Morgunblaðið - 08.08.1986, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 8. ÁGÚST 1986 15
Enn um hreindýr
jf 2. Þórarinn Amarson á Sval, 7,95.
1 3. Alma Ágústsdóttir á Djákna, Hólum,
i 7,90.
Tölt
1. Anna Sigurðardóttir á Bárði frá Hólum,
79,73.
2. Ingimar Ingimarsson á Dropa frá Hólum,
71,20.
3. Páll Bjarki Pálsson á Frelq'u 6291 frá
yallanesi, 61,33.
4. Ágúst Jónsson á Hausta frá Hofstaða-
seli, 59,73.
5. Jóhann Magnússon á Ófeigi, 59,73.
Fjórgangnr
1. Páll Bjarki Pálsson á Frekju 6291 frá
yallanesi, 46,24.
2. Ágúst Jónsson á Hausta frá Hofstaða-
seli, 43,01.
3. Ingimar Ingimarsson á Dropa frá Hólum,
41,48.
4. Anna Þóra Jónsdóttir á Brynhildi 5679
frá Vatnsleysu, 42,33.
5. Símon Gestsson á Mollý, 41,48.
Fimmgangnr
1. Ingimar Ingimarsson á Seifi frá Keldu-
dal, 49,40.
2. Egill Þórarinsson á Kolu, 45,00.
3. Guðmundur Sveinsson á Hrefnu-Brúnku
frá Sauðárkróki, 43,00.
4. Anna Þóra Jónsdóttir á Vindi frá S-
Skörðugili, 46,20.
5. Kári Ottósson á Hrafni frá Viðvík, 44,80.
Gæðingaskeið
1. Ingimar Ingimarsson á Seifi frá Keldu-
dal, 64,00.
2. Ingólfur Helgason á Kol frá Úlfsstöðum,
60,00.
3. Jóhann Magnússon á Dynjanda, 58,5.
Signrvegari í íslenskri
tvíkeppni
Ingimar Ingimarsson á Dropa frá Hólum
112,68.
Signrvegari í skeið-tvíkeppni
Ingimar Ingimarsson á Seifi frá Keldudal,
113,40.
Stigahæsti keppandi mótsins
Ingimar Ingimarsson 226.
Tölt unglinga
1. Bjöm Jónsson á Pandóru frá S-Skörðu-
gili, 67,73.
2. Helgi Ingimarsson á Blakk, 58,13.
3. Elvar Einarsson á Teistu frá S-Skörðu-
gili, 57,33.
4. Stefán Friðriksson á Skugga, 57,33.
5. Þórarinn Amarson á Sval frá Ysta-Móa,
52,00.
Fjórgangur unglinga
1. Bjöm Jónsson á Pandóru frá S-Skörðu-
gili, 41,65.
2. Elvar Einarsson á Teistu frá S-Skörðu-
gili, 40,29.
3. Stefán Friðriksson á Skugga, 40,29.
4. Þórarinn Amarson á Sval frá Ysta-Móa,
30,94.
5. Lárus Dagur Pálsson á Sjóði frá Fjalli,
■ 27,71.
Fimmgangur unglinga
1. Bjöm Jónsson á Blakk frá Hofsósi, 46,66.
2. Helgi Ingimarsson á Órækt, 46,66.
3. Halldór Þorvaldsson á Trausta, 48,53.
Sigurvegari í íslenskri
tvíkeppni
Bjöm Jónsson á Pandóru frá S-Skörðugili,
109,38.
Stigahæstur unglinga
Bjöm Jónsson, 156,04.
150 metra skeið
1. Hvinur frá Vallanesi, eigendur Steindór
Steindórsson og Erling Sigurðsson, knapi
Erling Sigurðsson, 15,7 sek.
2. Daníel frá Skálpastöðum, eigandi Hörður
G. Albertsson, knapi Eiríkur Guðmundsson,
15,8 sek.
3. Gleði frá Báreksstöðum, eigandi Einar
E. Gíslason, knapi Anton Níelsson, 16,1 sek.
250 metra skeið
1. Vani frá Stóm-Laugum, eigandi og
knapi Erling Sigurðsson, 23,0 sek.
2. Gormur frá Hjálmsstöðum, eigandi og
knapi Sigurbjöm Bárðarson, 23,2 sek.
3. Litli-Jarpur frá Stóru-Ásgeirsá, eigandi
og knapi Sigurbjöm Bárðarson, 23,3 sek.
