Morgunblaðið - 17.12.1975, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 17. DESEMBER 1975 17
Erlendur Haraldsson:
Sai Baba —
maður kraftaverkanna
SAI BABA — MAÐUR
KRAFTAVERKANNA eftir
Howard Murphet. Asgeir
Ingólfsson þýddi. Bókaút-
gðfan Skuggsjá.
Skuggsjá gefur út bók um Sai
Baba, indverskan kraftaverka-
mann og trúarleiðtoga, sem
nefndur hefur verið ranglega
eða réttilega jafnoki Krists í
kraftayerkum. Þar sem ég hef
haft nokkur kynni af manni
þessum hefur Morgunblaðið
beðið mig um að rita nokkur
orð um þessa sérstæðu og að
mörgu leyti ótrúlegu bók.
„Sai Baba — maður krafta-
verkanna“ er skrifuð af ástr-
ölskum manni sem lengst af
starfaði sem blaðafulltrúi, var
t.d. blaðafulltrúi Breta við
striðsréttarhöldin í Niirnberg. I
bókinni segir höfundur frá
kynnum sinum af Sai Baba,
sem hafa verið töluverð og inn í
fiéttar hann frásagnir fjölda
manna um reynslu þeirra af
þessum furðulega manni sem
virðist í lófa lagið að gera hvern
mann, háan sem lágan forviða
með verkum sínum eða jafnvel
nærveru sinni einni saman.
Hann er nú talinn eiga sér
milljónir áhangenda víða um
Indland og margir dýrka hann
sem guð. Til þess að Indverjar
dýrki mann sem guð þarf
reyndar oft ekki mikið því
skammt er í hugum manna þar
eystra milli guða og manna. Og
trúgirni og ýmisleg hjátrú er
þar geypileg og landlæg.
Þegar ég heyrði fyrst austur
á Indlandi fyrir nær fjórum ár-
um frásagnir af þeim undrum
sem gerast áttu með þessum
manni, var ég sannfærður af
fyrri reynslu minni af ind-
verskri trúgirni, svonefndum
yógum og nokkrum andlegum
atvinnumönnum, að sannleiks-
gildi þessara sagna myndi
verða að engu við nánari eftir-
grennslan. Þó voru sögumenn
mínir aðallega háttsettir em-
bættis- og menntamenn eins og
landstjórinn í Góa og landlækn-
ir fjölmennasta fylkis Indlands,
Uttar Pradesh. Þessir menn
sögðu ekki aðeins að Baba eins
og þeir tíðast nefndu hann
(Baba er virðingarheiti og þýð-
ir faðir), gengi þegar hann
vildi svo við hafa, að innstu
leyndardómum manna eins og
opinni bók eða segði fyrir
óorðna atburði í lifi þeirra.
Hann virtist einnig hreinlega
grípa út úr Ioftinu ýmsa muni,
eins og sætinda, ávexti eða
skartgripi og gefa mönnum
þetta til notkunar eða minja um
sig hvar sem hann fór, hvort
sem það var í höllum landstjór-
anna, meðal auðkýfinga í Bom-
bay eða í allsleysi indverskra
sveitaþorpa. Og ekki stóð á því
að munirnir væru sýndir. Allt
var þetta fólk stölt af gjöfum
sínum og sannfært um að Baba
hefði skapað þessa muni með
hugarflugi einu. Ég vann þarna
að rannsóknum ásamt banda-
rískum manni dr. Osis. Við
brostum að þessu þótt við teld-
um okkur hafa kynnst ýmsu að
sviði dulrænna fyrirbæra. Tími
okkar þarna austur frá leið og
frásögnum fjölgaði. „Ef þið
viljið sjá kraftaverk, þá farið til
Baba,“ fór að verða viðkvæðið
þegar við í samræðum inntum
eftir mönnum með dulræna
hæfileika.
Fyrir tveimur árum sáum við
loks þennan umtalaða mann i
fæðingarþorpi hans Puttaparti
inn á hrjóstugri og strjál-
byggðri hásléttu Suður-
Indlands. Þótt þorpið væri af-
skekkt biðu þarna hundruð ef
ekki þúsundir manna í þeirri
von að ná fundi þessa sögu-
fræga manns. Fjöldinn var mik-
ill og við hrósuðum happi yfir
að ná fundi hans. Þegar við
gengum út að honum loknum
urðum við að viðurkenna að
hann hafði gert okkur jafnfor-
viða og aðra og var þó sannar-
lega ætlun okkar að láta ekki
blekkjast. Við hittumst oftar í
þessari ferð og í öll skiptin urð-
um við einu sinni eða oftar
vitni að því sem hlaut annað-
hvort að vera frábærlega vel
gerð blekking og sjónhverfing
eða hreint kraftaverk.
