Morgunblaðið - 24.05.1979, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 24. MAÍ1979
Gísli Olafsson:
Málefni aldraðra
á Seltjarnarnesi
í Morfíunblaðinu laugardaginn
19. maí er Krein eftir frú Guðrúnu
K. Þorber(?sdóttur bæjarfulltrúa
Alþýðubandalagsins í bæjarstjórn
Seltjarnarness, er fjallar m.a. um
málefni aldraðra. Þar sem undir-
ritaður á sæti í DHH-nefnd (Dag-
heimilis/heilsugæzlu o|í hjúkrun-
arheimilisnefnd), sem skilaði
bæjarstjórn ítarlet<ri skýrslu og
tillögum um íbúðarþarfir og mál-
efni aldraðra, þykir mér rétt að
gera þennan hluta greinar bæjar-
fulltrúans að umræðuefni.
Skýrsla DHH-nefndarinnar er 8
síður auk sjö fylgirita.
í samþykkt bæjarstjórnar er
alfarið vísað til skýrslu nefndar-
innar og verður því að líta til
hennar með leiðbeiningu um hvert
skuli stefnt og hvernig að skuli
staðið.
í skýrslu nefndarinnar kemur
þetta m.a. fram.:
Tillögur DHH-nefndar
1. Bæjarstjórn beiti sér fyrir og
hafi forgöngu um stofnun sam-
eignarfélags þar sem bæjar-
sjóður eigi allt að helming
stofnfjár.
Tilgangur sameignarfélagsins
yrði að koma upp og reka
hentugt íbúðarhúsnæði fyrir
aldraða (ellilífeyrisþega og ör-
yrkja). Aðild bæjarbúa skal
vera með þeim hætti, að þeir
leggi fram stofnfé og greiði
síðan tilsvarandi hluta afborg-
ana og vaxta. A móti eigi þeir
ákveðinn hluta í eignum félags-
ins (ákveðna íbúð) og for-
gangsrétt til dvalar er þeir
verða ellilífeyrisþegar. Vilji
einstaklingur selja eignarhluta
sinn skal viðkomandi fá
greiðslu er miðast við bruna-
bótaverð á hverjum tím.a
Bæjarsjóður hafi ráðstöfunar-
rétt á húsnæði er svarar til
eignaraðildar bæjarsjóðs.
Bæjarstjórn skipi nefnd til að
semja samþykktir og reglur
fyrir félagið, sem félagsaðilar
taki síðan lokaákvörðun um.
2. Bæjarstjórn taki þegar frá land
á hentugum stað fyrir íbuðar-
húsnæði samkvæmt tillögu 1,
það rúmt að unnt veri að
minnsta kosti að tvöfalda þann
fjölda íbúða en reiknað sé með
15—20 íbúðum í fyrsta áfanga.
3. Bæjarstjórn feli nýskipaðri
samninganefnd Seltjarnarnes-
kaupstaðar við Reykjavíkur-
borg vegna Heilsugæslustöðvar
á Seltjarnarnesi að tryggja
sjúkrarými á Reykjavíkursvæð-
inu.
Úr greinargerð
með tillögum
Nefndin leggur áherzlu á lang-
tímastefnumörkun er miði að því,
að einstaklingurinn fái tækifæri
til að búa í eðlilegu umhverfi sem
sjálfs sín húsbóndi á meðan heils-
an leyfir en verði ekki hluti af
stofnun sem vistmaður löngu áður
en raunverulegt heilsufar hamlar
sjálfstætt líferni. Nái tillögur
nefndarinnar fram að ganga telur
nefndin að sú aðstaða sem lögð er
til, muni minnka eftirspurn og
þörf Seltirninga eftir langlegu-
sjúkrarými og gera þeim unnt að
búa hér í bænum lengur en ella.
Á þessu stigi leggur nefndin
fram þrjár tillögur, til að hefja
könnun á leið, sem að vissu leyti er
nýmæli hér á landi. Um forsendur
fyrir þessum tillögum og mark-
miðum með þeim vísast í neðan-
greinda umsögn með hverri tillögu
fyrir sig.
Um tillögu 1.
Megin tilgangurinn með stofnun
sameignarfélags er tvíþættur:
1. Að bæjarfélagið veiti aðstöðu
til að einstaklingarnir geti
hjálpað sér sjálfir og
2. Að hjálpa þeim einstaklingum,
sem af ýmsum óviðráðanlegum
og félagslegum ástæðum geta
ekki af eigin rammleik búið að
hag sínum á efri árum.
