Helgarpósturinn - 17.12.1987, Blaðsíða 36

King Oliver's Creole Jazz band, Armstrong fremstur á myndinni.
Af stórmeisturum djassins
Loksins, loksins er hægt að fá
meistaraútgáfur ástralska tækni-
snillingsins Roberts Parker á íslandi:
Jazz Classics in Digital Stereo, og
eru ellefu titlar útkomnir: New
Orleans, Chicago, New York, Louis
Armstrong, Fats Waller, Bix Beider-
beck, Bessie Smith, Jelly Roll
Morton, Johnny Dodds, Duke Ell-
ington og Joe Venuti/Eddie Lang
(BBC/Skífan).
Robert Parker hefur unnið að
þessum útgáfum um langt árabil. Sl.
tuttugu ár hefur hann glímt við að
færa klassísk meistaraverk djassins
frá árunum milli stríða af sjötíu og
átta snúninga mónó-skífum yfir í
steríóskífur og diska. Ekki með því
að falsa hljóðmyndina, eins og hefur
tíðkast, heldur bæta við hana þann-
ig að þó hljóðfærin hljómi ýmist úr
hægri eða vinstri hátölurum eða frá
miðju er hin upprunalega hljóð-
mynd óbrengluð. Með tilkomu staf-
rænu tækninnar varð árangur
Parkers enn betri, en hann var einn
hinna fyrstu er notuðu PCM F1 frá
Sony. Parker ræður einnig yfir tæki
er kannar báðar hliðar plöturásar-
innar og velur þá hljóðmynd sem
lausust er við suð og rispur. Að auki
er Parker gamall djassgeggjari og
veit nokkurn veginn hvað má gera
og hvað ekki þegar hljóðritanir
meistaranna eru endurunnar.
Fyrsta skífan, New Orleans, hefur
að geyma tónlist með Jelly Roll
Morton, King Oliuer, Louis Arm-
strong, Johnny Doods, Sidney
Bechet, Tommie Ladnier og Red
Allen og er þá aðeins hluti upptal-
inn. Mesta athygli mína vekur Sweet
Lovin’ Man með kreólabandi King
Olivers frá 1923. Pessi upptaka er
fyrir tíma hljóðnemanna og blésu
hljóðfæraleikararnir í miklar trektir
sem báru tóninn í nálar sem skráðu
hann.
Kreólaband King Olivers er ein af
helstu hljómsveitum hins klassíska
djass. Upptökurnar frá 1923 há-
punktur ferils hans. Louis Arm-
strong, jafngamall öldinni, blés ann-
an kornett og Dodds-bræður á klar-
inett og trommur. Aldrei fyrr hefur
King Oliver-bandið hljómað jafnvel
og á þessari upptöku í endurgerð
Parkers. Loksins má heyra í hverju
hljóðfæri fyrir sig í stað þoku-
kenndrar samfellu. Þó ekki væri
annað á þessari skífu væri hún pen-
inganna virði. En þarna er fleira að
finna. Dr. Jazz með Jelly Roll, þar
sem tærleikinn er meiri en fyrr, og
Alligator Crawl með Hot Seven
Louis Armstrongs. Þar er líka dúett-
inn óviðjafnanlegi: Weather Bird
með Armstrong og Earl Hines, svo
og fjöldi annarra frábærra ópusa.
Chicago hefur að geyma fínan
Armstrong með Carroll Dickerson-
bandinu og einn af bestu sólóum
Bix Beiderbecks með Frankie
Trumbauer: Singin’ the Blues. Svo
eru McKinney’s Cotton Pickers með
Milenberg Joy og Benny Goodman
með That’s a Plenty og móðir blús-
ins, Ma Raney, syngur Hear Me Talk-
ing To You. Upptökur Ma Raney voru
afspyrnuslæmar og hér má segja að
maður heyri almennilega í henni í
fyrsta skipti.
