Helgarpósturinn - 07.01.1988, Page 29

óreiða dregur taum skipulags. Jafn-
vel þótt tískustefna Eiínar sé í anda
þess tíma þegar Toulouse-Lautrec ól
manninn á Rauðu myllunni, þá virð-
ist ginnungagap á milli silkispjara
„goulousanna" á Myllunni og
slæðutöfra Elínar. Myllufólkið kom
úr lifsþreyttri millistétt Parísarborg-
ar sem leitaði ertingar fyrir eigin til-
finningafátækt i hneykslanlegri
dirfsku og litaflaumi Myllusýning-
anna. Elínarfólkið líður einnig um í
litaflaumi, en virðist langt í frá lífs-
þreytt. Reyndar er það svo samsam-
að flaumnum að lítið meira en útlín-
ur greinist. Þannig á Elín vissan
hráleika sameiginlegan með nýja
ameríska skrautmálverkinu; Keith
Haring, Kenny Scharf o.fl. Nýskraut-
ið hefur þó víða skotið rótum, eins
og sést t.d. af verkum Rússans
Chemiakin, sem málar með pastel í
takt við teiknitölvur. Skreytilist hef-
ur staðið íslendingum nærri frá alda
öðli og þá ekki síður málað skraut
en útskurður. Það virðist þó aðeins
í seinni tíð að torkennilegustu
skrautfuglar sveima á myndhimni
íslenskra skreyta. A.m.k. tvær slæð-
ur Elínar hafa að uppistöðu slíka pá-
fugla, sem þó líkjast ekki venjuleg-
um fuglum, heldur eru þetta kynja-
fygli eins og Lewis Carrol lýsti forð-
um frá Undralandi. Upp á síðkastið
hefur slíkum furðufuglum fjölgað
ört í sýningarsölum borgarinnar.
Skreytarnir Gunnar Straumland og
Bjarni Ragnar héldu t.a.m. báðir
sýningar á áþekkri dýrategund í
síðasta mánuði. Skreytilist er göfug
listgrein sem nú telst reyndar frem-
ur til iðna. Um og upp úr upplýsingu
og endurreisn sautjándu aldar
munu allar listir hafa öðlast nýjar
víddir með tengslum við galdur iðn-
anna. Við erum e.t.v. að upplifa svip-
uð tímamót nú; þó ugglaust með
öfugum formerkjum. Síaukin tækni-
fullkomnun gerir ekki annað en að
efla galdur listarinnar. Slæður Elínar
eru í þeim skilningi endurreisnarlist
að þær spegla viðhorf til að afmá
skil listar og iðnar. Iðnin ein og sér
verður oft klisjukennd þó svo að
klisjurnar spegli e.t.v. tíðarandann
þegar vel lætur. Þrátt fyrir alda-
mótatísku og skrautfugla tekst Elínu
áþessari sýningu að kalla fram anda
í tíðina með ósjálfráðu skipulagi á
flaumi og gefa silkinu náttúru þegar
fiðrildunum sleppir.
Ólafur Engilbertsson
TÖNLIST
Músika nóua
Músika nóva er bara ern eftir aldri
og lifir góðu lífi. Hver skyldi hafa
trúað því fyrir svo sem tuttugu ár-
um, þegar skammir góðborgara og
menningarfrömuða á flestum kanti
stjórnmálanna dundu yfir. Töldu
menn þetta brölt ungra „reiðra"
manna hinn mesta óþarfa og full-
komlega ólistrænt athæfi. Höfðu
framsýnir menn áhyggjur af stöðu
tónlistarinnar og töldu framtíð
hennar óvissa: best væri að halla sér
að „gömlu meisturunum" (sem ekki
má rugla saman við meistarana frá
Tíbet) og ganga með erfðaskrá
Beethovens í rassvasanum til örygg-
is.
En sl. mánudag var húsfyllir í
Norræna húsinu og setið langt inn í
bókasafnið. Efnisskráin var hin
skrautlegasta: einleiksverk eftir
Berio og Stockhausen og frumflutn-
ingur á verkum heimamanna.
