Morgunblaðið - 15.08.1984, Blaðsíða 37

37
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 15. ÁGÚST 1984
Minning:
Einar Sigurðs-
son fv. skipstjóri
Fæddur 19. nóvember 1902
Dáinn 7. ágúst 1984
Einar Sigurðsson er genginn á
feðranna fund eins og fleiri góðir
sjómenn, sem minnst hefur verið á
í þessum dálkum síðsumars. Þeir
sóttu þann gula á Halamið þegar
þeir voru upp á sitt besta og eitt er
víst að þá var sá guli bústinn og
feitur.
Það var í þá daga er sólþurrkað-
ur þorskur af Halanum var sendur
til Spánar sem hvert annað lost-
æti. Eitthvað annað en hortittirn-
ir sem þeir nú veiða fyrir vestan
og stauta í frystimaskínum.
Það var harður skóli, sjó-
mennskan fyrir og eftir seinni
heimsstyrjöldina sem meitlaði og
kenndi Haladrengjunum vinnu-
brögðin. Vökur þeirra og vinnu-
semi færðu góðan fisk í höfn,
þurfandi soltnum og stríðsþjáðum
Evrópuþjóðum. Þeir færðu Islend-
ingum mikinn efnahagslegan auð,
meiri en áður hafði þekkst hér á
landi og gjörbreyttum landshátt-
um.
ekki í tísku i hagfræðinni eða
orðabók stjórnmálamanna, og víst
er að ekki dró það úr eljusemi og
dugnaði Einars þótt fiskverð væri
lágt.
Síðar er Einar tók að stunda
landvinnu kynntist ég enn betur
hinum góðu hliðum Einars.
Glettni og hjálpsemi voru honum í
blóð borin og aldrei lét hann eftir
liggja með góðar ábendingar og
broslegar hliðar á tilverunni ef við
átti. Hin síðari ár stundaði hann
eins og margir góðir sjómenn
verksmiðjustörf. Aðallega hjá
Áburðarverksmiðjunni og síðar
hlutastörf hjá Landvélum hf., þá
oft heilsuveill. En starfsemin var
honum jafn eiginleg og andar-
drátturinn og hvar sem hann
starfaði átti hann til að bæta fé~
lagsandann með gáska og ein-
lægni.
Síðast er ég átti tal við Einar
var hann sem fyrr viðræðugóður
og fór ég með honum í huganum
inn til fjalla og ættingja sem hann
sýndi mikla frændsemi alla tíð.
Með Einari er kvaddur alda-
mótamaður er gengur í gegnum
mestu umbrotatíma á Islandi.
Einar er innan við ársgamall þeg-
ar hann flyst með foreldrum sín-
um og systkinum frá Blikastöðum
í Mosfellssveit að Mávahlíð í Fróð-
árhreppi á Snæfellsnesi. Móðir
hans var Steinvör Einarsdóttir,
faðir Einars var Sigurður Ingi-
mundarson og áttu þau 9 börn.
Þegar Einar er 15 ára byrjar
hann að sækja sjóinn. Gengur
hann þá snemma dags frá Máva-
hlíð til Brimilsvalla um 5 km leið
til að róa með 3—7 öðrum
mönnum. Var hann klæddur
sauðskinnsbrók og í stakk úr
kálfskinni er Sigurður faðir hans
hafði saumað. A fótunum hafði
hann ullarsokka og sauðskinnsskó.
En á baki bar hann lóð sína, er
beitt hafði verið daginn áður. Þeg-
ar árabáturinn leggur að landi
síðdegis er yngri bróðir hans, Har-
aldur, gjarnan kominn með hest
til að létta honum heimferðina
með soðninguna. Var fiskur ætíð
nægur í Mávahlíð en brauðmat
vantaði því frekar. Síðar liggur
leið Einars á línuskipin og um
1926 á togara, þar sem unnið var í
18 tíma og sofið í 6. Sé þessi frá-
sögn, er Guðrún systir Einars
sagði mér, borin saman við daginn
í dag, má sjá að enn er sama
skylduræknin fyrir vestan við að
koma afla í höfn og vinnslu. Oft er
vinnudagurinn langur, en ólíkt
betri klæðnaður, viðurværi og hí-
býli.
Ástríkri eiginkonu Einars,
Margréti Pétursdóttur, dóttur
þeirra, Steinvöru, og stjúpsyni,
Ósvaldi, ásamt barnabörnum
votta ég dýpstu samúð mína á-s
skilnaðarstundu og kveð þennan
góða dreng.
Sigurður Antonsson
Hugheilar þakkir til allra sem sýndu okkur samúö og vinarþel vlö
andlát og útför eiginkonu mínnar og móöur okkar,
SOLVEIGAR KOLBEINSDÓTTUR,
Bollagöröum 9.
Innilegar þakkir til lækna og starfsfólks Landakotsspítala.
Hafþór Guömundsaon,
Anna B. Hafþórsdóttír,
Kristín R. Hafþórsdóttir,
Siguröur K. Hafþórsson.
Einungis úrvalsmenn völdust í
krefjandi störf, eins og togara-
sjómennskan hefur löngum verið.
Ekki síst á þeim tíma er Einar er í
blóma lifsins og hefur sjó-
mennskustörf á togurum löngu
fyrir stríð. Þá voru engin skráð
vökulög eins og svo oft áður og
hver og einn varð að standa á
dekki svo lengi sem þurfa þótti.
