Morgunblaðið - 28.08.1965, Blaðsíða 16

16
MORCUNBLAÐIÐ
Eaugardagur 28. ágúst 1965
Áttræb í dag:
Ingibjörg Björnsdóttir
frá Helgafelli
„Breytingarnar frá aldamót-
um eru gífurlegar, og þarf ekki
aldamót til, sagði frú Ingibjörg
Björnsdóttir við mig er ég tók
liana tali um daginn í tilefni
J>ess að hún á í dag 80 ár að
baki. Ungleg í anda og fasi geng
ur hún tíguleg um göturnar í
Hólminum snyrtileg og tilkomu-
mikil sem áður.
Félagsandinn í Hólminum var
með glæsibrag um aldamótin. Þá
voru hinar fyrstu félags hreyf-
ingar að vakna og tóku hug
fólksins. Þar var engin hálf-
velgja. Mörg félög risu upp, svo
sem bindindisfélagið Viljinn og
stúkan Auðnuvegurinn og barna
etúkan Æskan og fleiri félög.
Ég man vel eftir sjónleikjum í
Stykkisólmi nokkru fyrir alda-
mót. Þá var þar ekkert sam-
komuhús. Það var leikið í
Norska húsinu sem enn stendur
hér og var undravert hvað hægt
var að notast við og hvað menn
glöddust innilega yfir því að
horfa á sjóiíleik. Norskahúsið á
margbreytilega sögu, þar hefir
bæði verið skemmtihús, íbúðar-
hús, hótel og saumastofa svo
nokkuð sé nefnt, en það er nú
annað mál. Þessar sýningar í
Norska húsinu höfðu þau áhrif á
okkur unglingana að við bund-
umst samtökum og æfðum sjón-
ieiki sem við svo fengum að
sýna í pakkhúsi hér niður við
höfn. Var mikil aðsókn að þeim
og ánægja okkar mikil yfir að
hafa komið þessu í gegn. Við
vorum ekki að hugsa þá um
hvort við fengjum nokkuð í
aðra hönd, gleðin yfir að geta
komið sjónleiknum upp var
okkur full borgun. Stykkishólm-
ur var mikill menningarbær um
aldamót og enn ber þess menj-
ar. Þá var það sem félög og ein-
6taklingar hófust handa um
byggingu samkomuhúss þess
sem enn er notað í Hólminum.
Þótti veglegt þá. í fyrsta áfanga
var komið upp salnum og svið-
inu. Þá var byrjað að sýna þar
leikrit. Búningsklefar voru þar
ekki en kjallari var undir svið-
inu og þar bjuggum við okkur
upp. Stundum var það erfitt því
fyrir gat komið að vatnið foss-
aði þar inn. Urðum við þá að
láta planka eftir gólfinu og
ganga eftir þeim og stundum
dugði það ekki. Þá var haldin
mikil hlutavelta til að afla hús-
byggingunni tekna og man ég
eftir að hún stóð í nokkra daga
og drógum við ungu stúlkurnar
ekki af okkur við undirbúning
og afgreiðslu munanna. Það var
líf í tuskunum og gaman að sjá
ávöxt erfiðisins. Ég var í mörg
ár í leikfélagi í Hólminum og
sömuleiðis Hildimundur bróðir
minn. Hann var um langan tíma
einn af aðalleikendunum í Hólm
inum og gerði hverju hlutverk-
inu á eftir öðru góð skil. Ég
slapp einnig sjaldan, jafnvel
þótt ástæður væru ekki alltaf
góðar heima fyrir, mamma oft
veik og þá varð ég að hugsa um
heimilið. Þá varð oft að taka
betur á til þess að geta mætt á
æfingum og sýningum. Ég -á
margar hugljúfar minningar úr
félagslífinu í æsku minni. At-
vinnan í Stykkishólmi var aðal-
lega við fiskinn og svo var þar
umfangsmikil verzlun. Ég fór
snemma í fiskvinnu og eftir
fermingu þótti alveg sjálfsagt að
maður stundaði einnig upp- og
útskipunarvinnu, og gilti sáma
hvort í hlut áttu drengir eða
stúlkur. Oft var vinnutíminn
langur þegar skip gátu ekki beð
ið, en þegar kolaskip eða salt-
skip voru, var vinnutíminn
reglubundinn, enda stóðu þau
skip við í nokkra daga. Allir
gerðu sitt til að standa sig í
vinnunni og ekki var dregið af,
það var skemmtilegur hópur og
margt gert til að létta vinnuna,
léttlyndið í hávegum
Ég man vel eftir fiskverkun
úti í Súgandisey. Við fórum þá
á bátum út á morgnana og unn
um til kvölds í fiskþvotti og
þurkun. Fiskurinn var breiddur
upp um allar skriður og þornaði
hann vel.
