Helgarpósturinn - 15.04.1987, Side 28

HREINN Líndal tenorsöngvari
sem um árabil rak tískuverslunina
H. Líndal við Skólavörðustíg er um
þessar mundir búsettur í St. Paul/
Minneapolis í Bandaríkjunum. Við
fengum nýlega fréttir af velgengni
söngvarans þar í landi en frá því í
haust hefur Hreinn haldið konserta
í 24 borgum og bæjum í Bandaríkj-
unum og hlotið mikið lof.
I úrklippu úr bandarísku dagblaði
gefur að líta gagnrýni um konsert
Hreins nú í vetur þar sem söngvar-
anum er líkt við stórsöngvarann
Enrico Caruso. Gagnrýnandinn seg-
ir Caruso hafa sagt að „söngur sé
spurning um 90% svita, 10% snilli-
gáfu og hjartahlýju," en þessir hæfi-
leikar fylgist sjaldan að í einum
manni. Þegar Hreinn Líndal hafi
sungið hafi honum hins vegar tekist
á snilldarlegan hátt að sameina
þessa kosti. í greininni segir að
Hreinn hafi gefið áheyrendum sín-
um innsýn í bakgrunn sinn m.a.
með því að syngja norsk, sænsk og
íslensk ljóð. Þegar hann hafði sung-
ið lag Tshaikovskys „One Who Has
Yearned Alone“ og „Zueignung"
eftir Strauss hafi áheyrendur upplif-
að söng „meistara listarinnar“ eins
og segir orðrétt í greininni. Hið
óvenjulega „Ég lít í anda liðna tíð“
hafi hins vegar vakið mesta hrifn-
ingu ásamt lagi Tshaikovskys,
„Eugen Onegin" sem Hreinn hafi
sungið á rússnesku og hafi flutning-
ur hans á laginu verið fullkominn.
Samkvæmt þeim upplýsingum
sem HP bárust er Hreinn bókaður
langt fram til ársins 1988 og mun
m.a. halda konsert í „Carnegie Reci-
tal Hall“ í New York í nóvember sem
þykir merkur áfangi á listamanna-
brautinni.
TÓNLISTARunnendur geta
mætt í Fríkirkjuna í kvöld kl. 20.30
og hlustað þar á tónlist af eldra tag-
inu, en þar verður flutt tónverkið
Stabat Mater eftir Pergolosi (1710—
1736). Flytjendur verða fjölmargir,
Agústa Ágústsdóttir sópransöng-
kona, Þuríöur Baldursdóttir, alt-
söngkona sem kemur alla leið frá
Akureyri og skólakór Garðabœjar,
undir stjórn Guðfinnu Dóru Ólafs-
dóttur, sjá um sönghliðina en hljóð-
færaleikurinn verður í höndum
Jakobs Hallgrímssonar orgelleikara
og strengjakvartetts sem skipaður
er þeim Szymon Kuran, fiðlu, Mary
Campell, fiðlu, Guðmundi Krist-
mundssyni, lágfiðlu og séra Gunnari
Björnssyni sem leikur á selló.
KEES Visser nefnist Hollendingur
sem á föstudaginn var opnaði sýn-
ingu á verkum sínum í Nýlistasafn-
inu við Vatnsstíg. Sýningin ber nafn-
ið „Tileinkun" og er að hluta til
byggð á verkum Einars Jónssonar
myndhöggvara en Kees sýnir 108
einþrykk, þ.e. 3 seríur af 36 mynd-
um. Hugmyndina að verkunum
fékk hann árið 1983 er hann heim-
sótti sem oft áður safn Einars Jóns-
sonar og hófst hann handa við
vinnslu ári síðar. Þá gerði hann til-
raunir með steinþrykk sem að hans
mati gafst ekki vel en árið 1985
starfaði hann við Ríkisakademíuna í
Amsterdam þar sem hann gat unnið
verkin í háþrykk. Kees segist alltaf
hafa hrifist af verkum Einars Jóns-
sonar og að andrúmsloftið í safninu
hafi verkað sterkt á hann. Hann tel-
ur þó að safnið hafi tekið stakkskipt-
um eftir þær breytingar sem gerðar
hafa verið og að andi Einars Jóns-
sonar sé nú horfinn úr því, sem að
hans mati er miður. Upphaflega seg-
ist Kees hafa ætlað að gera fjögur
verk en þegar þremur þeirra hafi
verið lokið sá hann að hann hafði
valið þau verk sem kannski ein-
kenndu lífið best: Kjarnann — sem
gæti táknað fæðinguna, Brautryðj-
andann — tákn lífsins og Visna og
grœna tréð, tákn dauðans.
