Morgunblaðið - 08.01.1974, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 8. JANUAR 1974
15
Rœtt við
Má
Elísson
fiskimálastjóra
Mörg stefnumál
í sjávarútvegi
eru ómótuð eða
þurfa endurskoðun
GÖGN og gæði hafa skipzt
mjög misjafnlega í sjávarútvegi.
Þorskafli bátafiotans var talsvert
minni en undanfarin ár, þrátt
fyrir svipaSa, en þó ívið minni
sókn, sem stafaði af Vestmanna-
eyjagosinu, skipstöpum svo og
minni fiskgengd, sagði Már
Elísson fiskimálastjóri, er Mbl.
leitaði hjá honum frétta af
afkomu sjávarútvegs á liðnu ári
og ræddi við hann um ástand og
horfur. Og hann hélt áfram: —
Loðnuvertíðin var aftur á móti
ein sú langbezta, sem komið
hefur.
Heildaraflinn er nokkru meiri
en undanfarin ár, raunar sá bezti
siðan 1967, en það stafar fyrst og
fremst af góðri loðnuveiði.
Verðlag á árinu var yfirleitt
ákaflega hagstætt og hækkandi,
en náði þó ekki að vega upp á
móti minni þorskafla og sérstak-
lega auknum tilkostnaði.
Heildaraflinn á árinu 1973 nam
894 þúsund lestum, sem er 164,8
þúsund lestum minna en á árinu
1972. Er þetta fimmti mesti
heildarafli í sögu fiskveiða
íslendinga. Af þessum afla er
þorskaflinn 380,0 þúsund lestir,
þar af bátaafli 285 þúsund lestir.
Á árinu 1972 var bátaaflinn á
þorskveiðum 328,8 þúsund lestir,
en heildarþorskaflinn 385,7 lestir.
Að öðru leyti skiptist aflinn á
árinu 1973 sem hér segir: Sfldar-
afli 45 þúsund lestir, loðnuafli
437 þúsund lestir á móti 277
þúsund lestum í fyrra, rækjuafli 7
þúsund lestir á móti 5,3 þúsund
lestum í fyrra, humarafli 3
þúsund lestir á móti 4,3 lestum í
fyrra, hörpudiskur aðeins 3,5
þúsund lestir ná á móti 7,3
þúsund lestum í fyrra, hrogn-
kelsaaflinn 4,5 lestir á móti 3,3
þús lestum í fyrra og annar afli
var nú 24 þúsund lestir.
Q Áhrif nýju
togaranna
— Þeir bátar, sem skársta
útkomu höfðu á árinu, voru
loðnubátarnir, er flestir hverjir
stunduðu jafnframt sildveiðar í
Norðursjó. En veiðar i Norðursjó
gengu mjög vel og verðið var
hagstætt, sagði fiskimálastjóri
ennfremur. Aftur á móti var af-
koma skipgflotans á þorskveiðum
almennt léleg. Skuttogararnir,
sem miklar vonir eru bundnar
við, voru reknir með, miklum
halla. Ofan á bætist nú síaukinn
kostnaður vegna hækkandi verðs
á olíu, veiðarfærum og öðrum
útgerðarvörum. Sömu sögu er að
segja um bátaflotann, sem þorsk-
veiði stundaði á árinu.
— Voru það þá kannski mistök,
fiskimálastjóri, að kaupa svona
mikið af nýjum togurum?
— Endurnýjun togaraflotans
eru ekki mistök heldur nauðsyn.