Ég kynntist mætavel sjónum
í æsku minni. Ég var mörg vor-
in með pabba á hrognkelsaveið-
um og eins þegar kom fram á
sumftr, tók flyðruveiðin við.
Hóímarar sóttu mest af heyjum
í eyjar og það gerði pabbi. Við
heyjuðum á hverju sumri inni
í eyjum og þá var notuð og lögð
flyðrulóð milli eyjanna á sund-
unum og var veiði oft geysi mik
il. Margar flyðrurnar drógum
við pabbi á þennan hátt og sum-
ar geysivænar sem skiftu tugum
punda. Margt gæti ég sagt úr
ungdæmi mínu til samanburðar
deginum í dag. En þeir eru
margir sem slíka sögu hafa að
segja og margt hefir verið rifj-
HAUSTFERÐ okkar er miðevrópuferð
18. sept. Flogið milli stórborga Evrópu.
3 dagar Kaupmannahöfn
3 —
3 —
3 —
3 —
Hamborg
Rínarlönd
París
London
14 dagar, verð 16.900. — Nokkur sæti laus.
LÖIMD & LEIÐIR
að upp, en þó held ég að saga
áranna um og eftir aldamót
verði aldrei nógu oft sögð. Það
er nefnilega gott að draga lær-
dóma af genginni leið.
Ég giftist svo manninum mín-
um Þorgeiri Jónassyni árið
1907. Fyrstu árin bjuggum við
í Stykkishólmi, en árið 1911
fluttum við að Helgafelli þar
sem við bjuggum til ársins 1944
eða í 33 ár. Við fluttum þá til
Stykkishólms. Þorgeir hafði þá
bilazt í fótum og treysti sér
ekki lengur við erfiðan búskap.
Jónas faðir Þorgeirs hafði búið
lengi á Helgafelli, en þegar
hann kom þangað var jörSin f
eyði. Reisti hann hana svo við
að síðan hefir þar alltaf verið
ágætt bú. íveruhúsið byggði
hann 1910 eða árið áður en við
komum þangað. Þorsteinn bróð-
ir Þorgeirs bjó einnig á Helga-
felli, fyrst með systrum sínum
Guðrúnu og Ásthildi en svo
giftist hann 1913 Þórleifu Sig-
urðardóttur ljósmóður, og
bjuggu þau í sambýli með okk-
ur í mörg ár og fór vel á því.
Búskapurinn á Helgafelli var
farsæll. Heimilið alltaf fremur
veitandi en hitt. Erfiðleikar auð-
vitað þar eins og annarsstaðar.
Helgafell er kirkjustaður og þar
var alltaf messað þriðja hvern
sunnudag. Kom oft margt fólk
til kirkju og auðvitað fór það
ekki svo að það fengi ekki ein-
hvern beina. Á stríðsárunum
fyrri var skömmtun mjög knöpp
og þá komumst við oft í vand-
ræði með að hlynna að þeim
sem sóttu kirkju og þótti okkur
það ekki gott. En allt bleesað-
ist þetta. Og alltaf var ánægju-
legt þegar gesti bar að garði Þeg-
ar ég lít yfir brautina að baki þá
hefir hún í flestum tilfellum
verið björt. Guð gaf mér mikla
hamingju og ung lærði ég að
þakka honum fyrir hvern dag.
