Helgarpósturinn - 07.01.1988, Qupperneq 10

Prófarkir:
Ljósmyndir:
Útlit:
Framkvæmdastjóri:
Anna Kristine Magnúsdóttir, Fridrik Þór GuÖmundson,
Gunnar Smári Egilsson, Jónína Leósdóttir, Kristján
Kristjánsson, Ólafur Hannibalsson, Páll Hannesson.
Sigríöur H. Gunnarsdóttir
Jim Smart
Jón Óskar
Hákon Hákonarson
Dreifingarstjóri:
Sölu- og markaösstjóri:
Auglýsingar:
Áskrift:
Afgreiðsla:
Aösetur blaösins:
Útgefandi:
Setning og umbrot:
Prentun:
Birgir Lárusson
Hinrik Gunnar Hilmarsson
Bergþóra Sigurbjörnsdóttir, Sigurrós Kristinsdóttir, Siguröur
Baldursson.
Guörún Geirsdóttir
Bryndís Hilmarsdóttir
er í Ármúla 36, Reykjavík, sími 91-681511.
Goögá hf.
Leturval sf.
Blaðaprent hf.
Bankastj órabrask
Eina ferdina enn stendur íslenska |)jóðin frammi fyrir
siðleysi íslenskra stjórnmálamanna. I Landsbankanum,
banka allra landsmanna, er að losna staða bankastjóra,
og eins og vant er vilja stjórnmálaflokkar hafa hönd í
bagga með ráðningunni. Raunar kemur annar banka-
stjórastóll við sögu máisins nú, því ætlunin er eða var sú
að koma fulltrúa stjórnmálaflokks í bankastjórastól í
Búnaðarbankanum líka.
í Helgarpóstinum í dag er skyggnst á bak við tjöldin í
þessu máli og við blasa berstrípaðir pólitíkusar í samn-
ingamakki um bankastjórastóla handa þingmönnum,
sem virðast vera orðnir þreyttir á því að sitja á Alþingi.
Það er ekki einu sinni svo, eins og vanalegast var áður
fyrr, að kandídatarnir í bankastjórastöðurnar nú séu af-
dankaðir stjórnmálamenn. Tveir þeirra manna, sem
koma við sögu, sitja á Alþingi. Fyrir nokkrum mánuðum
háðu þeir kosningabaráttu til þess að ná setu á Alþingi.
Núna kemur í ljós, að þeir fóru í framboð til þess að fá
sæti í bankastofnunum við Austurstræti en ekki þingsæti
við Austurvöll.
Framkoma þessara manna og stjórnmálaflokkanna er
tímaskekkja og hún er til háborinnar skammar. Þessi
framkoma er hrein og klár móðgun við skynsemi al-
mennings.
Fyrst snýst málið um Kjartan Jóhannsson og stól handa
honum í Búnaðarbankanum sem sárabót fyrir að fá ekki
ráðherratign eða embætti forseta sameinaðs þings.
Eftir kosningar fær svo Sverrir Hermannsson vilyrði
fyrir stól í banka, að líkindum sem sárabót fyrir að hann
missti af ráðherradómi.
Þá koma framsóknarmenn og segja nei takk. Þetta
gengur ekki nema að okkar maður fái líka stól í banka.
Kandídat þeirra er Valur Arnþórsson, kaupfélagsstjóri og
stjórnarformaður Sambandsins.
í framhaldi af þessu hefst hið mesta makk á milli sjálf-
stæðismanna, framsóknarmanna og alþýðuflokks-
manna. Málið hefur gengið svo langt, að hugsanlegar
lausnir á vandanum fólust í því að ýta tveimur banka-
stjórum úr starfi enda þótt þeir væru alls ekki á þeim
buxunum að hætta að eigin sögn.
Og samkvæmt athugun Helgarpóstsins er svo Alþýðu-
bandalagið farið að taka þátt í þessari endemis dellu, því
þeir eygja möguleika á því að koma nýkjörnum formanni
flokksins á þing með því að tryggja Geir Gunnarssyni stól
í banka.
