Morgunblaðið - 03.12.1982, Qupperneq 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 3. DESEMBER 1982
fHuruw Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 150 kr. á mánuöi innanlands. i lausasölu 12 kr. eintakiö.
Sókn inn í aðra flokka
Höfundur á-samt nokkrum þeirra sem hafa stuðlaö að því að verkið var unnið. Talið frá vinstri: Þór Magnússon,
þjóðminjavörður, Pétur Sigurðsson, fyrrverandi forstjóri Landhelgisgæslunnar, Lúðvík Kristjánsson, höfundur verks-
ins, með annað bindi þess í höndunum, Helga Proppé, eiginkona höfundar og Bjarni Jónsson, listmálari.
Annað bindi íslenskra
sjávarhátta er komið út
ANNAÐ BINDI islenskra sjávarhátta eftir Lúðvík Kristjánsson er komið út, hjá
bókaútgáfu Menningarsjóðs, en fyrsta bindið vakti mikla athygli þegar það kom
út og var talið marka timamót í þessum fræðum hér á landi og jafnvel víðar. Alls
verður ritverkið í fjórum bindum.
Þetta annað bindi er 516 síður að stærð i stóru broti (30x20 sm). I*að skiptist
í sex meginkafla, sem eru: Verstöðvatal, íslenski árabáturinn, Vertíðir, Verleiðir
og verferðir, Verbúðir og Mata og mötulag. Ennfremur er i bókinni myndaskrá,
heimildaskrá, atriðisorðaskrá, eftirmáli og efnisúrdráttur á ensku þýddur af
Jóhanni S. Hannessyni kennara.
Alþjóð fylgist með próf-
kjörum sjálfstæðis-
manna af meiri athygli en
ákvörðunum nokkurs annars
stjórnmálaflokks um skipan
framboðslista vegna væntan-
legra alþingiskosninga. Nýj-
asta dæmið um þetta er próf-
kjörið í Norðurlandskjör-
dæmi vestra, en talningu í því
lauk í gær. Niðurstaðan varð
sú, að tvö efstu sæti listans
verða skipuð sömu mönnum
og áður og í sömu röð, þeim
Pálma Jónssyni og Eyjólfi
Konráð Jónssyni. Sjálfstæð-
ismenn í þessu kjördæmi
hafa aldrei fyrr efnt til
prófkjörs um skipan fram-
boðslistans og var því hér um
nokkur tímamót að ræða,
þótt ekki breyttu kjósendur
röð þeirra manna, sem nú
sitja á alþingi fyrir kjördæm-
ið og buðu sig fram á lista
Sjálfstæðisflokksins í síðustu
þingkosningum.
Engum þarf að koma á
óvart, að Pálmi Jónsson njóti
þessa fylgis í kjördæminu.
Hann er þar heimamaður og
forsendurnar fyrir pólitísk-
um afskiptum hans er bundn-
ar við þetta kjördæmi. Öðru
máli gegnir um Eyjólf Konr-
áð Jónsson, fylgi hans í próf-
kjörinu er staðfesting á því,
að með þingmennsku sinni
hefur hann áunnið sér traust
heimamanna. Hann getur vel
við það umboð unað, sem
hann nú hefur fengið.
Athyglisvert'er, hve marg-
ir tóku þátt í prófkjörinu en
alls kusu 1.851. í síðustu al-
þingiskosningum hlaut listi
sjálfstæðismanna 1.606 at-
kvæði. Frá því að kjördæma-
breytingin var gerð 1959 hef-
ur Sjálfstæðisflokkurinn að-
eins einu sinni fengið yfir
1.800 atkvæði í Norðurlands-
kjördæmi vestra, það var
1959 þegar hann fékk 1.900
atkvæði. Hin mikla fylgis-
aukning í prófkjörinu hlýtur
að vera öðrum flokkum
áhyggjuefni. I henni felst til
dæmis, að ólíklegt er, að Ing-
ólfur Guðnason, þriðji maður
á lista Framsóknarflokksins,
verði endurkjörinn. Einnig
kann Ragnar Arnalds, fjár-
málaráðherra, að vera í
hættu staddur sem efsti mað-
ur á lista Alþýðubandalags-
ins. Fáum ætti að vera betur
kunnugt um ástæðurnar fyrir
hinni miklu þátttöku í próf-
kjörinu en Pálma Jónssyni og
hann hefur látið þau orð falla
að því loknu, að hún sýni
„væntanlega" eins og hann
orðaði það góðan byr Sjálf-
stæðisflokksins í kjördæm-
inu. Það er ekki síst undir
Pálma komið að sýna að svo
sé og þá liggur fyrir, að hann
ætlar að gera meiriháttar
innhlaup inn í flokka þeirra I
manna, sem hann á samstarf
við í ríkisstjórn.