250 metra stökk
1. Þota úr Skagafirði, eigandi Guðni Krist-
insson, knapi Róbert Jónsson, 18,4 sek.
2. Gasella frá Litla-Saurbæ, eigandi Þórdís
H. Albertsson, knapi Erlingur Erlingsson,
18,4 sek. (Sjónarmunur réð röð.)
3. Kolbrún frá Nýja-Bæ, eigandi Guðbrand-
ur Reynisson, knapi ?, 18,7 sek.
350 metra stökk
I. Spóla frá Máskeldu, eigandi Hörður G.
Albertsson, knapi Erlingur Erlingsson, 24,7
sek.
2. Blakkur frá Ólafsvöllum, eigandi Pétur
Kjartansson, knapi Róbert Jónsson, 24,8
sek.
3. Gustur frá Holtsmúla, eigandi Gísli Ein-
arsson, knapi ?, 25,1 sek.
800 metra stökk
1. Léttir frá Hólmi, eigandi Guðbjörg Þor-
valdsdóttir, knapi Sigurlaug Anna Auðuns-
dóttir, 59,1 sek.
2. Undri úr Borgarfirði, eigandi Guðni
Kristinsson, knapi Róbert Jónsson, 59,1 sek.
3. Neisti frá Grenstanga, eigandi Hörður
G. Albertsson, knapi Erlingur Erlingsson,
61,2 sek.
300 metra brokk
1. Léttir úr Skagafirði, eigandi og knapi
Helgi Ingimarsson, 41,6 sek.
2. Straumur frá Héraðsdal, eigandi Helgi
Friðriksson, knapi Ingólfur Helgason, 47,2
sek.
3. Faxi, eigandi Reynir Gíslason, knapi
Sveinn Friðriksson, 47,4 sek.
eftir Ólaf
Sig-urgeirsson
Sennilega er 18. öldin sú erfið-
asta, sem íslensk þjóð hefur þolað.
Pestir, hungur, harðindi og önnur
óáran gengu það nærri íbúum, að
íbúafjöldi komst neðar en var við
lok landnáms. Ástandið var þó
skást, þar sem næg var veiðivon
eins og t.d. við Breiðafjörð, en þar
er talið að selur, fískur og fugl
hafi að mestu komið í veg fyrir
hungur.
Það var á þessum tímum, að
framsýnir menn töldu, að þjóðinni
gæti orðið af því nokkur þjörg að
auka lífríki landsins með hreindýr-
um. í því skyni voru allmörg
hreindýr gefin til landsins á ámnum
1771 til 1787 og þeim sleppt víða
um land. í fýrstu vom þau friðuð,
en þeim fjölgaði svo ört, að strax
1790 em leyfðar veiðar á dýmnum
norðanlands með sérstakri tilskipun
frá konungi. Einungis var leyfilegt
að veiða tarfa og gaf amtmaður
út veiðileyfi. Veiðileyfishafi fékk að
veiða eitt dýr á ári. Til 1817 var í
stómm dráttum sama fyrirkomulag
á veiðunum, nema veiða mátti dýr-
in alls staðar á landinu. Það ár kom
út konungleg tilskipun um hrein-
dýraveiði, en samkvæmt henni
mátti nú veiða öll dýr nema kálfa
á 1. ári og nú þurfti engin veiði-
leyfi, en mönnum bar þó að virða
eignar- og umráðarétt annarra að
veiðisvæðum.
Á þessum tíma höfðu menn skv.
Jónsbók vissa heimild til að veiða
dýr og fugla í landi annarra manna
Békmenntir
Guðmundur Heiðar
Frímannsson
Richard Pipes: Legaiised Law-
lessness, Institute for European
Defence & Strategic Studies,
1986.
Rannsóknir á sögu rússnesku
byltingarinnar eru margar og
margvíslegar og ekkert lát virðist
á þeim. Sagnfræðingar finna sífellt
nýja þræði í þeim atburðum, sem
urðu í kjölfar byltingarinnar 1917.
Richard Pipes, sem er prófessor í
sögu við Harvard háskóla, er einn
þeirra.
í því riti sem hér er til umræðu,
lýsir hann einum þætti byltingar-
innar, sem menn hafa ekki veitt
nægilega athygli: afnámi laga og
réttar. Þetta verk er hluti úr stærri
bók um sögu rússnesku byltingar-
innar, sem mun bráðlega koma út
hjá Oxford forlaginu í Englandi.