Helgarpósturinn hefur í einfeldni sinni alltaf haldið, að
það væri hlutverk forsætisráðherra að fara fyrir stjórn
landsins en ekki standa í bitlingabraski. Það er auðsjáan-
lega misskilningur.
I sambandi við þetta bankastjórastúss stjórnmála-
mannanna vill Helgarpósturinn benda á, að það er yfir-
lýst stefna a.m.k. tveggja flokka, Alþýðuflokks og Al-
þýðubandalags, að „bankaleg” sjónarmið eigi að ráða í
bönkunum og þessar stofnanir eigi að losa undan hvers
kyns stjórnmálaafskiptum.
Þetta kom hvað ljósast fram vegna Útvegsbankamáls-
ins. í skýrslu um samskipti Útvegsbankans og Hafskips
var því haldið fram, að bankaleg sjónarmið hefðu ekki
ráðið ferðinni heldur pólitísk, og átti það einkum við þá
þrjá bankastjóra bankans, sem voru nýhættir störfum
þar. Allir voru þeir fulltrúar flokkanna og tveir þeirra
fyrrverandi þingmenn.
í Landsbankanum er nú slegist um grundvallarmál.
Það snýst einfaldlega um það hvort ráða skuli þreyttan
þingmann eða Tryggva Pálsson, ungan og dugandi
bankamann.
í augum Helgarpóstsins liggur morgunljóst fyrir, að
Tryggvi Pálsson skuli ráðinn.
10 HELGARPÓSTURINN
Sjö undur úr bændahöllinni
Upplýsingafulltrúa svarad
Pann 22. desember sídastlidinn
birtist grein undir fyrirsögninni
„Alvarlegar rangfœrslur HP um Líf-
eyrissjóö bœnda“ eftir ÓlafH. Torfa-
son, starfsmann upplýsingaþjón-
ustu bœnda. Þar var sett fram gagn-
rýni, annars vegar sundurliöuö og
hins vegar sundurlaus, á grein eftir
mig um fyrrgreindan lífeyrissjóö.
Hinum sundurlausa orðaflaumi
sem Ólafur vefur um hin tölusettu
gagnrýnisatriði hirði ég ekki um að
svara. Þar sakaði hann Helgarpóst-
inn og undirritaðan um „sérkenni-
legt form á karlmennsku", lygi,
ósannindi, byrjendahátt í fjárlaga-
lestri, tilbúning og barsmíðar á fá-
tækum ogöldruðum bændum. Und-
irritaður vill ekki draga úr þeirri
ánægju sem einhverjir kunna að
hafa haft af þessum skemmtilegheit-
um Ólafs.
Ólafur segir undirritaðan fara
með rangt mál í sjö tilfellum í grein
sinni. Hér á eftir verða rakin svör
við þessum ásökunum í sömu röð
og Olafur valdi.
1.
Ólafur er ósammála því að neyt-
endur greiði framlag bænda í lífeyr-
issjóðinn.
Undirritaður kýs frekar að líta á
bændur sem atvinnurekendur en
launþega. Öfugt við aðra atvinnu-
rekendur hafa bændur sérstök lög
um lífeyrisréttindi. Þar kemur fram
að þeir sem kaupa framleiðslu
bændanna draga iðgjöldin frá kaup-
verðinu. Þessir kaupendur standa
skil á iðgjöldunum til sjóðsins. Verð
á landbúnaðarafurðum er háð
ströngum verðlagsákvæðum. Þegar
verð á þeim er ákveðið er tekið tillit
til þessara iðgjalda. Öfugt við aðra
atvinnurekendur þurfa bændur
ekki að huga að sínum lifeyrisrétt-
indum. Þeir sem kaupa framleiðslu
þeirra svo og neytendur sjá um það
fyrir þá. Það geta bændur þakkað
þessum einstöku lögum.
Fyrir nokkrum árum var það sem
nú er kallað „mótframlag" í reikn-
ingum lífeyrissjóðsins kallað „fram-
lag neytendá'. Það skýrir kannski
lítillega tilraunir stjórnenda sjóðsins
til að kalla hlutina þeim nöfnum
sem þeir telja að hljómi betur.
2.
Ólafur er ósammála því að bænd-
ur fái hærri lífeyri en aðrar stéttir
njóta.
