Helgarpósturinn - 27.11.1986, Blaðsíða 7

Hafskipsmáliö: Launasamningar Hafskipsmanna œvintýri
líkastir og ólöglegir í þokkabót
ALBERT SKRIFAÐI
UPP Á SKATTSVIK
• 60% af laununum framhjá launabókhaldi • Þar af fór megnid framhjá skatti • Albert
stjórnarformadur lánaði Ragnari og Björgólfi tœpar 2 milljónir fyrir bílum vid hæfi •
Leynireikningarnir áttu aö dekka „jaðarkostnaö“
Eins og greint var frá í sídasta
tölublaöi Helgarpóstsins hefur þad
komid fram vid rannsókn Hafskips-
málsins, að Albert Guðmundsson
iðnaðarráðherra naut allverulegra
greiðslna vegna „afsláttar“ á farm-
gjöldum ogvegna ferðalaga úrsjóð-
um Hafskips, en þó einkum af hin-
um svokölluðu leynireikningum
framkvœmdastjóra hins gjaldþrota
fyrirtœkis. Pessar tekjur taldi ráð-
herrann ekki fram tilskatts. Alls var
hér um að rœða um 800 þúsund
krónur á núvirði.
En rannsókn málsins hefur ekki
aðeins leitt í ljós, að Albert Guð-
mundsson hafi dulið fyrir skattyfir-
völdum þessar tekjur sínar, heldur
mun hann hafa einu sinni samþykkt
launafyrirkomulag forstjórans og
stjórnarformannsins, sem gengur á
svig við skattalögin og í annað sinn
gert sérsamning við forsvarsmenn
Hafskips um vildarlán vegna bíla-
kaupa.
40% LAUNA Á LAUNA-
REIKNING — 60% Á
LEYNIREIKNING
Skipan launamála þeirra Ragnars
Kjartanssonar fv. stjórnarformanns
og Björgólfs Guðmundssonar (og
raunar Páls Braga Kristjónssonar
einnig, þótt ekki væri um það sam-
ið) er næsta óvenjuleg.
Fyrsti samningurinn af þessu tæi
var gerður árið 1977 og fólst í stór-
um dráttum í því, að 60% af föstum
launum forsvarsmannanna tveggja
skyldu renna inn á sérreikning
(leynireikning) og var hugsunin sú,
að af þessum reikningum greiddu
framkvæmdastjórarnir Ragnar og
Björgólfur það, sem þeir hafa kallað
í yfirheyrslum hjá RLR „jaðarkostn-
að“. Þessi skipan launamálanna
verður þess valdandi, að fram-
kvæmdastjórarnir þurftu aðeins að
telja fram til skatts 40% af föstum
launum sínum, að viðbættri upp-
hæð, sem þeir gátu ákveðið sjálfir.
Afgangurinn varð hluti af bók-
haldi Hafskips sem kostnaður af
ýmsu tæi og mun Helgi Magnússon
endurskoðandi Hafskips hafa séð
um hvernig útgjöld greidd af leyni-
reikningnum (var bara einn í gangi
þá) voru færð til útborgunar af leyni-
reikningnum í einu lagi og færa á
móti síðan þessa fjárhæð á ýmsa
kostnaðarliði. Þannig gátu fram-
kvæmdastjórarnir ákveðið upphæð
launa sinna sjálfir og skellt svo
„öðrum kostnaði" á Hafskip sjálft.
Við rannsókn málsins kom upp
ágreiningur meðal sakborninga um
þetta og mun Helgi hafa staðhæft,
að hann hafi búið út launamiða til
skattyfirvalda nákvæmlega í sam-
ræmi við upplýsingar Ragnars og
Björgólfs.
í ljós hefur komið, að þar virðist
vanta töluvert á og því ómögulegt
að átta sig almennilega á því hvað
þeir félagar fengu raunverulega í
laun.
Um fyrsta launasamninginn sáu
Ólafur B. Ólafsson varaformaður
stjórnar Hafskips og Magnús
Magnússon þáverandi stjórnarfor-
maður.
Jafnframt þessu fyrirkomulagi á
beinum launum var gert ráð fyrir í
samningum við þá Ragnar og Björg-
ólf, að þeir fengju bílastyrki í gegn-
um launakerfi Hafskips.
í þriðja lagi var svo ákvæði í þess-
um hagstæða samningi, að þeir fé-
lagar fengju sérstaka launauppbót
upp á 2% af bættri rekstrarafkomu
félagsins og skyldi sú greiðsla reikn-
ast af hagnaði fyrirtækisins áður en
tillit væri tekið til afskrifta, fjár-
magnskostnaðar og opinberra
gjalda. Þetta fyrirkomulag þýðir í
raun, að Ragnar og Björgólfur hefðu
átt rétt á launauppbót „frostavetur-
inn mikla" árið 1984!
ALBERT HÆKKAÐI
„HLUTINN"
Á árinu 1980 tók Albert Guð-
mundsson iðnaðarráðherra við
stjórnarformennsku hjá Hafskipi.
Þá var samningum breytt við Ragn-
ar og Björgólf, þannig að 2% hækk-
uðu í 31/2% af bættri afkomu.
Undir þennan samning rituðu
Albert stjórnarformaður, Olafur B.
Ólafsson varaformaður og Sveinn R.
Eyjólfsson ritari stjórnar.
