Helgarpósturinn - 05.09.1985, Blaðsíða 21

hjá forsvarsmönnum ísbjarnarins.
Jón Ingvarsson, annar fram-
kvæmdastjóri fyrirtækisins, kvaðst
ekki vilja ræða þessi mál í fjölmiðl-
um; allra síst þegar viðræður stæðu
nú yfir við borgaryfirvöld um hugs-
anlega sameiningu BÚR og Isbjarn-
arins. Hitt er skráð skilmerkilega í
skýrslu sérfræðinganna, að heildar-
skuldir ísbjarnarins að frádregnum
veltufjármunum og kröfum (nettó-
skuldir) séu 506 milljónir króna. Þar
af voru skammtímaskuldir upp á
382 milljónir um siðustu áramót og
þegar rekstrartap fyrstu sex mánuði
ársins 1985 er tekið við viðbótar, þá
er staðan allt annað en glæsileg.
Heildarskuldir um áramót: 638
milljónir.
Staða BÚR er ekki miklu skárri.
Nettóskuldir eru í kringum 580, en
heildarskuldir námu 1,1 milljarði
króna um áramótin síðustu. Þær
hafa ekki lækkað frá síðustu ára-
mótum.
Þessar tölur sýna svart á hvítu
skuldasúpu þessara fyrirtækja. Það
er því ekki út í bláinn að viðskipta-
banki þessara fyrirtækja vilji að eitt-
hvað verði gert í málinu. Það er
óstaðfest, en hald margra sem þessi
mál öll þekkja til hlítar, að það sé
ekki sist áhugamál Jónasar Haralz
bankastjóra Landsbankans að reynt
verði að taka á þessum málum. Sag-
an segir — óstaðfest að vísu — að
Jónas bankastjóri Haralz hafi vakn-
að við vondan draum, þegar skuldir
ísbjarnarins og OLÍS voru komnar
út yfir allt velsæmi og ekkert benti
til batnandi tíðar og hann hafi ekki
síst verið mikill áhugamaður þess
að komið yrði á taug milii BÚR og ís-
bjarnarins.
birninum, enda hafa málefni Bæjar-
útgerðar Reykjavíkur margsinnis
verið undir smásjá fjölmiðla og
stjórnmálamanna. Þar hefur staða
mála verið lýðum Ijós, en almenn-
ingur veit á hinn bóginn öllu minna
um væntanlegan samstarfsaðila
borgarinnar í útgerð og fiskvinnslu
— Isbjörninn.
Á það var bent, að eigendur ís-
bjarnarins stæðu framarlega í Sjálf-
stæðisflokknum. Þeir eru sömuleið-
is víða eignaraðilar og stjórnar-
menn í fyrirtækjum. Áður var getið
aðildar þeirra að OLÍS, en þeir koma
við sögu á fleiri stöðum. Má þar
nefna Tryggingamiðstöðina, Sjóvá,
Eimskipafélag fslands og síðast en
ekki síst er Jón Ingvarsson stjórnar-
formaður í Sölumiðstöð hraðfrysti-
húsanna. Jón hefur yfirumsjón með
ísbjarnarbræður
Hér er einkum beint sjónum að ís-
rekstri frystihúss Isbjarnarins, en
Vilhjálmur bróðir hans sér um rekst-
ur skipanna og annað, þ.á m. loðnu-
bræðslu fyrirtækisins á Seyðisfirði.
Jón Ingvarsson mun hafa þann hátt
á, að sinna málefnum Isbjarnarins
fyrir hádegi, en málefnum Sölumið-
stöðvarinnar síðdegis.
í yfirferð Helgarpóstsins við
könnun þessara mála, höfðu margir
orð á því, að þeir bræður, Jón og Vil-
hjálmur Ingvarssynir, hefðu tekið
við miklum eignum eftir brautryðj-
andastarf föðurins, Ingvars Vil-
hjálmssonar, og borið hefði á því, að
þeir horfðu ekki í krónurnar hvað
varðar einkaneysluna. Einn við-
mælenda Helgarpóstsins sagði það
dálítið merkilegt, að ísbjörninn
hefði ekki ráð á varalyftara, en hins
vegar hefðu þeir bræður ráð á vara-
Jón Ingvarsson: Er útrétt hönd Davíðs
guðsgjöf í vaxandi „krísu" isbjarnarins,
— eina leiðin frá aðsteðjandi rekstrar-
stöðvun ?
sumarbústaði. Fleiri sögur voru
nefndar af bruðli þeirra bræðra, en
óstaðfestar sögur af þessu tagi selur
Helgarpósturinn ekki dýrari en
hann keypti. Hitt er þó ljóst, að ekki
er nýtt meðal útgerðarmanna á Is-
landi, að umsvif séu talsverð á
einkasviðinu, þótt fyrirtæki við-
komandi gangi illa.