Lífeyrir ákvarðast í flestum tilfeíl-
um af stöðu viðkomandi sjóðs. Eins
og flestum er kunnugt leggja laun-
þegar til 4 prósent af launum sínum
og atvinnurekendur 50 prósentum
meira. Tillag ríkisins til þess hluta
Lífeyrissjóðs bænda sem styður við
1. kafla laganna er hins vegar um 70
prósentum hærra en iðgjöldin sem
miðuð eru við verð til framleiðenda.
Auk þess er Lífeyrissjóður bænda
ekki skertur vegna Umsjónarnefnd-
ar eftirlauna, eins og aðrir lífeyris-
sjóðir. Lífeyrissjóður bænda hefur
því burði til þess að verða öflugri en
aðrir sjóðir, miðað við tillegg félags-
manna (hér er gert ráð fyrir að fram-
lag neytenda sé í raun bændanna).
Hann getur þvi greitt hærri lífeyri
en ef hann starfaði á sömu forsend-
um og aðrir sjóðir.
3.
Ólafur segir það rangt að bændur
fái verðtryggðan lífeyri.
Það er reyndar rétt að allir bænd-
ur fá ekki verðtryggðan lífeyri, enda
er það skýrt tekið fram í grein minni
að þetta eigi einungis við um þá
bændur sem fæddir eru fyrir árið
1914 og þiggja lífeyri samkvæmt 11.
kafla laganna. Ólafur finnur ekki
ástæðu til að draga það fram í dags-
ljósið.
Sá tryggingafræðingur sem gert
hefur úttekt á Lífeyrissjóði bænda
og Benedikt Jónsson, framkvæmda-
stjóri sjóðsins, benti blaðamanni
Helgarpóstsins góðfúslega á fullyrti
í samtali við Helgarpóstinn að þess-
ir bændur nytu verðtryggðs lífeyris
og giltu ákvæði þar um til 1989.
Slíkt mun einnig gilda um þá sem fá
lífeyri frá Umsjónarnefnd eftir-
launa. Sérstaða bænda í þessu tilfelli
snýst kannski fyrst og fremst um
það, að lífeyrissjóðir annarra stétta
greiða til umsjónarnefndarinnar
svo hægt sé að greiða eldri félags-
mönnum þeirra lífeyri en Stofnlána-
deild landbúnaðarins og ríkissjóður
sjá um þessar greiðslur til bænd-
anna.
4.
Ólafur segir það rangt að ríkis-
sjóður leggi til sjóðsins ef ofan-
greind framlög neytenda og skatt-
borgara, samkvæmt lögunum, duga
ekki til að standa undir skuldbind-
ingum sjóðsins.
A árinu 1986 greiddi ríkissjóður
35 milljónir króna til sjóðsins um-
fram 1,6 prósentin af heildarverð-
mæti búvara. Sama ár greiddi ríkis-
sjóður 30 milljónir króna til Umsjón-
arnefndar eftirlauna og tók einnig á
sig 18 milljónir króna af þeim gjöld-
um sem nefndin stóð undir umfram
tekjur. Bæði framlagið til bændanna
og umsjónarnefndarinnar eru
vegna þeirra sem eru fæddir fyrir
1914. Eins og kunnugt er er hlutfall
bænda af landsmönnum mun lægra
en ofangreint hlutfall útgjalda ríkis-
sjóðs ber með sér.
Reyndar er þessi aðfinnsla Ólafs í
raun útúrsnúningur. Hann sækir til-
vitnunina í grein mína þar sem lokið
var við að fjalla um þá sem njóta líf-
eyris samkvæmt 1. kafla laganna og
tekið til við að fjalla um II. kafla lag-
anna. Það sem fylgir á eftir tilvitn-
aðri setningu í grein minni skýrir
hana.
5.
Ólafur er ósammála því að
greiðslur ríkisins séu „faldar á fjár-
lögum".