Kees Visser er fæddur í Hollandi
og er sjálfsmenntaður listamaður
sem fæst við grafíkmyndir, málun
og skúlptúr. Hann flutti hingað til
lands 1980 og bjó fyrir norðan í tvö
ár en frá því hann flutti aftur til Hol-
lands heimsækir hann ísland á
hverju ári og starfar m.a. sem leið-
sögumaður hér í nokkrar vikur á
hverju sumri. Kees hefur haldið 10
einkasýningar, aðallega í Hollandi
og á íslandi og tekið þátt í samsýn-
ingum víða um heim, t.d. í Sviss,
Bandaríkjunum, Finnlandi og Dan-
mörku. Sýning Kees Visser er opin
á virkum dögum frá kl. 16—20 og
um helgar frá kl. 14—20. Sýning-
unni lýkur á annan í páskum.
DJASS
Blómlegur
Reykja-
víkurdjass
Það hefur verið fjörugt djasslífið
undanfarinn mánuð eftir drunga-
legt haust og dapran vetur. Helst
ber til tíðinda opnun Heita potts-
ins, djassklúbbs í Duushúsi. Apríl-
mánuður er mánuður píanista þar
á bæ og fyrsta sunnudag eftir
páska leikur Guðmundur Ingólfs-
son þar við hvern sinn fingur og
seiða rýþmann með honum
Þórður Högnason bassaleikari og
Guðmundur Steingrímsson
trommari. En það hafa ekki aðeins
íslenskir djassleikarar kýlt á sveifl-
una í Heita pottinum. Þann 30.
mars sl. kom danski trompetleik-
arinn Jens Winther í heimsókn og
blés með GEYT-tríóinu, sem Ey-
þór Gunnarsson, Tómas R. Einars-
son og Gunnlaugur Briem skipa.
Þeir fóru líka í hljóðver og bættist
þá annar blásari í hópinn: Rúnar
Georgsson. Það var margt fallega
gert þetta kvöld í Duushúsi, sérí-
lagi í ópusum Eyþórs og stray-
hornsku stefi Tómasar bassaleik-
ara: í svefninum ek ég. Það verður
allt á skífunni og er mann farið að
klæja í fingurgómana eftir að fá
hana í hendur — það verður von-
andi með haustinu.
Jens Winther er í mikilli sókn í
trompetblæstri sínum og náði
jarðföstu sambandi við íslensku
piltana. Tónn hans er heitur og
breiður og ballöðurnar blés hann
af sannri list — opinskátt og fals-
laust.
Annar trompetleikari blés á
Hótel Borg þremur dögum síðar.
Leo Smith og með honum Þor-
steinn Magnússon á gítar, Wes
Brown á rafbassa og Kamal Sabir
á trommur. Hann var maður
kvöldsins og hefði verið gaman að
heyra hann með meistara Ornette
Coleman, en með honum hefur
hann leikið nokkuð.
Leo Smith hefur heimsótt okkur
nokkrum sinnum og er mikið vatn
runnið til sjávar síðan hann blés í
Félagsstofnun stúdenta á vegum
Jazzvakningar. Tónlist hans var þá
í anda framúrdjassins en nú blæs
hann einhvers konar reggí-djass-
fönk. Það var líka rífandi rýþmi í
upphafi og seiðurinn mikili, en
einhvern veginn fór það nú svo er
á leið að maður varð viðskila við
tónlistina. Einhæfnin var of mikil í
blæstri Leos — glíman við sömu
tónana of löng.
