Morgunblaðið - 09.11.1978, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 9. NÓVEMBER 1978
15
treysta á það, að íslendingar geti
keppt með góðum árangri á
þessum sviðum á næstunni, nema
þar sem eitthvað alveg sérstakt
kemur til. Hins vegar er líklegt, að
síðar meir verði nauðsynlegt að
keppa í vaxandi mæli á þessum
sviðum og því fari að verða
tímabært að byrja að undirbua
jarðveginn undir það.
Mestar líkur eru á þvi, að hægt
sé að ná verulegum árangri á
sviðum þar sem hægt er að
styðjast við verðmætar, innlendar
auðlindir, staðsetningu landsins
eða sérstakar aðstæður af ein-
hverju tagi. Þegar gjaldeyris-
tekjurnar í dag eru skoðaðar
staðfestist þetta eins og allir sjá.
Erfiðara er að tiltaka nánar,
hvar hægt er að koma fyrir því
vinnuafli, sem æskilegt væri að
færa úr láglaunastörfum í hálana-
störf, en það eru líklega nokkur
hundruð manns á ári hverju.
Sjávarútvegurinn hefur tæplega
þörf fyrir miklu fleira fólk en nú
er, enda er talið, að hann geti
stóraukið framleiðsluna með
óbreyttu vinnuafli í heild þótt
líklegt sé að tilfærsla verði frá
Uppbyggingu orku-
iðnaðarins þarf að
taka föstum tökum
eins og gert var
við uppbyggingu
sjávarútvegsins í
upphafi aldarinnar
Nægileg reynsla á
þessu sviði til að
innlendir aðilar
geti tekið við
forystunni
í vaxandi mæli
veiðum til vinnslu. Ýmsar smærri
greinar, sem styðjast við sérstök
skilyrði af einhverju tagi, geta
sjálfsagt tekið við nokkrum fjölda,
en það verður ekki nægilegt,
þannig að brýn þörf verður á
nýrri, styrkari stoð undir lífskjör-
in hér á landi.
Orkulindir eru
undirstaða
bættra lífskjara
Ég er einn úr þeim hópi, sem er
þeirrar skoðunar, að nauðsynlegt
sé að styðjast við orkulindir
landsins í verulegum mæli, ef ná
eigi upp örum hagvexti á næstu
árum. Það sé undirstaðan, sem
aðrir þættir hagvaxtarins hljóti að
hvíla á. Byggi ég þessa skoðun á
því, að komi bygging orkuvera og
orkuiðnaðar ekki til í vaxandi
mæli, verði annars vegar ekki
nægilega ör tilfærsla vinnuafls út
úr ýmsum dæmigerðum láglauna-
greinum og hins vegar leiti of
mikið vinnuafl og fjármagn í
sjávarútveginn, þannig að um
áframhaldandi ofveiði verði að
ræða. Ef þannig fer, er vonlítið að
takast megi að auka hagvöxt að
ráði frá því sem nú er. Verðbólga
og óhagkvæm ráðstöfun fjár-
magns heldur þá áfram og lífskjör
íslendinga sitja áfram í sama
farinu.
Svipuðum skoðunum hefur oft
verið haldið fram áður, og mér er
ljóst, að orkuiðnaður hefur andbyr
hér á landi. Sá andbyr hefur að
talsverðu leyti verið af tilfinninga-
legum rótum runninn en ávinning
af nýjum atvinnuvegum verður
hins vegar að meta fyrst og fremst
á hagsmunamælikvarða launþega.
Af þessum ástæðum tel ég
nauðsynlegt að taka nú uppbygg-
ingu orkuiðnaðar nýjum, föstum
tökum á svipaðan hátt og gert var
við uppbyggingu sjávarútvegsins
hér á landi í upphafi þessarar
aldar og Norðmenn hafa tekið
uppbyggingu orkuiðnaðar síns á
eftirstríðsárunum. Nægileg
reynsla er nú fengin á þessu sviði
til þess, að innlendir aðilar geti
tekið við forystunni í vaxandi
mæli. Ef til vill er vænlegasta
leiðin til frambúðar, að stofnað
verði öflugt hlutafélag innlendra
aðila, sem stefni að stórfram-
leiðslu og sölu t.d. á áli og vörum
úr því eða öðrum léttmálmum eins
og áður hefur verið bent á. í fyrstu
þyrfti slíkt einkafyrirtæki að
standa í skjóli ríkisvaldsins og
jafnframt yrði vafalaust hag-
kvæmt að hafa margskonar sam-
starf við eitthvert erlent fyrirtæki
á þessu sviði, en síðar meir eru öll
skilyrði til þess, að hægt væri að
standa á eigin fótum eins og nú er
í fiskiðnaðinum. Stórfyrirtæki af
þessu tagi mundi með tímanum
styrkja efnahagslegt sjálfstæði og
sjálfstraust þjóðarinnar á sama
hátt og aðrir atvinnuvegir í
innlendum höndum gera í dag, og
enginn vafi er á því, að íslendingar
hafa nú bolmagn til þess að koma
á fót nýju, myndarlegu fyrirtæki.