Án náðar hans og verndar væri
tilgangur lífsins lítill. Hann
bregzt ekki þótt allt annað geri
það.
Nú hafa allir það gott sé heils
an í lagi. Fólk þarf ekki að
kvarta. Hvaða heilbrigður mað-
ur getur vaniþakkað í dag, þegar
aldrei hefir verið eins glæsi-
legt um að lítast hjá þjóðinni
eins og niú. Það er talað um
æskima. Hún hefir fengið mik-
ið í sinn hlux og á því erfiðara
með að fóta sig en við sem höfð-
um lítið handa á milli. Þetta
stendur til bóta og unga fólk-
ið á eftir að átta sig vonandi,
en eitt má það aldrei og það
er að missa sjónar á boðskap
heilagrar ritningar. Þar er kjöl-
festa lífsins.
★
Frú Ingibjörg Björnsdóttir er
fædd að Þingvöllum í Helgafells
sveit. Foreldrar hennar voru
Ingibjörg Hallgrímsdóttir, ættuð
úr Grundarfirði og Björn Stein-
þórsson frá Krossi í Haukadal
í Dalasýslu. Móðurætt hans var
af Skagaströnd. Ingibjörg var 1
árs þegar foreldrar hennar fóru
til Stykkishólms. Faðir hennar
var. þá ráðinn utanbúðarmaður
hjá Samúel Riohter. Hann var
lengi í hreppsnefnd og oddviti
hennar um skeið. Ingibjörg ólst
því upp í Stykkishólmi. Svo sem
áður getur giftist hún Þorgeiri
Jónassyni frá Helgafelli og eign-
uðust þau 7 börn en 6 af þeim
eru á lífi. Mann sinn missti Ingi
björg árið 1961.
Frú Ingibjörg er mannkosta-
kona svo sem hún á kyn til/
góðviljuð, hlý í viðmóti vinföst
og traúst. Hún á því marga og
góða vini og þeir munu ábyggi-
lega hugsa hlýtt til hennar á
þessum degi.
Ég á þá ósk henni til handa
að framvegis eins og hingað til
megi vera bjart yfir vegum
hennar og hún eigi enn eftir að
lifa marga ánægjuríka og góða
daga.
Árni Helgason.
Upp kemst um samsæri
kommúnista í Singapore
Hugðust myrða forsætisráðherrann og samráðherra hans
Singapore, 26. ágúst.
— NTB — AI’ —•
| LEE Kuan Yew, forsætis
ráðherra Singapore, lýsti því
yfir í dag að herstöðvar
Breta í eyríkinu yrðu aldrei
notaðar til árása á nokkurt
land í SA-Asíu. Jafnframt
lýsti hann því yfir, að stjórn-
in í Singapore hefði ákveðið
að leyfa Sovétríkjunum að
staðsetja innkaupanefnd í ey-
ríkinu til kaupa á gúmmíi, og
ennfremur yrði sovézku frétta
stofunni Tass og júgóslav-
nesku fréttastofunni Tanjug,
leyft að hafa fréttaritara í
Singapore.
t Skömmu eftir að forsætis
ráðherrann hafði skýrt frá
þessu á blaðamannafundi, var
tilkynnt í Singapore að lög-
reglan þar hefði í morgun
flett ofan af samsæri konim-
únista, sem stutt hafi verið af
Indónesíu, og hafi markmiðið
verið að myrða ráðherra í
stjórninni og valda þannig
stjórnmálalegri upplausn í
landinu.
Á blaðamarinafundinum í
morgun sagði Yew forsætisráð-
herra að hann hefði haft áhyggj-
ur þungar sökum þess að ekkert
Afríkjuríkja hefði viðurkennt
Singapore fullvalda ríki, og vís-
aði hann til þess að Afríkuríkin
væru mótfallin herstöðvum á er-
lendri grund. Hann kvaðst því
vilja leggja spilin á borðið.
Yew sagði að íhuga þyrfti ná-
ið, hvort bæri að taka upp stjórn-
málasamband við Sovétríkin.