Nefndin leggur áherzlu á, að
með þátttöku einstaklinga í sam-
eignarstofnun, löngu áður en þeir
þurfa á aðstöðunni að halda sé
verið að stofna til sparifjármynd-
unar til að mæta framtíðarþörfum
og því ekki um verðbólgusjónar-
mið að ræða. Endurgjaldið er
fyrst og fremst í formi forgangs-
réttar að aðstöðu að uppfylltum
ákveðnum skilyrðum og er þessi
forgangsréttur endurgjald fyrir
þá ráðdeild sem sýnd hefur verið.
Hér er ekki heldur um dulbúna
skattheimtu að ræða. Viðkomandi
fær framlag sitt endurgreitt á því
verði, sem það hefði kostað að
koma þessari aðstöðu upp þegar
hann lætur hana af hendi.
í tillögunni er gert ráð fyrir, að
bæjarstjórn hafi ráðstöfunarrétt
á hluta húsnæðisins og er það gert
í þeim tilgangi að unnt verði að
aðstoða þá sem á því þurfa að
halda.
Meginforsendur
fyrir þessari
tillögu eru:
1. Mjög sennilegt er, að það mis-
rétti, sem verið hefur á lífeyris-
réttindum manna og lýst er í
skýrslu nefndarinnar, verði
Gísli ólafsson
leiðrétt innan skamms tíma.
Síðustu fjögur ár hefur sérstök
nefnd aðila vinnumarkaðsins
og ríkisins starfað á þessu sviði
og á sama tíma hefur verið í
gildi samkomulag, sem greitt
hefur viðbótarellilífeyri samkv.
vísitölu til þeirra ellilífeyris-
þega hins frjálsa vinnumarkað-
ar sem eru 70 ára og eldri.
Verðtryggð ellilífeyrisréttindi
meginþorra fólks veitir mun
fleirum möguleika til að búa
lengur í heimahúsum, sérstak-
lega ef viss þjónusta er fáanleg.
2. Niðurstaða þeirrar athugunar,
sem nefndin lét gera um ald-
ursskiptingu íbúa Seltjarnar-
ness og fram koma í skýrslu
nefndarinnar, bendir eindregið
til þess, að þessi skipting sé lág
miðað við landsmeðaltal og
verði það næstu átta árin.
3. Nefndin telur að brýnasta verk-
efnið þegar til langs tíma er
litið, sé að gefa bæjarbúum
tækifæri til að skipta yfir í
hentugt og viðráðanlegt eigið
húsnæði, innan bæjarmark-
anna þegar þeir komast á
ellilífeyrisaldur, 67—70 ára.
Þjónusta við aldraða
Um tillögu 2:
Nefndin telur, að í fyrsta áfanga
verði gert ráð fyrir 15—20 íbúð-
um.
Nefndin hefur ekki á þessu stigi
talið ástæðu til að kanna gerð og
aðstöðu slíks húsnæðis, enda verð-
ur fyrst að liggja fyrir ákvörðun
um, að að því skuli stefnt. Aug-
ljóst er að slíkt húsnæði er
sérstaks eðlis og nauðsynlegt er að
gera ráð fyrir að unnt verði að
veita vissa þjónustu. Sem dæmi
má nefna:
a) Húshjálp og ræbtingu á sam-
eiginlegu húsnæði. Það gefur
auga leið að eftir því sem fleiri,
sem á þessari þjónustu þurfa
að halda, búa á takmarkaðra
svæði verður þjónustan fjár-
hagslega hagstæðari.
b) Matur eða einstakar máltíðir
fyrir þá, sem þess óska. í þessu
sambandi þarf ekki mikla yfir-
byggingu hvað starfsmanna-
hald og búnað snertir. Á mann-
mörgum vinnustöðum veitir
einn aðili þessa þjónustu til
40—60 manns. Keyptar eru
einstakar tilbúnar máltíðir
(skammtar) til nokkurra daga í
senn og þær matreiddar í þar
til gerðum ofnum. Þessi lausn
hefur reynst hagkvæm og
reynst vel hvað gæði snertir.
c) Öryggismál. Áríðandi er að
aldrað fólk geti gert viðvart ef
það þarf á hjálp að halda
skyndilega. Athugandi er að
leysa þetta mál með því að hafa
húsvarðaríbúð í húsinu og aðr-
ar íbuðir væru þá bjöllutengdar
við hana. Þá er hugsanlegt, að
húsvörður gæti sinnt þeirri
þjónustu sem talin er í staf-
liðum a og b, minnsta kosti
hluta hennar.