Gott og vel. Þessar greiðsiur hafa
verið settar undir liðinn „niður-
greiðslur á vöruverði" sem flokkað-
ar eru undir viðskiptaráðuneytið. í
síðustu fjárlögum var sérstaklega
tekið fram að ákveðið hefði verið að
sýna þetta framlag sem sérstakt við-
fangsefni. Það hefur því fleirum en
undirrituðum og Helgarpóstinum
fundist þetta það einkennileg tilhög-
un að „fela" framlag ríkisins til Líf-
eyrissjóðs bænda undir fyrrgreind-
um lið.
6.
Þessum lið ætla ég ekki að svara.
Ólafur sýnir þá smekkvísi að skjóta
sínum eigin orðum fyrir framan
setningu sem hann tekur úr grein
minni, sjálfsagt til þess að fá þá
merkingu sem hann kýs. Verði hon-
um að góðu.
7.
Ólafi þykir það smekklaust að
kalla óafturkræft f ramlag Stofnlána-
deildar landbúnaðarins til sjóðsins
„gjöf".
Honum er það að sjálfsögðu
frjálst. Fyrir mér er óafturkræft
framlag gjöf.
Á eftir þessum lið fer Ólafur fjálg-
legum orðum um lífeyrisréttindi
sem sjálfsögð mannréttindi. Þarna
liggur kannski hundurinn grafinn.
Lífeyrisréttindi eru ekki sjálfsögð.
Þeir sem þeirra njóta þurfa að hafa
safnað fyrir þeim með iðgjalda-
greiðslum. Það eru ef til vill mann-
réttindi að mönnum sé gert kleift —
og jafnvel skylt — að hafa aðgang að
slíku kerfi. Það getur hins vegar
ekki talist sjálfsagt að allir njóti líf-
eyrisgreiðslna án þess að hafa safn-
að til þeirra. Það er jafnvel hægt að
líta á það sem brot á mannréttind-
um þeirra sem þurfa að standa
straum af þessum greiðslum að
flytja þannig fjármuni milli manna.
Að lokum vil ég þakka Ólafi bréf-
ið. Það var reyndar ósköp svipað og
grimmdarlegur reiðilestur Bene-
dikts Jónssonar, framkvæmdastjóra
Lífeyrissjóðs bænda, sem hann
hellti í eyra mitt á síðasta útgáfudegi
Helgarpóstsins fyrir jól. Ólafur virð-
ist hafa gert lítið annað en skipta
lestrinum niður í kafla og númera
þá. Hann hafði a.m.k. ekki fyrir því
að þurrka út tilfinningasveiflurnar.
Ólafi er kannski vorkunn. Ef tilfinn-
ingarnar eru teknar úr landbúnað-
arlógíkinni stendur lítið eftir. A.m.k.
ekkert sem á skylt við skynsemi.
Virðingarfyllst,
Gunnar Smári Egilsson,
blaðamaður.
Alvarlegar rangfærslur í
HP um Lífeyrissjóð bænd
Sjö mjög alvarlegar rangíærslur
eru í grein í Helgarpöslinum 17. des.
sl. um Lífeyrissjóð bænda. Því er til
aö mynda logið að bændur njóti
gifurlegra (orréttinda og greiði ekki
krónu í lí/eyrissjóð sinn, þar eð neyt-
endur og aðrir skattgreiðendur gefi
þeim lífeyri, langt umfram það sem
almenningur fær.
Sannleikurinn er sá að bændur
sitja við sama borð og launþegar í
landinu og hafa hvorki fengið „gjaf-
ir“ né önnur fríðindi í lífeyrismálum.
RANGFÆRSLURNAR SJÖ
1. RANGFÆRSLA f HP: OrSrcll
segir i grein Helgarpóstsins 17. des.,
að bændur greiði „ekki krónu í iö-
qjöld til Lifeyrissjóös txenda—
,1,25% eru lögö ofan á verö til
bœnda..." —.....sjá þvi neytend-
ur og skattgreiöendur bœndum
fyrir lífeyri" — „ Bcendur greiöa ekki
krónu í þennan lífeyrissjóö sinn".
Fullyrðing þessi er endurtekin
margsinnis i ýmsu formi, i fyrirsögn-
um, myndatexta og viðar.
l.SVAR: Þetta er óaatt. lð-
gjaldið er dreglð af verði til
bænda, lækkar þelrra kaup.