Ekki verður annað séð en þeir
þremenningarnir hafi með því að
undirrita þennan samning staðfest
með undirskrift sinni launafyrir-
komulag, sem fól í sér bein skatt-
svik.
Samningur þessi er gerður 14.
ágúst 1980, en er látinn gilda frá árs-
byrjun 1980.
Helztu atriði samningsins eru
þessi:
1. Laun tvímenninganna skulu
vera samkvæmt launabókhaldi fyr-
irtækisins auk 60% þar ofan á, eins
og var í fyrra samningi, í gegnum
opinn reikning í vörzlu fram-
kvæmdastjóra (leynireikningur) og
mæti að hluta kostnaði.
2. Þá er gert ráð fyrir því, að Haf-
skip láni framkvæmdastjórunum 15
milljónir gamalla króna, hvorum,
vaxtalaust til þess að gera þeim
kleift að kaupa sér góða bíla. Lánið
átti að endurgreiða á 10 árum og var
afborgunarlaust fyrstu þrjú árin.
Þessi fjárhæð samsvarar 1 milijón
323 þúsund krónum á núvirði.
3. í samningnum er svo gert ráð
fyrir því, að Hafskip greiði slysa- og
líftryggingu framkvæmdastjóranna
sem svari til þriggja ára launa þeirra
hjá félaginu.
4. Þessi liður fjallar svo um 3'/2%
hlutdeild framkvæmdastjóranna
sameiginlega af bættri afkomu
félagsins, sem sé reiknað á undan
fjármagnskostnaði, afskriftum og
sköttum.
í fundargjörðum Hafskips er þess
getið, að lögð hafi verið fram tillaga
um kjör framkvæmdastjóranna og
stjórnarformanni, Albert, falið að
staðfesta kjörin við endurskoðanda
félagsins, Helga Magnússon.
Við rannsókn máisins kom fram,
að fæstir stjórnamanna höfðu hug-
mynd um efni þessa launasamnings.
2 MILLJÓNIR FYRIR
EITT STYKKI BÍL
í apríl 1983 var svo gert sam-
komulag við þá Björgólf og Ragnar
þess efnis, að félagið láni þeim sem
fyrr fyrir nýjum bílum því sem næst
að verðmæti tegundarinnar Chrys-
ler Le Baron og nam lánið að þessu
sinni 700 þúsund nýkrónum eða
sem svarar til 1 milljónar 866 þús-
und króna á núvirði.
Undir þetta samkomulag ritaði
stjórnarformaður Albert Guð-
mundsson, sem var á förum frá fyr-
irtækinu.
í ársbyrjun 1983 varð sú breyting
á hjá Hafskipi, að nú komu þrír
hlaupareikningar í stað eins, sem
Ragnar Kjartansson hafði með
höndum. Nú fengu þeir Björgólfur
Guðmundsson og PáU Bragi Krist-
jónsson einnig sérstaka reikninga til
umráða.
í þessu sambandi vekur það at-
hygli, að ekki var gerður sérstakur
samningur við Pál Braga um launa-
uppbætur. Engu að síður virðist
hann hafa skammtað sér verulegar
launabætur af innstæðufé reikn-
ingsins.
Þegar rannsóknarlögreglan kann-
aði notkun þessara sérstöku reikn-
inga, leynireikninganna, kom í ljós
að þeir virtust notaðir til að greiða
margt annað en það, sem forsvars-
mennirnir höfðu kallað jaðarkostn-
að. Helgi Magnússon endurskoð-
andi sagði þennan jaðarkostnað
vera risnu, ferðakostnað, kostnað
vegna innlendra og erlendra við-
skipta, styrki, gjafir o.s.frv.
Við nánari athugun kom í ljós, að
„jaðarkostnaðurinn" umræddi náði
yfir vítt svið. M.a. afslætti, auglýs-
ingar, kostnað vegna kaffistofu,
launa annarra en Ragnars og Björg-
ólfs, vátryggingar, áskriftargjöld,
símakostnað, viðhaldskostnað
o.s.frv.
Niðurstaða rannsóknarinnar er
sú, að ekki verði séð að þessir kostn-
aðarliðir hafi átt heima utan við hið
venjulega bókhaldskerfi Hafskips.
Þá er efazt um þessa bókhaldsleið
og efazt um, að hún standist jafn-
framt því sem bent er á, að fylgiskjöl
komi oft og einatt ekki heim og
saman við upphæðir ávísana né
nöfn viðtakenda.
Um þessa reikninga fóru fjárhæð-
ir sem nema a.m.k. 10—20 milljón-
um króna á ári og er þá varlega
reiknað.
Hér að framan hefur verið fjallað
um launamál forsprakka Hafskips.
Áður hefur Helgarpósturinn fjallað
um ýmsa þætti tengda leynireikn-
ingunum svokölluðu s.s. afsláttar-
leftir Halldór Halldórssonl
greiðslur, greiðslur ferðalaga o.fl.
o.fl.
Skattrannsóknarstjóri hefur haft
þessi mál til sérstakrar athugunar
um langt skeið og jafnframt ríkis-
saksóknari með sérstakri hliðsjón af
skattskilum þeirra Hafskipsmanna
og þeirra, sem þegið hafa greiðslur
af leynireikningunum, einkum þó
afsláttargreiðslur.

HELGARPÓSTURINN 7