri. Almennt væri þetta þó mjög
lítið, „og þær staldra ekki lengi
við,“ segir Þorgeir.
Hjá Keflavíkurlögreglunni feng-
ust þær upplýsingar að þeir yrðu
sáralítið varir við þetta. Minntust
tveggja dæma um stelpur frá Upp-
tökuheimilinu í Kópavogi, og þeir
neituðu því að Keflavíkurlögregl-
an þyrfti að hafa milligöngu í þess-
um málum ef foreldrar væm að
leita bama sinna á Vellinum.
Grindavfkurlögreglan þarf að
sinna gæslu við radarstöðina sem
þar er, samhliða eftirliti í bænum,
og fékk HP þær upplýsingar þar
að samskiptin væm góð og engin
útköll þangað í þessa veruna.
„Þetta er alveg horfið," sagði
Bjarki Elíasson, yfirlögregluþjónn
í Reykjavík, aðspurður um sam-
skipti hermanna í leyfum við stúlk-
ur í bænum. ,Lg minnist þess ekki
í langan tíma að svona hafi komið
upp og svo em eftirlitsmenn frá
hernum hér í bænum sem fylgjast
með sínum mönnum."
Rannsóknarlögreglan getur
fengið mál af þessu tagi tíl með-
ferðar ef stúlkurnar em t.d. undir
Iögcildri. Helgi Daníelsson lög-
reglufulltrúi segir HP að lítið sé um
svona mál, og minntist aðeins eins
slíks frá síðustu jólum. Venjulega
væm þessi mál afgreidd suður á
Velli.
Yngri í seinni tíð
En hvað segja menn sem starfa
á og við vallarsvæðið? Gamal-
reyndur leigubílstjóri í Keflavík:
„Þær fara ekki inn með okkur en
við verðum varir við að það er allt-
af eitthvað um þetta, hefur jafnvel
aukist ef eitthvað er upp á síðkast-
ið og þær virðast jafnvel yngri.
Þær komast með rútunni og það
er ekki hægt að kalla þetta girð-
ingu þama í kring."
Kristján Jónsson, eigandi
Kynnisferða, sem sér um akstur
farþega frá Reykjavík til flugstöðv-
arinnar leyfði sér að fullyrða að
fólk gæti ekki smyglað sér með
þeim inn á Völlinn. Það væri stíft
eftirlit með því og ekki mörg dæmi
þess að vísa þyrfti frá stúlkum sem
ætluðu sér að reyna þetta.
í sama streng tók bifreiðastjóri
hjá Guðmundi Jónassyni, sem
einnig sér um slíkan akstur. „Ég
sé ekki hvernig það ætti að gerast
að þær komist þama í gegn
passaiausar."
Annar bifreiðastjóri, á Keflavík-
urrútunni hjá BSÍ, sagðist þó hafa
orðið var við þetta, þótt það væri
ekki mikið, og oftast sami hópur-
inn. Helst væri að honum fyndist
aukast að smástelpur reyndu
þetta og það væri bæði farið inn
um hliðið og girðinguna. ,/Etli það
sé ekki billega vínið sem þær
sækjast í,“ sagði hann.
Þá em það hótelin. Heimilda-
maður blaðsins í Keflavík, sem
ekki vill láta nafns síns getið, sagði
HP að nú gengi sú saga að her-
mennirnir gerðu mikið af því að
nota Gistiheimilið við Bláa lónið í
Svartsengi, og fæm þangað með
íslenskar stelpur með sér. í gesta-
móttöku þess var þessu þó alfarið
vísað á bug og okkur Scigt að slík
tilfelli kæmu aldrei upp þar, þótt
fleiri notuðu heimilið en þeir sem
sæktu í leirböðin margfrægu.
Sómapiltar
HP leitaði upplýsinga á alls sjö
gistiheimilum í Reykjavík en þar
vom svörin flest á sömu lund.
Enginn kannaðist við að stúlkur
sæktu á herbergin til amerísku
hermzinnanna þegar þeir dveidu
þar, ef þeir þá dveldu þar yfirleitt.
„Þeir em ákaflega kurteisir og að
mörgu leyti skárri í framkomu en
IslendingcU"," Vcir sveirið á einum
stað, en á öðmm var okkur sagt að
þeir sæktu frekar á stóm hótelin
þar sem einnig væm vínstaðir eða
böll, því þeir þyrftu að fýlgja
ströngum reglum frá hemum og
Sverrir H. Gunnlaugsson, varnarmáladeild: „Samsetning herliðsins hefur
breyst frá því sem áður var.“ - DV mynd.
8 HELGARPÓSTURINN ■