Morgunblaðið - 09.11.1978, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 9. NÓVEMBER 1978
Halldór Jónsson:
Um verðbólgulækningar
Það er til marks um almennt
ííreindarstÍK íslendinga, hversu
gaman þeim þykir að prenta upp í
blöðum sínum hrósyrði útlendinga
um land og þjóð. Sama birtist
gjarnan í ræðum stjórnmála-
manna okkar f.vrir kosningar,
þvílík séní, þjóðskáld, bústólpar,
fornkonungar og friðsemdarmenn
meiri en Svíar við séum til líkama
og sálar.
Innanlandsástandið ber þessu
fagurt vitni, stéttasamlyndið eins
og tært fjallavatn í logni og enginn
treður á öðrum. Allt er gert af
fyllstu hagsýni og skynsemi undir
eftirliti framkvæmdastofnunar-
kommissara, hagfræðinga og
félagshyggjumanna. Fólkið kaupir
hagstæða vöru í verzlun eigin búða
og kaupfélaga. Þrautprófuð verð-
lagsstjórn í anda Diokletians
sálúga Rómarkeisara sér til þess
að „hækkun verðlags hér á landi
verði ekki meiri en annars staðar
gerist í helztu nágranna- og
viðskiptalöndum", svo vitnað sé í
málefnasamning fyrri ríkisstjórn-
ar Ólafs Jóhannessonar frá 1971.
Verzlunarmálin
Nú er búið að finna út, að þeir
sem innflutning stunda á eigin
vegum, þ.e.a.s. aðrir en SÍS, Kron
og ríkið, steli af fólkinu ótöldum
fúlgum. Þetta geri þeir með því að
leggja fyrst á vöruna erlendis
svonefnda kommissjón, greiði
tolla, vörugjald og þessháttar af
þeirri álagningu til ríkisins, leggi
síðan hin örfáu verðlagsnefndar-
prósent þar ofan á, söluskatt 20%
þar til viðbótar og þar með fær
almenningur útsöluverð, sem er
sagt í meðallagi miöað við Norður-
lönd. Svo skila þessir herrar
kommissjóninni heim og rekstrar-
reikningur viðkomandi fyrirtækja
réttur af með henni svo þeir geti
lifað. Og þá eru allir ánægðir,
verðlagsnefnd, neytandinn og inn-
flytjandinn, sem býr við frjálst
verðlag. Nema þeir sem segja að
þeir skili ekki kommissjóninni,
stingi henni undan og selji á
svörtum eða svoleiðis. Sjálfsagt er
eitthvað um það eins og gengur.
En væri það regla, því skyldu ekki
allar vörur vera ódýrari í KRON
og SIS, sem að sjálfsögðu versla
ekki upp á þennan máta, og hvers
vegna hafa þessir aðilar ekki lagt
alla verzlun undir sig vegna
hagstæðara verðlags? Getur
verið... Nei. Getur verið að sam-
keppni hafi áhrif á verðlag?
Neytandinn spekúlerar hins vegar
of lítið í því, hvernig vöruverð á
Islandi byggist upp og hvernig það
byggist upp í nágrannalöndunum.
Hvað er álagning, tollar og sölu-
skattur hér og hvað er þetta þar?
Það væri þó fróðlegt að vita hvern
þátt „hinar félagslegu þarfir" eiga
í vöruverði á Islandi.
Já, aumingja
verðlagsnefndin
Þar sem ekki einu sinni rikis-
stjórnin fer eftir tillögum verð-
lagsnefndar, sbr. gosið og
makarínið og vandséð gagnið af
henni sbr. framanskráð, er þá ekki
tilvalið sem fyrsta skref í þeirri
sparnaðarstefnu seinni ríkis-
stjórnar Ólafs að slá þessa nefnd
af? Ríkisstjórnin getur stýrt
vísitölunni á annan veg eins og
dæmin sanna. T.d. með því að
auglýsa að hér eftir verði verð á
kindakjöti mínus 10.000 kr. pr. kg.
Hver mun rekast í því þó að þetta
kjöt fáist ekki í búðum sbr.
kjarabótakjötið, þegar nóg verður
af íslenzkri villibráð á þúsundkall?
Nú veit ég ekki, hvort valdhafar
treystast til þess að loka fyrir öll
viðskipti almennings við útlönd,
bréf, telex, síma, ferðalög o.s.frv.,
svo hægt sé að sjá til þess að menn
leggi ekki kommissjón á vörur
erlendis. Og geti SIS og KRON
ekki skarað fram úr í verðlagningu
vara (sbr. yfirlýsingu stjórnar SIS
í dag), ef þau fylgja hinum
díokletíönsku reglum út í æsar, þá
má gera ráðstafanir til þess að
vernda borgarann haldi menn að á
hann sé hallað. Þetta má gera með
því að ríkið setji upp landsfjórð-
ungaverzlun, sem sannheiðarlegir
hugsjóna- og félagshyggjumenn
reki í samkeppni við hinar
verzlanirnar. Og ef við viljum hafa
sanngirni, þá gerum við þær
kröfur einar til þessarar verzlun-
ar, að hún verzli fyrir opnum
tjöldum greiði sömu gjöld og hafi
sömu hlutfallslega fjármagns-
i fyrirgreiðslu og önnur verzlun. Svo
[ má hver verzla í kapp við annan og
þar með búið með okurmafíur og
• verðlagsnefnd. Svo má hafa bíla-
verkstæði ríkisins, rakarastofu
ríkisins, ölgerð ríkisins, tann-
læknastofu ríkisins, verkfræði-
stofu ríkisins o.s.frv. í hverjum
fjórðungi, allt mannað áðurnefndu
úrvalsfólki og tryggja þannig
framgang hinna háleitu markmiða
óg sigur þeirra yfir myrkraöflun-
um.