A þessu ferðalagi og öðru síð-
ar áttum við nokkra fundi með
Baba. Hann virtist grípa hluti
úr lausu lofti sem enn eru í
eigu okkar, eitt sinn sáum við
lófafylli af dufti myndast
skyndilega á opnum lófa hans i
um eins metra fjarlægð frá okk-
ur. I annað sinn hvarf stór
steinn úr hring sem félagi minn
bar án þess að Baba kæmi þar
nálægt eða snerti hann. Ekki er
hér staður til að lýsa þessu i
smáatriðum en okkur tókst
ekki að finna neina full-
nægjandi skýringu á þessum
fyrirbærum. Baba var ekki fá-
anlegur til að gangast undir til-
raunir sem hefðu átt að geta
svarað því hvort brögð væru I
tafli eða ekki.
Ýmislegt var þó við athafnir
Baba sem gerðu blekkingatil-
gátuna ósennilega. Líf hans
virtist hafa verið stöýugur
straumur þessara undraverka.
Baba var nær fimmtugu og
kunnugir sögðu að kraftaverk-
in hefðu fylgt honum frá barns-
aldri. Sjónhverfingamenn vilja
einungis hafa áhorfendur fyrir
framan sig. Fólk er oft allt í
kringum Baba þegar hann gerir
undraverk sín. Hann gerir þau í
viðtalsherbergi sínu, utan dyra,
í heimsóknum, ferðalögum, oft
á degi hverjum, hvar sem hann
er staddur, og oft kallar hann
einmitt það fram sem óskað er
eftir.
Bók Murphets er full af slík-
um frásögnum, ekki aðeins um
minjagripi og sætindi, heldur
um steina sem breytt er I
ávexti, um matarílát sem verða
skyndilega full til að metta
fjölda manna, frásagnir um
ótrúlegar lækningar dauðvona
manna, og jafnvel um að látnir
hafi verið kallaðir aftur til lífs-
ins; um það hvernig Baba hefur
birst mönnum i fjarska holdi
klæddur og jafnvel skilið eftir
gjafir þótt hann hyrfi siðar, um
furðulegar viðvaranir til áhang
enda hans og fleira og fleira.
Vart mun það furðulega fyrir-
bæri vera til sem ekki hefur
verið eignað þessum manni.
Við dr. Osis vörðum mörgum
vikum til að kanna sannleiks-
gildi sumra þessara frásagna,
sérstaklega þar sem tveir eða
fleiri menn voru vitni að sama
tilfelli. t sumum tilfellanna
hefði árangur rannsókna okkar
nægt til sönnunar fyrir hvaða
dómstóli sem væri.
í bók sinni minnist Murphet
á sum þessara tilfella sem við
athuguðum og það fólk sem
hlut átti að máli. Frásagnir
Framhald á bls. 19
Halldór Laxness
□ Stjórn útgáfu: Ólafur
Pálmason
□ (Jtgefandi: Rfkisútgáfa
námsbóka
Það var undur gaman að
blaða í þessari bók, — rölta
með skáldinu milli hillna og
bíða þess, hvað það veldi úr
gersemum sínum og rétti fram
ungum löndum til lestrar.
Minnugur þeirra orða, er Plato
leggur Sókratesi á tungu um
skáldin, legg ég engan dóm á,
hvort þessi stef séu öðrum
stefjum þess betri, en hitt var
forvitnilegt, að kynnast því sem
hjarta þess var næst, er það
valdi til bókarinnar, hvað bar
lifandi mynd þess sjálfs.
Um fá skáld íslenzk hefir
meira verið bullað en Halldór
Laxness, hann gerður guði jafn
af flaðrandi tungum, eða þá
djöflinum likur af glefsandi
rökkum öfundarinnar. Hvort
tveggja jafn rangt, þvf að hann
er hvorki vængjaður engill eða
halaári, heldur fyrst og fremst
maður, maður með íslenzkt
hjarta, er varð heimsborgari af
þvf, að hann kafaði f leit sann-
leika í sína eigin sál, þar sem
arfur Islands birtist í dansi
ljóss og skugga. Skáld verða
ekki stór af orðum einum,
heldur af þvf, hvort sá er les
finnur í orðum þess tón á
streng síns eigin hjarta. Þetta
hefir fslenzk þjóð fundið í
orðum Halldórs Laxness, og því
Bðkmenntlr
hefir hann orðið, í öllum sínum
skringiheitum, einn þeirra
sona, er hún er stoltust af.
Leiðsögumaður heim til
skáldsins er Matthías Jo-
hannessen, sem litríkum drátt-
um kynnir höfundinn svo
að þér finnst, þá þú stendur á
hlaði hans, engin þörf að rifja
upp þéringar, þú ert mættur
við dyr vinar. Slfkt er aðeins, á
fáum síðum, skáldi fært.
Dyrnar opnast, og þér boðið
inn. I fyrstu gerir Halldór grein
fyrir vali sínu, en réttir sfðan
fram verk sfn eitt af öðru:.
sérhvert orð dýrt, litlu orðin
lfka.“ Sjálfur hefir höfundur
gert orðskýringar við texta sfna
og er slíkt vel.
Myndir eru einfaldar að gerð,
sterkar, — bókarprýði.
Slíkri bók hefði hæft að birt-
ast villulausri, en því miður
hefir slíkt ekki tekizt.
Prentun og vinna prent-
smiðju til sóma.
Þetta er bók sem liggja ætti
við lesstóla allra íslenzkra ung-
menna. Hjartans þökk.