Deilur meðal hluthafa
Það er hins vegar staðreynd að
meðal hluthafa ísbjarnarins eru
uppi deilur. Einn eigenda fyrirtækis-
ins, Sigríður Ingvarsdóttir, sem á
25% eignarhlut, mun vera langt frá
því sátt við þá slæmu fjárhagsstöðu
sem fyrirtækið er komið í og hefur
óskað eftir nákvæmum upplýsing-
um um stöðu mála. Vera Ragnars
Aðalsteinssonar lögfræðings í
samninganefnd ísbjarnarins og
borgarinnar um sameiningu er til-
komin vegna afskipta Sigríðar, sem
í gegnum árin hefur lítið komið ná-
lægt rekstrinum. Eftir áreiðanleg-
um heimildum Helgarpóstsins
heimtar Sigríður skýr svör og finnst
hag fyrirtækisins illa komið, þegar
litið er til styrkrar stöðu þess á árum
áður — hagnaðar og mikilla og
sterkra eigna.
En frá Isbirninum sem slíkum til
sameiningarhugmynda. Sam-
kvæmt trúnaðarskýrslunni eiga fyr-
irtækin hvort fyrir sig fyrir útistand-
andi skuldum, þ.e. ef matsverð
þeirra er raunhæft. Ef litið er á mats-
verð annars vegar, þar sem mann-
virki og lóðir eru fasteignamat með
20% álagi og skipin metin eftir
kúnstarinnar reglum, þá er áætlað
að eigið fé BÚR sé í kringum 175
milljónir en Isbjarnarins tæpar 130
milljónir. Nú er það hins vegar svo,
að erfitt er að meta raunverulegt
verðgildi atvinnurekstrar af þessu
tagi og sérstaklega benda kunnugir
á, að snúið gæti orðið að koma
mannvirkjum í landi í verð — þau
séu ekki góð söluvara við núverandi
aðstæður. Sennilegra sé að búa
megi til peninga úr skipum fyrir-
tækjanna.
Vantar meiri peninga
Allt að einu er fyrirliggjandi, að ef
til sameiningar BÚRIS kæmi, þá
þyrfti að stórauka eigið fé fyrirtækj-
anna. Samkvæmt skýrslu sérfræð-
inganna yrði þannig að sameining-
unni staðið, að mismunur heildar-
eigna og heildarskulda, þ.e. eignir
umfram skuldir, yrði væntanlega
lagður fram af eignaraðilum, sem
eigið fé hins nýja félags. Samkvæmt
áætluðum efnahagsreikningi væru
þá samtals eignir BÚRÍS umfram
skuldir rúmar 300 milljónir, en það
er 21% af fastafjármunum. Segir
orðrétt í skýrslu sérfræðinganna, að
„telja verður nauðsynlegt að eigið
fé hins nýja félags verði meira og að
eigendur þess greiði annað hvort
inn nýtt fé eða yfirtaki hluta af þeim
skuldum sem á fyrirtækjunum
hvíla."
Sérfræðingarnar segja einnig, að
„óvarlegt er þó að fara af stað með
mikið lægra eigið fé, en sem nemur
35-40% af fastafjármunum". Og síð-
an segir: „Það þýðir að auka þyrfti
eigið fé um 180-250 milljónir króna
og er þá miðað við bráðabirgðamat
eigna. Veigamikill þáttur í samruna
fyrirtækjanna og stofnun nýs félags
er endurskipulagning á fjármögnun
fjárfestinga og samningar við lán-
veitendur í því sambandi.
Hvað þýðir þetta? Jú, væntanlega
það, að borgin á öðrum vængnum
og sennilega bankakerfið á báðum
hliðum, verður að skuldbreyta; létta
á skuldabyrði fyrirtækjanna, lengja
lánin, skuldbreyta. Hvað BÚR varð-
ar, þá gæti borgin tekið á sig erfið-
ustu lánin, jafnvel allt upp í 200
miiljónir. Spurningin er hins vegar
um það hvort ísbjörninn hafi stöðu
til þess að gera slíkt hið sama fyrir
sitt leyti. Eða mun bankakerfið
hlaupa undir bagga fyrir orð „góðra
manna"?
Sérfræðingarnir reikna hins veg-
ar með því að eignir verði seldar —
eignir BÚR á Meistaravöllum og ís-
bjarnarins á Seltjarnarnesi — og
þegar nauðsynlegar nýjar fjárfest-
ingar hafa verið dregnar frá, þá
losni um 70-100 milljónir. Sérfræð-
ingarnir spyrja sig hins vegar hvaða
raunverð fengist fyrir áðurgreindar
eignir. Aðrir spyrja hvort þær séu
yfirleitt seljanlegar.