Stjörnumerkjabálkurinn eftir Stock-
hausen var fluttur að hluta, en hann
er saminn m.a. fyrir ýmis einleiks-
hljóðfæri, má leika á ýmsa vegu.
Hér léku ungir snillingar af mikilli
list: Guðni Franzson á klarinett, Kol-
beinn Bjarnason á flautu, Ásdís
Valdimarsdóttir á víólu og Sigurður
Flosason á saxófón, og hann lék líka
eftirminnilega eina af Sekvensum
Berios, en það er líka einleiksbálkur
fyrir ýmis hljóðfæri. Það er eftir-
tektarvert, hversu óþvingað sam-
band unga fólkið hefur við þessa tón-
list, sem var „ný" fyrir aldarfjórð-
ungi. Þetta skyldi þó aldrei vera
framtíðartónlistin, sem nátttröllin
eru enn að ónotast út í?
/ En Ásdís frumflutti Birtingu eftir
Hauk Tómasson og spilaði prýðis-
vel. ^faukur er afkastamikið tón-
skáld! sem enn er við nám; hefur
verið undanfarin ár í Köln og
Amsterdam og er á leið til Banda-
ríkjanna. Sérkenni hans eru smám
saman að koma í ljós, eins og títt er
um unga menn. Eg geri mér ekki
grein fyrir þeim nú sem stendur, til
þess þarf nákvæma þekkingu á
verkum hans. En mér virðist hann
feta svipaða braut og aðrir af hans
kynslóð, eða réttara sagt leggja út á
listabrautina frá svipuðum stað. Síð-
an dreifast menn í allar áttir. Oktett
eftir Hauk var líka frumfluttur og er
að mínu mati besta verk hans til
þessa. Þetta er metnaðarfullt verk
og umfangsmikið — þungaviktar-
kammermúsík. Það er litríkt og
hugmyndaauðugt, vandlega saman
sett og útfært með nákvæmri yfir-
sýn. Þessu stjórnaði Guðmundur Óli
Gunnarsson. Hann er orðinn góður
stjórnandi og unga fólkið sem lék er
kannski fyrsta kynslóðin hérlendis,
af hljóðfæraleikurum til að vera,
sem þolir „innlendan" stjórnanda.
Það er ekki einleikið hvað okkar
hljómsveitarstjórar hafa átt erfitt
uppdráttar hér — aftur á móti hafa
utanaðkomandi fúskarar oft átt hér
griðland.
Og svo var leikið Together with
you eftir undirritaðan — gömul
„synd", sem hann næstum var bú-
inn að gleyma. Þetta minnti hann á
þau ár, þegar gustaði um nýja list og
hún vakti deilur og jafnvel hneyksl-
an. Nú eru þau ár liðin og koma
aldrei aftur — og það er ekki laust
við að undirritaður sakni þeirra.
Kontrabassi
og píanó
Einu sinni var sú tíð að lágfiðlan
var með réttu nefnd Öskubuskan
meðal strengjahljóðfæranna. Það
voru ekki margir, sem veittu því at-
hygli, eða trúðu, að það ætti neina
þróunarmöguleika aðra en þá, að
vera skuggi fiðlunnar. Þó voru snill-
ingar eins og Mozart og Berlios sem
gerðu sér grein fyrir því að hér væri
á ferðinni stórkostlegt hljóðfæri
með mikla og sérstæða tjáningar-
möguleika. Fullgilt einleikshljóð-
færi varð lágfiðlan fyrst á tuttugustu
öld, og sama er að segja um ýmis
önnur hljóðfæri, t.d. bassaklarinett-
inn, saxófóninn og kontrabassann.
Valur Pálsson hefur nýlokið góð-
um námsferli á kontrabassa í Finn-
landi og flutti hann okkur list sína í
Bústaðakirkju á milli jóla og nýárs,
' ásamt Monu Sandström, sænskætt-
aðri, á píanó.