Ekki fer hjá því, að í próf-
kjöri sjálfstæðismanna í
Norðurlandskjördæmi vestra
hafi þeir menn greitt at-
kvæði, sem áður hafa stutt
andstæðinga Sjálfstæðis-
flokksins. Hin mikla þátttaka
verður ekki skýrð með nein-
um öðrum hætti. Fróðlegt
verður að fylgjast með því
hvernig hinir flokkarnir í
kjördæminu, og ekki síst hinn
stærsti þeirra, Framsóknar-
flokkurinn, bregðast við
hinni miklu fylgisaukningu
sjálfstæðismanna. Aðhafist
framsóknarmenn ekkert og
uni því áhyggjulaust, að kjör-
fylgi sjálfstæðismanna stór-
aukist, leiðir aðgerðarleysið
til þess eins, að ýmsir telja
sig hafa fengið staðfestingu á
því, að líklega séu maðkar í
mysunni.
Sjálfstæðis-
menn þinga
Idag hefst flokksráðs- og
formannaráðstefna sjálf-
stæðismanna. Fara slíkir
fundir með æðsta vald í mál-
efnum flokksins á milli
landsfunda. Þessi fundur var
ákveðinn fyrir löngu, en
óvænt úrslit í prófkjöri sjálf-
stæðismanna í Reykjavík
hafa valdið því, að trúnað-
armenn flokksins koma til
hans við allt aðrar aðstæður
en almennt hafði verið við
búist. Allt síðan flokksráð
sjálfstæðismanna ákvað með
yfirgnæfandi meirihluta at-
kvæða í febrúar 1980 að vera
í andstöðu við þá ríkisstjórn
sem mynduð var í andstöðu
við meirihluta þingflokks
sjálfstæðismanna, hefur
minnihlutinn verið óvæginn í
kröfunni um að álit meiri-
hlutans skuli haft að engu.
Að telja slík vinnubrögð til
þess fallin að efla flokksholl-
ustu er að sjálfsögðu firra.
Geir Hallgrímsson, for-
maður Sjálfstæðisflokksins,
hefur sagt að á fundinum,
sem hefst í dag og lýkur á
morgun, muni hann skýra frá
viðhorfum sínum með hlið-
sjón af úrslitum prófkjörsins
í Reykjavík. Er það í sam-
ræmi við varðstöðu Geirs um
hag Sjálfstæðisflokksins
undanfarin misseri, að hann
skuli á flokksráðs- og for-
mannaráðstefnu sjálfstæð-
ismanna hvaðanæva að af
landinu leggja spilin á borðið
undanbragðalaust. Hann hef-
ur jafnan virt vilja meiri-
hluta trúnaðarmanna flokks
síns.
Langstærsti kafli þessa bindis er
um íslenska árabátinn og er þar
dreginn saman mikill fróðleikur um
ýmislegt það sem að árabátum lýt-
ur, smíði þeirra, lagi, seglum o.fl. í
þeim kafla eru 363 myndir, smíða-
og yfirlitsteikningar báta, skýr-
ingarmyndir og Ijósmyndir. Alls eru
í bókinni 482 myndir, þar af milli 50
og 60 litmyndir, flestar af fornum
verstöðvum og verminjum víða um
land, teknar úr lofti af Ómari Ragn-
arssyni. Smíðateikningar báta hafa
gert skipasmíðameistararnir, Bárð-
ur G. Tómasson, Björn Björgvins-
son, Hafliði J. Hafliðason, Jóhann
G. Gíslason og Pétur Sigurðsson,
fyrrverandi forstjóri Landhelgis-
gæslunnar. Allar yfirlitsteikningar
báta og nálega allar teikningar
hluta og til skýringa eru eftir
Bjarna Jónsson, listmálara. Hörður
Kristjánsson, byggingareftirlits-
maður og Hörður Agústsson, list-
málari teiknuðu verbúðir, en kort
eru eftir Guðmund Ingvarsson
kortagerðarmann. Setningu, filmu-
vinnu, prentun og bókband annaðist
prentsmiðjan Oddi, en litgreining
mynda var gerð. af Kassagerð
Reykjavíkur. Guðmundur Ólafsson,
líffræðingur teiknaði kápu og hann-
aði bókband, en aðra hönnun, rit-
stjórn, prófarkalestur og samningu
atriðisorðaskrár önnuðust Guðni
Kolbeinsson stud. mag. og Sigurgeir
Steingrímsson cand. mag. Helga
Gunnarsdóttir fil. kand. og Lilja
Bergsteinsdóttir aðstoðuðu við gerð
atriðisorðaskrár.
Auk áðurnefndra aðila, hafa
margir menn og stofnanir orðið höf-
undi að liði við samningu verksins,
eins og hann getur um í eftirmála og
minnist hann sérstaklega á dr.