Hvað um það — það var dúndur-
gaman að sveitinni í fyrstu lögun-
um. Sólóar Þorsteins Magnús-
sonar vel uppbyggðir og trommu-
leikur Kamals frábær frá fyrsta
slagi til hins síðasta.
A undan sveit Leos léku Skát-
arnir: Friðrik Karlsson, Birgir
Bragason og Pétur Grétarsson.
Þeir félagar fara ekki troðnar slóð-
ir. Friðrik kominn með heljarmik-
ið tækjasafn og blæs í trompet á
gítarinn með öðru. Þegar hann
verður orðinn útlærður í tækja-
tækninni verður gaman að heyra í
Skátunum — ekki vantar kraftinn
í tríóið. Við stöldrum við þangað-
til.
Sveiflu-
geggjun
Á árunum 1958-59 hljóðritaði
breski djassgagnrýnandinn Stan-
ley Dance breiðskífuröð fyrir
bresku hljómplötuútgáfuna Fel-
sted. Affinity hefur nú gefið þessar
skífur út að nýju og Skífan flutt inn
sex þeirra. Rendezvous with Rex
með septett Rex Stewarts, Bone
for the King með septett og oktett
Dicky Wells, Earl’s Backroom and
Cozy's Caravan með kvartett Earl
Hines og septett Cozy Cole, Blues
á la mode með septett og kvintett
Bud Johnsons, Swinging like Tate
með oktett Buddy Tates og Cue for
Saxophone með septett Billy
Strayhorns. Þarna eru stjórstjörn-
ur svíngsins á íullu og fengu sjálfar
að skipa hljómsveitina og ráða
efnisskrá.
Fyrsta upptakan er með sveit
Rex Stewarts, kornettleikarans
magnþrungna, sem gat sér frægð-
arorð með Ellington á árunum
1934-45. Þegar hann fór í fræga
Evrópuferð með hljómsveit sinni
1947 átti hann að leika á íslandi,
en ekki fékkst leyfi til þess hjá
stjórnvöldum, sem töldu að ís-
lenskir hljóðfæraleikarar gætu
leikið það sem leika þurfti fyrir
landann. Meðal þeirra er Rex kall-
aði til leiks í janúar 1958 var altó-
istinn Hilton Jefferson, gamall fé-
lagi frá dögum McKinney’s Cotton
Pickers, George Kelly er blés í
tenórinn með Savoy Sultans band-
inu og Willie The Lion Smith, sem
kenndi Duke Ellington hvernig
skálma skyldi á píanó. Ljónið
skálmar líka um nótnaborðið svo
unun er á að hlýða og fellur vel að
hrjúfri og heitri sveiflu Stewart-
sveitarinnar. Haywood Henry fer á
kostum í grófum einleik á barrý-
ton en mjúkum á klarinettu. Yfir
öllu gnæfir svo Rex með mjúkan
tóninn og stundum einsog manns-
rödd þegar hálftakkatækninni er
beitt.
Dicky Wells var helstur básúnu-
snillingur er gisti Basiebandið og
hér eru gamlir Basiegaurar í sveit
hans, Buck Clayton á trompet,
Buddy Tate á tenór, Benny Morton
og George Matthews á básúnur og
Jo Jones á trommur. Á fyrri hlið
skífunnar eru básúnuleikararnir
fjórir: Vic Dickenson bætist í hóp-
inn. Helst finnst mér lýta þá hlið
að sá ágæti píanisti Skip Hall þen-
ur hammondorgel undir básúnu-
blæstrinum. Á seinni hliðinni
sveiflar Everett Barksdale gítarn-
um einsog í Tatum tríóinu forðum
og Wells, Clayton og Tate láta ekki
sitt eftir liggja. Verkin eru öll frum-
samin og sum tileinkuð ekki minni
stórsveitarköppum en Tommy
Dorsey og Fletcher Henderson.