Albín hjálpar til
og Albín er
aldrei hrœddur
□ Höfundur: Ulf Löfgren
Q Þýðandi:
Vilborg Dagbjartsdóttir
□ Utgefandi: Iðunn
Kfmnar myndabækur um
hetjuna Albfn, sem aldrei
verður ráða fátt. Hann leys-
ir þrautir, sem fullorðnum
reynast óleysanlegar, og ekki
glúpnar hann á fundum við ólm
villidýr eða ferlega þursa.
Myndirnar eru litríkar og
Sigurður Haukur
Guðjónsson skrif-
ar um barna- og
unglingabækur
gerðar af mikilli kunnáttu.
Þýðing myndatexta er góð.
Illa kann ég þvi, að svo
vandað fyrirtæki sem Iðunn
láti þess ekki á bók getið, hvar
eða hvenæf hún er prentuð og
útgefin. Slíkt hæfir engan
veginn.
Kalli og Kata
á ferðalagi og
Kalli og Kata
í leikskóla
□ Höfundur: Margret Rettich
□ Þýðandi:
Jóhann P. Valdimarsson
Q Prentun og band unnið f
Englandi
Q (Jtgefandi: Iðunn
Þetta eru myndabækur lista-
vel gerðar, og gefa nöfnin til
kynna innihald þeirra. Það fer
ekki milli mála, að höfundur er
vinur barna og hefir kynnt sér
lff þeirra vel, að það er engu
lfkara en horft sé á lifandi per-
sónur en ekki myndir af þeim.
Orð bókanna eru fá og þýðing
góð. Stærra hefði ég viljað hafa
letrið, því bækurnar eru sniðn-
ar fyrir aldursflokka staut-
læsra.
Ofantaldar bækur fjórar eiga
örugglega eftir að gleðja marga
unga sál.
Undir blá-
um seglum
Q Höfundur: Gunnar M.
Magnúss.
Gunnar M. Magnúss.
Q Teikningar: Tryggvi
Magnússon.
Q Prentun Og útgefandi: Set-
berg.
ÞETTA er endurútgáfa sög-
unnar, kom út hið fyrra sinni
1941, og er vel, að enn er hún á
boðstólum fyrir þá, sem góðri
lesningu unna.
Sögupersónur eru hinar
sömu og f sögunni Bærinn á
ströndinni, nokkru eldri, venju-
legt fólk, sem er eftirtektarvert
af kostum sinum og dugnaði,
klifi sínu upp þroskafjallið
móti hamingjudögum.
Höfundur kann þau tök á
máli og stíl, að í fylgd með
Guðrúnu Lukku og Jón Guggu-
syni mun fáum leiðast, og eng-
um sem hefir ánægju af hljóm-
falli fagurs máls. Unglingum
leikvallaaldar er þetta þvi góð
bók, félagi sem réttir fram
skemmtun og gjafir, sem eru
meir en umbúðirnar einar.
Því miður er prófarkalestur
ekki nógu góður, stundum eins
og hraði og þreyta hafi beitt
sporum sínum af miskunnar-
leysi. Slíkt er ekki einsdæmi
um íslenzka bók. Myndir
Tryggva eru góðar, en ekki
ganga þeir i takt höfundar og
hann á síðu 31.
Prentun skýr og góð,
frágangur prentsmiðju og út-
gefanda til sóma.
Hafi Setberg þökk fyrir enn
eina ágætis unglingabókina.
Fgrsta orða-
bókin mín
□ Höfundur:
Richard Scarrv
Q Þýðing:
Frevsteinn Gunnarsson
Q Bókin er framleidd I sam-
vinnu við Mondadori, Ver-
ona — Italíu
Q Utgefandi: Setberg
Þetta er bráðsnjöll bók, sem
manar unga lesendur til leiks.
Hver opna er stef úr því lífi,
sem börnin lifa eða þá þvi lífi,
sem þau eru að þroskast til.
Aðfararorð fylgja opnunum,
svo eru þrautir, sem reyna á
athyglisgáfur barnanna, eða þá
hugkvæmni þeirra, lagðar fyrir
þau. Siðan er fjöldi mynda, og
orð við hverja, þannig að stafir
og mynd haldast í hendur.
Myndirnar eru bráðsnjallar,
dýr í hlutverki barnanna
sjálfra, og svo alþjóðlegar eru
þær, að alla kaflana, utan þrjá,
ætti hvert meðalgreint barn
hér á lesaldri að þekkja af um-
hverfi sfnu, og þá sem á vantar
úr sjónvarpi.
Orðaforði barna eykst af
kynnum við þessa bók, og það
ætti að vera foreldrum trygging
fyrir fallegu máli, að snilling-
urinn og mannvinurinn Frey-
steinn Gunnarsson valdi hlut-
unum heiti. Þar er í engu slegið
af.
Lengi hafði ég talið, að orða-
bækur væru þurr lestur, en nú
sé ég, að svo þarf ekki að vera.
Eg bið spenntur eftir að eiga
stundir með þessari bók og
barnabörnunum minum.
Hafi útgáfan þökk fyrir vel
unnið og bráðskemmtilegt
verk.