Pólitíkin
Vandamál okkar Islendinga eru
af mörgum talin vera fremur
tekjuskiptingarvandamál en
afkomuvandamál. í því birtast
þeir eðliskostir okkar, sem fullt
! eins má halda fram að einkenni
okkur og þeir kostir, sem ég áður
gat um að við vildum að prýddu
okkur. Ribbaldaháttur, öfunds-
sýki, mont og þröngsýni hins
óupplýsta eyjarskeggja. Kannski
eru þessar mannlegu eigindir
ekkert algengari hjá okkur en
öðrum þjóðum. Við erum vinnu-
söm þjóð og alltaf til í að vinna
aukavinnu, a.m.k. meðan hún enn
fæst greidd með 30% af nætur-
vinnutaxta. Enda fátt annað að
gera dags daglega, engin krá á
næsta horni, fáir bílvegir, vont
Halldór Jónsson
veður yfirleitt, hólminn lítill og
fólk búið að sjá hann eða hefur
ekki áhuga. Hugurinn beinist því
að þeim efnisgæðum, sem kaupa
má fyrir peninga: bíla, sjónvörp,
villur, brennivín, siglingar o.s.frv.
I kapphlaupinu um þetta birtast
vandamálin. Eg vil ekki minna en
þú, helst meira. Til þessa beiti ég
þrýstingi. Þú mátt beita þínum
þrýstingi eins og þú vilt, meðan þú
þrýstir ekki á mig.
Þessu vandamáli ætlar núver-
andi ríkisstjórn Ólafs Jóhannes-
sonar að stýra. Eftir því sem mér
skildist af stefnuræðu hans, m.a.
með því að: Beita ströngu verð-
lagseftirliti, flytja ekki inn erlent
áhættufjármagn, hafa samráð við
aðila vinnumarkaðarins (mér óvit-
að hvort aðili er þarna eintala eða
fleirtala), vinna gegn verðbólgu
(sbr. fyrri stjórn Ólafs), hafa
hemil á fjárfestingu, stórauka
skattaeftirlit og að líkindum
skatta. Hið síðastnefnda réð ég af
ummælum fjármálaráðherrans,
sem taldi langt í land með það að
við stæðum frændum vorum á
Norðurlöndum á sporði hvað
snertir skattbyrði á mann. En það
má núorðið taka sem skrift á
veggnum, þegar landsfeðurnir fara
að jafna til Norðurlanda.
Aðrar leiðir
Þar sem ég álít að þessari stjórn
Ólafs muni í stjórn efnahagsmála
takast svipað og hinni fyrri stjórn
hans, þá skal ég leggja hér fram
hvað ég myndi bjóða, væri ég
stjórnmálamaður, sem ég er ekki.
Verkefnið til lausríar íslenzkra
verðbólguvandamála er tvíþvætt. I
fyrsta lagi friðarsamningar á
vinnumarkaði. I öðru lagi ráð-
stafanir til þess að auka þjóðar-
tekjur á mann.
Fyrsti þáttur er því að reyna að
ná heildarsamkomulagi við öll
launþegasamtök um það, að
grunnlaun hækki ekkert t.d. næstu
3 ár. Þjóðhagsvísitala verði látin
um það að bæta eða skerða
grunnlaun á því tímabili. Til þess
að kaupa þetta byði ég: A.
Niðurfellingu tekjuskatts á flestar
tekjur. Kostnaður 15 milljarðar. B.
Söluskattur lækki í 10%. Kostnað-
ur 22 milljarðar. C. Benzín lækki.
Kostnaður 5 milljarðar. Samtals
lækkun opinberra gjalda 42
milljarðar á ári næstu 3 ár.
Hvar á að fá þessa aura?
Með því að beita áhrifum okkar
hjá NATO fáum við sérstakt lán,
200 milljarða, vegna nauðsynlegr-
ar endurskipulagningar á efna-
hagskerfi landsins til 50 ára með
lágum vöxtum. Annar þáttur
1 hæfist með því að við hefjum
þegar stóriðju, sem getur að um 3
árum liðnum gefið ríkissjóði 40
Basar í Kópavogi
Kvenfélag Kópavogs heldur
basar í Félagsheimilinu, 2.
hæð, sunnudaginn 12. nóv.
kl.2 e.h.
Þar verður úrval af prjón-
lesi og öðrum handunnum
munum til jólagjafa, einnig
leikföng, lukkupokar og
heimabakaðar kökur.
Ágóðinn rennur til líknar-
mála.
Mannslát fyrir
framan myndavélina
ÞESSI atburður gerðist í einu „vopnahléinu" í Beirut. Franskur blaðamaður kom
þangað með flugvél og varð þar að leita skjóls í húsi nokkru vegna skothríðar. —
Hvað er um að vera? Er ekki vopnahlé? spurði hann og fékk svarið: — í Beirut er
vopnahlé, eins og þér vitið, sjaldan haldið hundrað prósent. . . Þarna varð hann að
halda kyrru fyrir um nóttina og hluta af deginum á eftir með líbanskri fjölskyldu úr
hópi kristinna. Hann hafðist við í stigaskoti, vatnslaus, maarlaus og í myrkri.
I austurhluta borgarinnar var barist um íbúðarhúsin. Og fyrir augum
ljósmyndarans Parricks Chaucel varð þessi hermaður úr hópi kristinna, þar sem
hann lá vopnaður sovéskri Kalachinikov-vélbyssu, fyrir kúlu frá húsinu á móti og
féll.