Kristján heitinn Eldjárn, Má Elís-
son, fiskimálastjóra og Helgu
Proppé konu sína.
Lúðvík Kristjánsson er í hópi
kunnustu sagnfræðinga okkar og er
höfundur margra bóka. Hann fékkst
áður við kennslu, var ritstjóri Ægis
um tíma, en hefur fengist við fræði-
mennsku og ritstörf undanfarin ár.
Meðal rita hans má nefna Við fjörð
og vík, Úr bæ í borg, Vestlendingar
I—III, Á slóðum Jóns Sigurðssonar,
Úr heimsborg í Grjótaþorp I—II,
Vestrænu og fyrsta bindið af Is-
lenskum sjávarháttum. Hann var
gerður að heiðursdoktor við, heim-
spekideild Háskóla íslands 1981.
Lúðvík Kristjánsson, höfundur
bókarinnar sagði á blaðamanna-
fundi sem boðað var til í tilefni af
útgáfu bókarinnar, að hann hefði
byrjað að vinna að verki þessu um
1940. Aðföngin í þetta bindi væru
komin frá 175 aðilum í 225 handrit-
um og 200 prentuðum ritum. Lang-
flestir heimildarmanna væru látnir
sumir fyrir mörgum árum. Margir
hefðu unnið með honum að verkinu,
en lengst hefði Bjarni Jónsson unnið
með honum eða frá 1963 og hefði
hann teiknað feiknarlega mikið í
sambandi við verkið.
Þá sagði Lúðvík að þetta væri
mjög stórt verk og sjálfsagt væru í
því einhverjar villur, en hann von-
aðist til að í því væru engar kórvill-
ur. Hvað framhaldið á útgáfu verks-
ins varðaði sagði hann að nú væri
búið að setja nálega helming þriðja
bindis og væri áætlað að það kæmi
út á næsta ári. I því væru til dæmis
kaflar um Skinnklæði og fatnað,
Uppsátur og uppsátursgjöld, Veið-
arfæri, Hákarlaveiðar, Flyðru,
Beitu og beitningu, Sjólag og Veið-
arfæri. Hann væri nokkurn veginn
búinn að viða að sér efni í allt
verkið, en ætti eftir að skrifa fjórða
bindið að undanskildum tveimur
köflum og vonir stæðu til að það
bindi gæti komið 1985.
Það kom fram á blaðamannafund-
inum að jákvæðar umsagnir um
fyrsta bindi ritsins hafa birtst í er-
lendum fræðitímaritum. Sagði Lúð-
vík að sér væri ekki kunnugt um
hliðstætt heildarverk hefði verið
unnið á hinum Norðurlöndunum.
Snúum stöðunni í sigur
fyrir flokk og foringja
eftir Björgu
Einarsdóttur
NIDURSTÖÐUR í prófkjöri
Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík
um seinustu helgi eru þess eðlis,
að um þær snýst nú öll umræða,
ekki aðeins í Reykjavík heldur
um allt land.
Menn sjá í skýru ljósi, að þeir
hafa leikið af sér pólitískt. Þegar
ríkisstjórnin riðar til falls vegna
stefnuleysis í landsmálum og inn-
byrðis sundurþykkju; þegar póli-
tíkusar í öðrum flokkum stökkva
út og suður, svo litlir flokkar
verða enn minni flokkar; þegar
miðflokkurinn daðrar pólitískt á
bæði borð til að skara eld að sinni
köku; þegar kommúnistar á ís-
landi eiga raunverulega í vök að
verjast vegna þess að hugmynda-
fræðin hélt ekki þegar forkólf-
arnir voru sestir við kjötkatlana
— þegar allir þessir pólitísku að-
stæður voru að renna saman í eitt
og lag að myndast fyrir fram-
gangi hugsjóna og stefnu sjálf-
stæðismanna. Þá taka reykvískir
kjósendur sig til, í skammsýni
sinni, og stugga við formanni sín-
um í prófkjöri. Mikil börn erum
vér.
Það sem var hugsað sem ein-
hvers konar ábending til forystu-
manns, varð að höggi sem næst-
um hefur brotið þá grein sem við
sitjum á.
Einhuga sjálfstæðismenn var
afl, sem raunveruleg ógn stóð af.
Fylking að baki foringja til að
takast á við andstæð öfl í kom-
andi kosningum, var það sem
prófkjörið snerist um en ekki for-
ingjaskipti. Þau fara fram á
landsfundi. Hvers vegna þetta fát
nú, þegar síst skyldi.
Höfuðverkefni Flokksráðs-
fundarins, sem hefst í dag og
verður framhaldið á morgun, er
að snúa þeirri stöðu, sem nú hef-
ur myndast, upp í sigur fyrir
flokk og foringja.