Annað væri lögbrot. Bændur greiða
þessi lífeyrisiðgjöld sín sjálfir, þau
eru tekin af hlut þeirra, eins og þeg-
ar iðgjöld eru dregin af kaupi ann-
arra. Þau hækka ekki vöruverð, en
lækka nettótekjur bændanna um
1.25%.
í einföldustu mynd er dæmið
svona: Af hverjum 100 krónum sem
eiga að renna til bóndans fyrir af-
urðir eru teknar kr. 1,25 og lagðar í
Lífeyrissjóð bænda. Bóndinn fær
því útborgaöar kr. 98,75 fyrir vöru
sína.
í lögum um Lífeyrissjóð bænda
segir skýrt og greinilega: Skal gjald
þelta dregiö frá bávöruveröi til sjóö-
félaga". (Lög nr. 50/1984, 7. gr.).
2. RANGFÆRSLA HP: Bændur fá
„lífeyri sem er mun hœrri en aörar
stéttir njóta".
BÆNDUR FÁ FALINN
FORRÉTTINDALÍFEYRI
Neytendur og skattgreiöendur borga txrndum Itfeyri. sem er mun hœrri en aörar stéttir njóla
Þelta er faliö undir liönum ..niöurgreiöslur d uóruveröi" á fjárlögum, og skráö undir
viöskiptaráöuneyti.
M kaVM almcnnlno rt birmkK Mf U wAtrytf A«n W
fTri lyrt. >« »»|rrM rt U kitfM I M
---*• t*rn,to Prlr--— * *
UWryrlþrlr.
niðurgreiðslur og Lifeyrissjóður
bænda skuli hjúfra sig hvort upp að
öðru undir liðnum „Viðskiptaráðu-
neyti". Fjármálaráöuneytið ræður
samt uppsetningu fjárlaganna, en
hvorki bændastéttin né lífeyrissjóð-
ur hennar.
Hin einfalda skýring þess, að mót-
framlög neytenda (1 x60% af verð-
mæti búvöruframleiðslunnar) I Líf-
eyrissjóð bænda hafa „gegnum ár-
irí' verið spyrt saman við niður-
greiðslur er samt bara hagkvæmnin
fyrir bókhaldarann. Niðurgreiðslur
eru peningapakki handa neytend-
um. Eigi neytendur afturámóti líka
að greiða bændum eitthvað er ber-
sýnilega hentugt að taka það strax
þarna.
( staðinn fyrir þessa einföldu að-
ferð er heimilt skv. lögunum að inn-
heimta framlag neytenda hjá öllum
mjólkurbúum, sláturhúsum, versl-
unum og veitingahúsum sem bænd-
ur skipta við Vill einhver þá skrif-
finnsku?
6. RANGFÆRSLA í HP: Bændur
hafa, eins og aðrar „forréttindastétt-
ir" — „brugöist hart viö frumvarpi
um samrœmd lifeyrisréttindi allra
landsmannu".
6. SVAR: Þetta er óaatt. Bænjjur
BLAÐAMENNSKA EÐ
BARSMfÐAR?
Blaðamaður Helgarpóstsins
allar þær upplýsingar sem h
óskaði símleiðis hjá Lífeyris;
bænda. Hann þáði ekki boð um
lestur til að forðast staðrey
skekkjur, né hefur hann hirt un
staðreyna aðrar hcimildir s
Hneykslunarefnin I HP eru þv
búningur, en greinin snýst u|
rakalausar ásakanir um spilling
óréttlæti.
Höfundinum virðist meira I i
að koma höggi á bændastéttin
leita sannleikans. Með hliðsjó
því að hér er um að ræða eina t<
lægstu stétt þjóðfélagsins, sem
ur hærri meðalaldur en aðrar,
og fram kemur í greininni, er j
sérkennilegt form af karlmenn
Málatilbúnaðurinn verður hlu
þeirri viðleitni að kljúfa þjóði
tvennt og sá til ófarnaðar.
Skorað er á ritstjórn. við
væntanlegrar afsökunarbeiðni:
ar, aö reyna að sanna einhverj.
ofangreindum 7 fullyrðingum
lýsa þær ómerkar. önnur vi
brögð veröa talin til undanbrai