New York hefur að geyma Arm-
strong með Fletcher Henderson; út-
setningu Fletchers á ópus King Oli-
vers: Dippermouth Blues, sem ber
nafnið Sugar Foot Stomp. Útgáfan á
San með hljómsveit Pauls White-
man er djásn eins og annað sem ég
hef borið saman við eldri útgáfur á
breiðskífum. Þar blæs Bix í kornett
og upptakan gæti verið frá seinni
tíð. East St. Louis Toodleoo með Ell-
ington-bandinu er hér líka, Jelly
Roll, Bessie Smith og King Oliver,
Fats Waller, Louis Russel og Cab
Calloway og yngsta upptakan er
Stratosphere með Jimmy Lunceford
frá 1934.
Þessar þrjár breiðskífur hafa verið
gefnar út á geisladiskum með fjór-
um aukanúmerum hver. Aftur á
móti er geislaútgáfan á skífum
hinna einstöku meistara með ná-
kvæmlega sama efni og breiðskíf-
urnar.
Louis Armstrong var sá fyrsti er
Parker helgaði einstaka skífu og
kemur það engum á óvart. Arm-
strong er einn af stórmeisturum
djassins og bestu hljóðritanir hans
eru gerðar á árunum milli stríða.
Hér má finna upptökur frá 1923 til
1931. Sérhver Armstrong-aðdáandi
verður að næla sér í þessa skífu því
varla er hægt að hugsa sér snilli
hans njóta sín betur: Wild Man
Blues, West End Blues, Muggles,
Hotter Than That, svo eitthvað sé
nefnt. Aftur á móti eru fjölmargir
Armstrong-ópusar betri en Lone-
some Road. Það vantar Potato Head
Blue með „stoptæm’-sólónum
makalausa eða Ijóðið á Tight Like
That — en svo mætti lengi telja. Það
komast aðeins sextán ópusar á skíf-
una!
Fats Waller eru gerð góð skil.
Hljóðritanirnar eru frá 1927 til 1934.
Meðal þeirra elstu er Sugar, sem
hann lék á orgel Þrenningarkirkj-
unnar í Camden 1927. Þar eru
hljómgæðin hin ágætustu. Þarna
má finna Harlem Fuss, þar sem
Charlie Irvis blæs í básúnuna, og
Won’t You Get Off It, Please, þar sem
Jack Teagarden og J.C. Higginboth-
am eru básúnuleikarar. Red Allen
fer á kostum í Yellow Dog Blues og
alls staðar er Fats hin mikla rýþmavél
sem rekur allt og alla áfram af
mögnuðu lífsfjöri. Þeir sem halda
mest upp á söngvarann og skemmti-
kraftinn Fats Waller fá ekki mikið
við sitt hæfi þarna, en djasssnilling-
urinn Fats kemur vel fram. Einleiks-
perla hans Alligator Crawl er sígild!
Bix Beiderbeck er þriðji í röð ein-
leikaranna. Hann er fyrsta hvíta
djassstjarnan en skein stutt; drakk
sig í hel 1931, aðeins tuttugu og átta
ára gamall. Tónn hans á kornettinn
var afburðafagur og bjölluhljómur-
inn aðal hans. Svo undarlega bregð-
ur við á þessari skífu að bjöllu-
tónn Bix er ekki hinn sami og á eldri
útgáfum. Þá vaknar spurningin: Var
tónninn aldrei sá er við heyrðum?
Hvað um það, snilli Bix er söm við
sig og hann stendur eins og klettur
úr hafinu umkringdur meðaltónlist-
armönnum. Valið á þessa skífu er
stundum einkennilegt — ég veit
ekki hvað Rockin’ Chair og Barnacle
Bill the Sailor með Hoagy Car-
RUNNI
/Va J/ó / /Vr 3 e t
- • / * - - #
j o/ci ve/rtntnffl
36 HELGARPÓSTURINN