Trommuvirtúósinn Cozy Cole
og píanójöfurinn Earl Hines skipta
með sér einni skífunni. Cozy er
með fyrstaflokks svíngara í sveit
sinni — en óþekkta jafnt þá sem
nú, Earl Hines fer á kostum í ópus-
um sínum en píanósnilli hans var
ekki mikið hljóðrituð á þessum ár-
um — það var ekki fyrren 1964 að
hann sló að nýju í gegn í djass-
heiminum.
Bud Johnson hefur í sínu liði
bæði trompetleikarann Charlie
Shavers og básúnuleikarann Vic
Dickenson, sem kallaður var Fats
Waller básúnunnar, Charlie Shav-
ers, sem lengi var helsti einleikari
Tommy Dorsey bandsins, blés allt-
of sjaldan í jafn afslöppuðu sveiflu-
andrúmslofti og ríkir á þessari
skífu. Bud fer sjálfur á kostum, en
þætti hans í djasssögunni hefur
verið of lítill gaumur gefinn. Hann
var bæði undir áhrifum frá Lester
Young og Coleman Hawkins og
einn af frumherjum boptenór-
blásturs.
Buddy Tate er okkur íslending-
um góðkunnur, því hann blés hér
á Listahátíð með Benny Goodman
og í Gamla bíói með Hinum átta
stóru, þarsem Teddy Wilson sló
píanóið. Hann var lengi helsti blás-
ari Basiebandsins í Hawkinsstíln-
um og á þessari skífu eru gamlir
Basiefélagar á ferð: Buck Clayton,
Dicky Wells, Earl Warren og Jo
Jones — Papa Jo trommarinn
makalausi. Buck og Dicky eru á
fleiri Felstadskífum en Earl Warr-
en er altisti sem ekki heyrist oft í.
Hann blés sjaldan sólóa í Basie-
bandinu en hér fær hann að láta
Ijós sitt skína þó hann búi ekki yfir
kraftbirtingi Buddy Tates í blæstr-
inum.
Þær fimm skífur er hér hefur
verið minnst á voru allar teknar
upp árið 1958. Sjötta skífan í þess-
ari röð var tekin upp 1959 og er
best þeirra allra. Þar er það hægri
hönd Duke Ellingtons, sem held-
ur um stjórnvölinn: Billy Stray-
horn. Hann slær píanóið og allir
blásararnir eru úr Ellingtonband-
inu: Quintett Jackson, básúnuleik-
ari, Johnny Hodges, altisti, Shorty
Baker, trompetleikari og Russell
Procope klarinettuleikari. Afturá
móti léku þeir aldrei með Elling-
ton Al Hall bassaleikari og Oliver
Jackson trommari. Hodges lék á
þessari skífu undir nafni konu
sinnar: Cue Porter. Hann var
samningsbundinn Verve og gat
því ekki notað eigið nafn. En Nor-
man Granz hefur varla verið í erf-
iðleikum að þekkja hver þarna
blés — því engum er Johnny
Hodges líkur. Flauelsmjúkur en þó
kraftmikill tónninn og leikandi
sveiflan léttari en fis en harðari en
demant. Shorty Baker blés of fáa
sólóa í Ellingtonbandinu, en hér
er bætt úr því — mikið ljóð í tón-
sköpun hans. Butter Jackson er
meistari urrbásúnunnar og Russ-
ell Procope kreólaklarinettsins og
ekki kyn þó það sjóði og kraumi í
tóngaldri septetts Billy Stray-
horns. Oft var sagt að Duke og
Billy vissu varla hvor léki hvað á
sumum plötum og satt er það að
oft lék Billy einsog Duke. Hér ger-
ir hann það sjaldnast og hef ég
sjaldan heyrt meiri Strayhorn í
píanóleik hans.
Óviðjafnanlegar skífur fyrir
sveiflugeggjarana.
28 HELGARPÓSTURINN