Vegna aukinna yfirráða Islands
yfir fiskimiðum landgrunnsins, er
okkur sú skylda á herðar lögð að
nytja alla fiskstofna, sem þar
finnast. Og djúpmiðin verða ekki
nytjuð, svo gagn sé í, nema með
togurum. Hitt er svo aftur annað
mál, hvort ekki hefði átt að skipta
endurnýjun togaraflotans á fleiri
ár en raun ber vitni. Koma þar til
greina bæði tæknileg og fjárhags-
leg atriði. Aukning togaraflotans
og dreifing smærri togskipa um
landsbyggðina á tvímælalaust
eftir að hafa mikil áhrif, mörgum
til gagns og hagræðis, en öðrum í
óhag. Meiri og jafnari vínna mun
ánlefa skapast við þetta i sjávar-
þorpununum víða um land. Það
mun hins vegar hafa þau áhrif, að
menn leiti síður eftir vinnu á hin
hefðbundnu vertíðarsvæði yfir
vetrarmánuðina. Það getur haft í
för með sér meiri skort á vinnu-
afli þar og var hann þó nægur
fyrir.
— Má þá búast við, að þetta
dragi úr bátaútgerð?
— Það getur haft áhrif á báta-
útgerð og fiskvinnslu á vertíðar-
svæðunum. En það eru skamm-
timaáhrif, sem geta orðið til þess
að jafna meira aflann yfir allt
árið. Við eigum eftir að sjá,
hvernig þróunin verður.
— En verður þá ekki hætta á
ofveiði á miðunum?
— Ég óttast ekkert ofveiði i
sjálfu sér, svaraði Már. Þegar við
víkjum Bretum og Þjóðverjum af
miðunum, þá myndast þar visst
tóm. Þjóðverjar hafa veitt 120
þúsund tonn árlega að undan-
förnu og Bretar 185 þúsund tonn
og sum árin komizt upp í 220
þúsund tonn. Með brottför
þessara erlendu veiðiskipa
minnkar sóknin í smáfiskinn,
a.m.k. í bili. Brezki markaðurfnn
tekur við smáfiski, en vinnslu-
stöðvar okkar vilja ekki smáfisk,
svo lengi sem við höfum stóran
fisk. En að sjálfsögðu þurfum við
að fara að meðgát.
— Var þorskafli minnkandi í
öllum landsfjórðungum á sl. ári?
— Já, yfirleitt er bolfiska-
bátaflotinn á þorskveiðum nú
minni i öllum landsfjórðungum.
Þetta stafar sumpart af minnk-
andi fiski og að nokkru af upp-
byggingu togaraflotans, sem varð
til þess, að bátarnir voru seldir í
burtu.
— Burtu hvert? Miðar þá að
samdrætti i bátaútgerð yfirleitt?
— Bátarnir voru seldir burtu af
stöðunum úti á landi, af þvi að
ekki var hægt að manna þá. En
það reyndist lika erfitt að manna
báta á vertíðarsvæðunum sökum
gegndarlausrar eftirspurnar og
yfirboða, ekki sízt af hálfu opin-
berra aðila og verktaka á þeirra
vegum.
% Ekki safnað
í sjóði í góðæri
— Góðæri í sjávarútvegi með
hækkuðu verðlagi á erlendum
mörkuðum, eins og var á árunum
1970—1973, veldur venjulega
mikilli þenslu og aukinni eftir-
spurn, sem stafar m.a. af þeim
afgerandi áhrifunt, sem sjávar-
útvegurinn hefur á gjaldeyris-
framboðið, hélt Már áfram
útskýringum sínum. — Ef ekki er
að gáð er öllu eytt og sjávar-
útvegurinn nýtur minna góðs af
þessu góðæri en efni standa til.
Þetta hefur að vissu leyti gerzt
núna. Við höfum þegar talað
um hina miklu eftirspurn eftir
vinnuafli. En þetta hefur líka
haft þau áhrif undanfarin ár, að
ekki hefur verið safnað i sjóði á
góðu árunum. Verðjöfnunar-
sjóður stendur höllum fæti. Fisk-
veiðasjóður sömuleiðis, sem m.a.
stafar af miklum skipakaupum,
og greiðsluhalli hefur verið á afla-
tryggingarsjóði sl. 2 ár.
— Hvernig eru þá horfurnar á
náesta ári, ef t.d. fiskverð lækkar
eða afli minnkar?