Sjúkarrými
Um tillögu 3:
Fyrirsjáanlegt er, að skortur
verður á langlegurými næstu árin.
Enda þótt sjúkrahúsarekstur sé
að lang mestu leyti í verkahring
ríkisins, telur nefndin rétt á með-
an skortur er á slíku plássi, að
bæjarstjórn reyni að tryggja þeim
bæjarbúum, sem á því þurfa að
halda aldurs vegna, slíka aðstöðu.
Með tilkomu heilsugæslustöðvar
og húsnæðis samkv. tillögu 1 telur
nefndin mjög sennilegt að unnt
verði að ná samkomulagi við
þriðja aðila um langlegurými gegn
notkun viðkomandi á þeirri að-
stöðu, sem bærinn gæti boðið í
heilsugæslustöðinni og húsnæði
samkv. tillögu 1.
Forsendur
í fylgiskjölum með skýrslunni
kemur m.a. fram að samkvæmt
manntali 1. des. 1977 voru íbúar
hér á landi 222.552 þar af 14.372
sjötíu ára og eldri eða 6.4%
íbúanna. Á Seltjarnarnesi voru
íbúar 23.687 þar af 70 sjötíu ára og
eldri eða 2.61%. Það samsvarar
um 40% af landsmeðaltalinu. Þá
var og kannað miðað við manntal
1. des. 1978 hvort hugsanleg
breyting yrði á þessum tölum. Við
þá athugun voru notaðar nýjustu
dánarlíkutöflur fyrir íslenzka
karla og konur (árin 1966—1970).
Tillögur nefndarinnar voru því
grundvallaðar á þeim staðreynd-
um sem fyrir lágu en ekki á
óskhyggju eða sýndarmennsku.
Svör til bæjar-
fulltrúans
I grein bæjarfulltrúans segir:
„Hann (bæjarstjórnarmeiri-
hlutinn) ætlar að kasta af sér
ábyrgðinni og leita til einstak-
linga og þá væntanlega þeirra
efnameiri, því hverjir aðrir eiga
það umfram fé, sem nauðsynlegt
er, til að taka þátt í byggingu
húsnæðis sameignarfyrirtækisins,
sem nú á að leysa vanda íbúða-
bygginga aldraðra?
Hvaðan kemur fé bæjarsjóðs?
Úr vösum bæjarbúa, jafnvel
þeirra efnameiri. Flokksbræður
bæjarfulltrúans í öðrum sveitar-
stjórnum hafa verið ófeimnir að
seilast djúpt í vasa samborgara
sinna, jafnvel eignaútsvör lífeyr-
isþega og ekki hafa flokksbræður
bæjarfulltrúans á Alþingi verið
neinir eftirbátar í skattheimtunni.
Og ennfremur segir bæjarfull-
trúinn:
„Fyrir mér hefur það alltaf
verið sjálfsagt mál, að yrði ráðist í
það verkefni að reisa húsnæði
fyrir aldraða, þá yrði það mál
bæjarfélagsins sjálfs".
Hér er lýst algjöru vantrausti á
íbúana og þeim sagt að treysta á
forsjá ríkis og sveitar. Við Sjálf-
stæðismenn trúum þvi og treyst-
um að með því að virkja dug
einstaklingsins og gefa honum
sem víðtækust áhrif verði þörfum
hans best mætt jafnframt því að
bæjarfélagið veiti þann stuðning
að gera öllum bæjarbúum mögu-
legt að njóta þeirrar beztu þjón-
ustu, sem völ er á. Tillögur
nefndarinnar byggjast á þessari
forsendu og fulltrúi minnihluta
flokkanna í nefndinni var sam-
mála tillögum nefndarinnar og
þeirri greinargerð, sem þeim
fylgdi.
Sjálfstæðismenn á Seltjarnar-
nesi munu í framtíðinni sem
hingað til leitast við AÐ GERA
GÓÐAN BÆ BETRI.
ER VERÐB0LGAN
ÓLEYSANLEGT VANDAMÁL?
— NEl EKKI FYRIR 0KKUR
Mrnm ,
Lausnin er aó nota AGFAC0L0R li
því vegna hagstæóra
Agfa-Gevaert er okkur
bjóóa framköllun og stækkun át
lægra verði en aðrirjbjóða.
#
SPARIÐ 30%
N0TIÐ AGFAC0L0R FILIVIU
lyli^
Austurstræti 7
Símí 10966
IU
Ileilsugæslustiiðin á Seltjarnarncsi í byggingu.