Ef litið er til tveggja síðustu ára, þá
er stærðargráða BUR 60—70% á móti
33-40% hjá Isbirninum. Ef það yrði
svo fyrst og fremst á hendi borgar-
innar að bæta eiginfjárstöðuna hjá
nýju fyrirtæki með yfirtöku erfiðra
lána, þá myndi eignarhluti borgar-
innar enn stækka. Viðmælendur
Helgarpóstsins sáu í fljótu bragði
enga möguleika á nýju fjármagni frá
óskyldum aðilum og heldur ekki
beinum fjárframlögum frá borginni
og þaðan af síður frá ísbirninum.
Reiknaður gróði — en
raunverulegur?
í trúnaðarskýrslunni er talið að
það hagræði sem felist i sameining-
unni megi m.a. finna í eftirtöldum
þáttum: Nýting fjárfestingar ætti að
verða betri, og unnt verður að selja
nokkuð af eignum. — Stjórn hráefn-
isöflunar verður auðveldari. —
Meiri möguleikar á sérhæfðri
vinnslu og aukinni sjálfvirkni vegna
stærðar. — Stjórnunarkostnaður
ætti að lækka.
í kafla skýrslunnar þar sem hag-
kvæmniathuganir eru gerðar, er
lagt til að gerðir verði út sex eða sjö
togarar til hráefnisöflunar og könn-
uð verði sala eða breytingar á
Snorra Sturlusyni, því útgerð hans
sé afar óhagstæð. Eru nefndir
möguleikar á sölu Snorra úr landi
upp í nýtt skip með fjölþættari
rekstrarmöguleikum, ef leyfi fengist
til slíks, eða þá að breytingar yrðu
gerðar á skipinu. Þá segja sérfræð-
ingarnir að nýta eigi bæði fiskiðju-
verin, Isbjarnarins og BÚR, en
minnka megi vélakost. Eignir verði
seldar, eins og áður var getið, og öll
starfsemi fyrirtækjanna tveggja
verði flutt á Granda og í Örfirisey.
Dregið verði verulega úr saltfisk-
verkun, en henni þurfi að finna stað
í Örfirisey. Starfsmannafjöldi hins
nýja fyrirtækis yrði 460-500 starfs-
menn, en samanlagður starfs-
mannafjöldi BÚRÍS í dag er nálægt
900.
í hagkvæmnirannsóknum sem
sérfræðingarnir gera í skýrslunni
miðaðar við ákveðnar forsendur,
m.a. 30 þús. tonna afla, fást þær nið-
urstöður að fiskverkunina megi
reka með umtalsverðum hagnaði á
ársgrundvelli (67 milljóna tekjuaf-
gangur eftir fjármagnskostnað og
afskriftir), en áfram verði nettótap á
útgerðinni, nú upp á 53 milljónir.
Þetta þýðir tekjuafgang upp á 14
milljónir króna.
Viðmælendur Helgarpóstsins
bentu flestir á, að eitt væri að reikna
sig áfram varðandi framtíðaraf-
komu fyrirtækja, en annað væri yf-
irleitt upp á teningnum, þegar raun-
veruleikinn berði að dyrum. Ekki
síst ætti þetta við í sjávarútvegi.
Hins vegar eru niðurstöður sérfræð-
inganna afdráttarlausar: Þeir hvetja
til sameiningar BÚR og ísbjarnarins
og segja gallana færri og veiga-
minni en kostina, sem samruna
fylgi. Segja sérfræðingarnir fullum
fetum, að „ljóst sé að ekki er grund-
völlur fyrir starfrækslu fyrirtækj-
anna með núverandi rekstrarfyrir-
komulagi".
En á öllu eru fyrirvarar. Sérfræð-
ingarnir segja að verði um veruleg-
an samdrátt í afla að ræða frá því
sem þeir gera ráð fyrir í athugunum
sínum, þurfi að endurmeta stöðuna
og kemur þá m.a. til skoðunar frek-
ari sala eigna og samþjappaðri
rekstur.
Nokkrir viðmælendur Helgar-
póstsins úr röðum minnihluta-
manna í borgarstjórn héldu því
fram, að niðurstöður margnefndrar
trúnaðarskýrslu hafi verið gefnar
fyrirfram, þ.e. að sérfræðingunum
hafi verið falið það verkefni að búa
til forsendur sem mæltu með sam-
einingu fyrirtækjanna. Um gildi
slíkra staðhæfinga verður ekki
dæmt hér.
Hitt er borðliggjandi, að mikið
vatn á eftir að renna til sjávar áður
en af sameiningu verður og enn
meira þar til stjórnmálamenn í
Reykjavík hætta umræðum og deil-
um um þettasameiningarmál, hvort
heldur af því verður eða ekki.
HELGARPÖSTURINN 21