— Skv. spám eigum við von á,
að afli verði minni, a.m.k. hjá
bátaflotanum. Hins vegar er ekki
ósennilegt, að útgerð togaranna
— þ.e. ef hún heldur áfram —
muni auka hlutfallslega framboð
af bolfiski yfir sumar- og haust-
mánuðina. Og ekki er að sjá ann-
að en að loðnuvertíð eigi að geta
orðið sæmileg. En útlitið varðandi
mönnun skipa og fiskiðjuvera á
vertíðinni er slæmt.
— Og verðlagið?
— Mjög sennilega mun það
haldast, en vafasamt að það fari
mikið hækkandi. Því er líklegt, að
útgerð verði erfiðari á árinu
vegna verðbólgunnar, ef ekki
kemur annað til.
0 Endurskoða
þarf stefnuna
— Hver eru viðfangsefnin í
sjávarútvegi á næstunni?
— Að endurskoða í verulegum
atriðum og breyta þeirri stefnu.
sem fylgt hefur verið, auk þess
sem mörg mikilvæg stefnumál i
sjávarútvegi eru ómótuð, svaraði
fiskimálastjóri um hæl. Má þar
nefna hagnýtingu fiskimiða iand-
grunnsins. En lög þau, sem
Alþingi setti rétt fyrir jólaleyfið.
geta í hæsta lagi kallazt hliðar-
spor, ekki skref fratn á við. Þessi
lög geta ekki orðið til þess að
mesta hagkvæmní í útgerð hinna
ýrnsu flokka veiðiskipa náist. en
það hlýtur að vera markmið með
setningu hverrar löggjafar.
— í öðru lagi höfunt við ekki
mótað stefnu okkar i santbandi
við hagsmuni þá. sem við höfum
að gæta á fjarlægum miðum. hélt
Már áfram. Undanfarin ár hafa
sildveiðar í Norðursjó verið
þýðingarmestar i þessu tilliti og
hafa gefið þjóðarbúinu. sjómönn-
um og útvegsmönnum drjúgan
skilding, auk þess sem ekki er
auðvelt að reka þessa sildveiði-
báta með hagnaði á annan hátt.
Einnig höfum við hagsmuna að
gæta á Grænlandsmiðum og við
Labrador og Nýfundnaland o.fl.
Með hliðsjón af væntanlegum
niðurstöðum hafréttarráðstefn-
unnar um fiskveiðilögsögu. virð-
ist ekki nokkur vafi á því. að við
þurfum að hyggja að þessunt
hagsmunamálum.
% Tollarvalda
vaxandi tjóni
— Segja má. að þýðingarmiklir
þættir i stefnu okkar í markaðs-
málum sjávarafurða hal'i verið
mótaðir með viðskiptasamkomu-
lagi við Efnahagsbandalagið;sagði
Már ennfremur. Hins vegar eru
kostir þess samkomulags ekki
farnir að konta i 1 jós fvrir sjávar-
útveginn og veldur það vaxandi
tjöni fyrir sjömenn og útgerð. A
þetta ekki sízt við um ísfisksölur.
en i hverri meðalsöluferð tapa
menn nú hundruðum þúsunda
króna í umfraintollum.
— Af þe'ssum sökum og því.
sent áður er sagt. verðunt við að
hafa langtímasjönarmið. Minna
má á. að takmarkið nteð útfterslu
fiskveiðilitgsögunnar, er að draga
verulega úr sókn og afla erlendra
veiðiskipa og að auka okkar eigin
aflabriigð tilsvarandi, Þetta mun
nt.a. Itafa áltrif á fiskafurðir á
mörkuðum í Vestur-Kvrópu.
Framboð ýinissa þjóða á eigin
liski niinnkar verulega og við það
ættu að skapast möguleikar fvrir
aukið framboð frá Islandi. 1 þessu
tilliti sem iiðrum má ekki missa
sjönar af skóginum vegna
trjánna, sagði Már Klisson að
lokuni.
— E. l»á.
Séð yfir flökunarsalinn í hraðfrystihúsi Gerðabátanna.
.rt,4
J 1 íJ
11 i' 111
í t H I £