Þetta breytti því ekki, að fyrirtæki
í erlendri eigu gætu einnig starfað
hér á þessu eða skyldum sviðum.
Það er
staðreynd
aö meö hagstæöum innkaupasamningum hefur okkur tekist aö bjóöa
hin vönduöu ITT litsjónvarpstæki á ótrúlega lágu veröi.
Auk þess veitum viö yöur hagstæöa greiösluskilmála meö allt ofaní
180.000 kr. útborgun eöa ríflegan staögreiösluafslátt en meö honum er
verö á 20 tommu tæki
aöeins kr. 450.000 þús. meö fjarstýringu.
Viö fullyröum aö betri kaup mun erfitt aö finna.
Raunsæ
viðhorf
nauðsynleg
Að lokum er óhjákvæmilegt að
koma að áhrifum af stefnu laun-
þegasamtakanna á hagvöxt og á
möguleikana á að auka hann
verulega á næstu árum. Ljóst er,
að íslenzkir launþegar og samtök
þeirra hafa lagt gífurlega áherslu
á að fá hærri tekjur og er ekkert út
á það markmið að setja í sjálfu
sér. Forystumenn þeirra hafa þó
fyrst og fremst stefnt að því að
hækka laun sem mest í krónutölu í
augnablikinu án þess að gæta
nægilega að því, hvaða áhrif sú
stefna hefði á hagvöxtinn og þar
með hækkun rauntekna launþega,
þegar yfir nokkurn tíma er litið.
Þessi stefna hefur átt verulegan
þátt í verðbólguþróun undanfarna
áratugi og sérstaklega nú allra
síðustu árin, þótt ýmislegt annað
hafi einnig átt þar ríkan þátt.
Verðbólgan hefur beint og óbent
haft þau áhrif, að hluti af
fjárfestingu þjóðarinnar hefur
nýst illa eða beinlínis farið í
súginn. Óhagkvæm fjárfesting
dregur úr hagvexti og þar með
vexti rauntekna launþega, þannig
að verulega getur munað eins og
áður er getið. Frá sjónarmiði
margra hagfræðinga er hin öfga-
kennda stefna forystumanna laun-
þegasamtakanna furðulega
skammsýn og nánast óskiljanleg
út frá raunverulegum hagsmunum
umbjóðenda þeirra.
Þetta atriði er nefnt sérstaklega
hér vegna þess, að mjög erfitt
verður að ná upp hagvextinum á
komandi árum, ef ekki verður
veruleg breyting á afstöðu og
sjóndeildarhring launþegasamtak-
anna í kjaramálum. Þess vegna er
afar mikilvægt að launþegar og
forystumenn þeirra geri sér glögga
grein fyrir samhengi þessara mála
og þeim möguleMcum, sem kunna
að vera á því að stórauka raun-
verulegar tekjur launþega á
komandi árum.
Niðurstaðan af þessum hug-
leiðingum er sú, að stórauka megi
hagvöxtinn á komandi árum, ef
skynsamlega er að staðið, eða úr
um 3'A7c á ári nú í a.m.k. 7% á ári
lauslega áætað. Þetta þýddi, að
þjóðartekjurnar gætu tvöfaldast á
um 10 árum í stað 20 ára nú.
Ástæðurnar til þess, að hægt væri
að ná þessum árangri, eru einkum
þessar: Aukning mannafla, mikil
fjárfesting, hagkvæmari fjárfest-
ing, aukin menntun, framfarir í
tækni, aukin tilfærsla mannafla
milli atvinnugreina, hagkvæmni af
stækkandi framleiðslueiningum og
aukinn afrakstur fiskimiða.
Undirstöðuatriðið er þó sennilega
nýting innlendra orkulinda til
iðnaðar. Meginniðurstaðan er hins
vegar sú, að ekki sé hægt að auka
hagvöxtinn að ráði, nema ríkis-
valdið og samtök launþega taki
upp nýja, raunsæja stefnu með
aukningu framleiðni og þjóðar-
tekna að markmiði.
ITT
Gæöi, þjónusta
__myndiðiarL_
KASTÞÓRP
Suöurlandsbraut 20 Sími 82733 — 82726
Hafnarstræti 17 Sími 22580
SAMBANDIÐ BYGGINGAVORUR
SUDURLANDSBRAUT 32- EINNIG INNAKSTUR FRÁ ARMÚLA29
BAÐSLÁR
Badhengi (margir litir). — Hringir fyrir
badhengi. — Rennihuröir fyrir böö.