„Þar er mál, sem hefur margar
hliðar“, bætti hann við.
Hann sagði að brezku þer-
stöðvarnar í Singapore yrðu
aldrei notaðar til árása í neinni
mynd á nokkurt land í SA-Asíu.
Fólkið í Singapore óskaði ekki
eftir því að vera nefnt „hand-
bendi heimsvaldasinna“ með því
að leyfa slíka notkun herstöðv-
anna, sagði forsætisráðherrann.
Nokkru eftir að umræddum
blaðamannafundi forsætisráð-
herrans lauk, skýrði lögreglan í
Singapore frá því að fyrr um
morguninn hefði hún flett ofan
af samsæri kommúnista, sem mið
aði að því að myrða ráðherra
landsins. Sagði lögreglan að for-
sprakki samsærisins, Sim Siew
Lin, og 20 menn aðrir hefðu ver-
ið handteknir, er þeir voru að
fara frá leynifundi. Hefur hópur
þessi myndað með sér samtök'
undir nafninu „Byltingarflokkur
fóiksins". Er lögreglan sögð hafa
náð á sitt vald miklu af skjölum
þar að lútandi, og meðal þeirra
séu skjöl á dulmáli frá leyniþjón-
ustunni í Indónesíu. Sé efni
þeirra fyrirmæli frá Jakarta um
að komið verði upp leynilegri
leið til Singapore fyrir „mikil-
vægan mann“. Auk þess fannsf
töluvert magn áróðursrita, sem
beina máli sínu til Kínverja og
Malaja í Singapore.
Lögreglan upplýsti jafnframt
að síðan Singapore sagði sig
úr Malasíu-ríkjasambandinu 9.
ágúst sl. hafi samtök Sim fengið
verulegan stuðning ýmissa sósíal-
ískra afla í landinu.
Eitt helzta markmið samsæris-
manna var að myrða forsætisráð-
herra Singapore, Lee Kuan Yew.
Þá segir lögreglan að „Bylting-
arflokkur fólksins" hafi haft
stuðning Barisen-sósíalista, en sá
flokkur hefur 13 sæti í þinginu í
Singapore, er stærsti stjórnar-
andstöðuflokkurinn í eyríkinu,
og oftlega sakaður um að styðja
kommúnista.
Lögreglan segir, að upp hafi
komizt um samsærið í þann
mund að samsærismenn hafi bú-
izt við miklu magni ýmissa vopna
frá Indónesíu.
Þá segir lögreglan, að um-
ræddur Sim hafi sjálfur reynt að
sprengja í loft upp bandarísku
ræðismannsskrifstofuna í Singa-
pore 31. júlí sl. Hafi Sim skilið
eftir reiðhjól við ræðismanns-
skrifstofuna, en við það var fest
öflug tímasprengja. Hún fannst
áður en hún sprakk, og var gerð
óvirk.
16 manns farast
Loiuisville, Kentucky, 26. ágúst
NTB, AP.
A.M.K. 16 manris misstu lífið í
gifurlegum sprengingum, sem
urðu hér í einni verksmiðju
bandaríska efnafyrirtækisins
Du Pont í gærkvöldi og í nótt.
Að auki er 10 manns saknað. Um
40 manns hafa verið fluttir í
sjúkrahús, og eignatjónið er tal-
ið nema 10 milljónum dollara
(ca. 430 millj. ísl. kr.)
Verksmiðja sú, sem uim ræðix,
framleiðir gervigúmmí. Urðu
sprentgiagamair í heinrii ailiis 26
ta>lsins. Þær hófust í þekn hiliuta
verksmiðjunnar, þar sem ákveðin
teigund gerviigúmmiís, svonefnd
neoprene, hiefuir verið framleiitit í
23 ár.
Um 200 manns, sem bjuiggu 1
hú&uim næat venksmiðjurini, hatfa
verið ffluttir á broft vegna
sipremgirigianria, og gætir lögregla
húsanna til þess að koma í veig
fyrir að þjófar láti þar gireipar
sópa.
Onsaikir til spe»gin©airuna enu
enn etkki tounriair.