1 þessum farvegi sækir Einar
fast sjóinn fyrir stríð og öll stríðs-
árin á togurum frá Reykjavík.
Fyrst sem háseti og síðar sem
stýrimaður og skipstjóri á Siglu-
fjarðartogurunum Hafliða og Ell-
iða.
Minningar mínar sem strák-
hnokka frá þessum tíma um Einar
og sjósókn hans eru allar umvafð-
ar birtu um góðan sjómann, hjálp-
semi hans og vaskleika. Það var
reyndar ekki fyrr en mörgum ár-
um síðar að ég kynntist þessari
veröld togarasjómannsins sem
tekur djarflega á við náttúruöflin.
Að geta ekki sofið vegna leka
yfir koju, fyrir veltingi og veður-
ofsa á miðju Grænlandshafi. Að
verða að skorða sig milli stóla og
borðfóta á hörðu gólfi í matsal
togarans á heimleið úr fengsælum
saltfisktúr er meðal annars
hlutskipti togarasjómanns á með-
an landkrabbar sofa í dúnmjúkum
rúmum sínum.
Ekki er ég í nokkrum vafa um
að frásagnir Einars frænda af
sjónum og hressileiki hans urðu
þess valdandi að ég gerðist sjó-
maður þegar ég hafði aldur til.
Ævintýraljóminn í kringum sjó-
inn og sjósókn er sem betur fer
nægilega mikill til að hvetja unga
og óreynda til að tefla við Ægi og
takast á við hættur en um leið
njóta ægifegurðar hafsins.
Eftir stríðsárin skipaðist veður
í lofti í togaraútgerð og sú auðlegð
sem hún færði að landi verður
meðal annars til að draga hana
niður á óæðra þrep „tapreksturs”.
Með tilkomu fleiri fiskiskipa
dreifðist úrval afbragðs togara-
sjómanna og afvötnun á sér stað á
ytri höfninni áður en togarar
leggja í túr.
Það er á þessum árum að mér er
sögð sú saga sem sjómanni að Ein-
ar væri röskur stjórnandi sem
skipstjóri og hafi átt það til að
gefa þeim til kynna á sjómanna-
vísu er ekki stóðu sig í sínu starfi.
Einar var farsæll skipstjóri og
átti því láni að fagna að geta
bjargað öðrum á neyðarstundu. Er
ekki að undra að þeim manni er
elst upp við harðan skóla sjó-
mannsins misbjóði að sjá þá
niðurlægingu er togararekstur bjó
við á eftirstríðsárunum, jafnvel
þótt skipin kæmu túr eftir túr að
landi með ágætan fisk Isaðan eða
saltan. „Vitlaust gengi“ var þá
Sæmundur Eiríks-
son — Kveðjuorð
Fæddur 16. ágúst 1893
Dáinn 29. júlí 1984
Sæmundur Eiríksson fæddist að
Hraunbæ í Álftveri 16. ágúst 1893.
Fluttist hann 6 ára að aldri með
foreldrum sínum Eiríki Runólfs-
syni og Sigríði Sæmundsdóttur og
þrem yngri systkinum að Berghyl
í Hrunamannahreppi. Hann ólst
upp við hin venjulegu sveitastörf
eins og þau tíðkuðust um aldamót-
in. Þeir bræður Sæmundur og
Runólfur tóku við búi föður sins
að honum látnum árið 1935. Sæ-
mundur var þá fyrst og fremst
sveitamaður, sprottinn úr slíkum
jarðvegi. Búskapur, einkum
sauðfjárrækt, var hans hugðar-
efni, þó ekki yrði það hans ævi-
starf.
Árið 1946 verða þáttaskil í lífi
hans. Hann bregður búi og flytur
til Reykjavíkur og hóf þar störf
sem birgðavörður á Hótel Borg.
Var það starf í góðum höndum því
prúðmennska og heiðarleiki voru
aðalsmerki hans. — Ekki voru
vinnustundirnar taldar og þessi
störf veittu honum einnig lífs-
gleði. Hann var félagsvera og átti
auðvelt með að blanda geði við
fólk, sérstæður og heill persónu-
Ieiki, sem maður gleymir ekki.
Honum fylgdi hressandi andblær,
minnugur var hann og fróður,
hreinskilinn og hispurslaus og
sagði umbúðalaust skoðanir sínar,
hver sem í hlut átti, án þess þó að
vera beinskeyttur, enda sjálfur
slíkur geðprýðismaður að aldrei
sást hann skipta skapi. Slíku fólki
er gott að kynnast. Sæmundur
kvæntist ekki né eignaðist börn.
— En mörgu ungmenninu trúi ég
hann hafi verið hollráður.
Starfsdagur Sæmundar var orð-
inn langur, eða uns hann var orð-
inn 87 ára gamall. — Tryggð hans
við fyrrverandi vinnufélaga sýndi
hann okkur með heimsóknum af
og til. óneitanlega verður tilveran
snauðari að njóta ekki framar
hans hlýja handtaks.
Aftur fer hann heim í sveitina
sína fögru, að Hruna, þar sem
hinsta hvíla hans er. Eg bið hon-
um blessunar Guðs og þakka sam-
fylgdina.
Sigríður Magnúsdóttir