Á fyrri hluta tónleikanna lék
Mona. Fyrst Prelúdíu og fúgu í f-moll
eftir Bach, úr fyrra bindi Velstillta
píanóheftisins. Þetta er ein af hinum
miklu fúgusamstæðum, vissulega
eru allar hinar „48“ miklar, en alla-
vega var prýðilega leikið: þetta var
skapmikill, ögn rómantískur Bach
og töluvert dramatískur um leið. Þá
kom Sónata Stravinskís frá 1924,
eitt af hinum nýklassísku framlög-
um hans (sem ég kann aldrei að
meta), og loks Tablóetýða eftir
Rakkmaninoff. Allt þetta lék Mona
vel og örugglega. Hún hefur óbrigð-
ula tækni, breiðan tón og er túlkun
hennar litrík og innlifuð.
Eftir hlé hófst kontrabassaleik-
urinn. Það er ekki mikið til af fram-
bærilegum verkum fyrir þetta stirð-
busalega hljóðfæri, sem helst fær
notið sín í djassinum, ef leikinn er á
það einleikur, og þá mest án boga —
strengir eru plokkaðir og það nefn-
ist pizzicato. En kannski er verið að
semja góð verk fyrir kontrabassann
núna — góð tónverk sjá dagsins ljós,
þegar góðir hljóðfæraleikarar eru
til, sem flytja þau. Svo einfalt er það.
Hylling til Bachs eftir Zbinden,
sem mig minnir að sé Svissari, var
mjög vel flutt. Valur er mjög músík-
alskur og kúltiveraður listamaður
og hefur náð góðu valdi á hinu
erfiða hljóðfæri sínu. Og tilbrigði
Beethovens við aðallagið úr Júdasi
Makkabeusi eftir Hándel er upp-
runalega samið fyrir selló ef mér
skeikar ekki. En hvað um það: flutn-
ingurinn var fínn og sannfærandi og
sama var að segja um lokaverk tón-
leikanna: Allegro di concerto,
Mendelssohn-stæling, eins og það
var kynnt, eftir einhvern G. Bottes-
ini.
Þetta var allt hið ánægjulegasta
og ég vonast eftir að heyra meira frá
þessum geðþekku listamönnum hið
fyrsta. Atli Heimir Sveinsson
Kjörbókin
brást ekki lesendum sínum
frekar en fyrri daginn:
Ávöxtun í hæsta þrepi 1987
jafngilti
verðtryggðum reikningi
með 6,1% ársvöxtum
Áriö 1987 var hagstætt ár fyrir þá sem áttu sparifé sitt á
Kjörbók í Landsbankanum. Það kom reyndar ekki á óvart
því Kjörbókin ber háa grunnvexti, sem hækka í tveimur
afturvirkum þrepum eftir 16 og 24 mánuöi, auk þess sem
ávöxtunin er reglulega borin saman viö ávöxtun verötryggðra
reikninga. Reynist ávöxtun verðtryggðu reikninganna
hærri er greidd uppbót sem því nemur.
Eftir uppbót á fjórða ársfjórðung var grunnávöxtun
á Kjörbók 1987 26,6%, 16 mánaða þrepið gaf 28,0% og
hæsta þrepið 28,6%, sem jafngilti verðtryggöum reikningi
með 6,1% ársvöxtum. Þrátt fyrir þessa háu ávöxtun er
innstæða Kjörbókar algjörlega óbundin.
Retta var Kjörbókarsagan á síðasta ári. Núgildandi grunnvextir
eru 3>3,0%, 34,4% eftir 16 mánuði og 35,0% eftir 24 mánuði.
í maí n.k. hefst svo nýr og spennandi kafli þegar
fyrsta vaxtaþrepið kemur til útreiknings.
Þá munu Kjörbókareigendur kætast.
Tryggðu þér eintak sem fyrst.
L
Landsbanki
íslands
Banki allra landsmanna
HELGARPÓSTURINN 29