Lög eru sennilega mikilvægasta
undirstaða réttláts samfélags hjá
Tuttugu og eins árs kanadísk
stúlka sem ekki getur um fleira.
Karen Larsen
1—52 Fawcett Ave
Winnipeg, Manitoba
R3Q 046, Canada
Tvítugur bandarískur háskóla-
nemi, karlmaður.
Jeff A. Jones
P.O. Box 8886, ASU
Boone, NC 28608
USA
„Þéttbýlismenn eru nú
ríkjandi meirihluti í
landinu og þeir krefjast
þess, að þeir menn, sem
í dag líkja óréttmætum
hreindýraveiðum
sínum við laxveiði-
hlunnindi, láti af þvi og
taki höndum saman við
þá sem vilja iáta setja
lög um hreindýraveið-
ar, sem byggi á gildandi
réttarstöðu dýranna í
landinu og veiða og
landnýtingarsj ónar-
miðum bænda og
sameini sem best þörf
þéttbýlismanna til úti-
veru.“
og í raun gátu menn stundað alla
veiði hvar sem var og var svo einn-
ig um hreindýr og þótt tilskipunin
frá 1817 þrengdi nokkuð almanna-
rétt til veiða hreindýra er langt í
frá, að tilskipunin bindi þann veiði-
rétt við lögbýli eða afréttareign.
Dýrin voru enn eign þjóðarinnar
allrar, þótt margir vildu þau feig.
Árið 1849 öðlaðist lagagildi veiði-
tilskipun um alla veiði á íslandi.
Landeigendur réðu þá mestu hér-
lendis og þarf engan að undra að
tilskipunin kveði á um að þeir skuli
ófullkomnum mönnum. Það væri
engin þörf á lögum, væru mennirn-
ir fullkomnir, eins og gefur að
skilja, en af því að svo er ekki, þá
þurfum við lög og þurfum þau bráð-
nauðsynlega. Þau segja fyrir um
samskipti manna, hvenær ber að
refsa, hvenær ekki. Auðvitað eru
þau ekki fullkomlega ljós og skýr,
eins og reikningsdæmi og auðvitað
geta þau þjónað hagsmunum. En
það ber líka að taka eftir því, að
þau tryggja rétt manna líka og
þegar bezt lætur, leyfa réttlætinu
að ná fram.
í byltingunni í Rússlandi 1917
gerðist' það að lögin voru felld úr
gildi og dómar lagðir niður. Það
gerðist með tilskipun 5. desember
1917 frá alþýðuráði (Council of
Peoples’ Commissars). í mars 1918
kom stjórnin á alþýðudómstólum,
sem átti að fjalla um glæpi þegn-
anna hvers gegn öðmm: þjófnaði,
h'kamsmeiðingaI•, morð og fleira.
Dómurunum var sérstaklega falið
að fara eftir tilskipunum stjórn-
valda og væru þær ekki til áttu
þeir að fara eftir byltingarsamvizku
sinni. Þeim var sérstaklega bannað
að fara eftir lögum frá því fyrir
byltinguna og þeim vot-u engar
kvaðir lagðar á herðar um meðferð
sönnunargagna. Bolsévíkkaflokk-
urinn valdi dómara í þessa dómstóla
í raun, þegar búið var að hreinsa
mensévíkka og sósíalista úr flokkn-
um vorið 1918.
Þessir dómstólar voru ekki eins
æstir í að útrýma andstæðingum
stjórnarinnar og Lenín vildi. Hann
vildi til að mynda beita aftökum
mun víðar en í þeirri refsilöggjöf,
sem var verið að semja árið 1922.
Fyrsta árið sem þeir störfuðu voru
einungis 14 dæmdir til dauða af
tæplega 4.500, sem voru teknir
fyrir dómana. Lenín greip því til
annars ráðs, sem var að setja á fót
leynilögreglu, Cheka, sem var undir
beinni stjórri hans. Það gerðist áður
en tveir mánuðir voru liðnir frá
skv. henni einir eiga alla v.eiði á
fuglum og dýrum, nema öðruvísi
sé ákveðið. Fordómar miklir gegn
hreindýrunum voru þess valdandi í
þetta sinn, að öðruvísi var ákveðið
um þau. Nú voru dýrin, „þjóðargjöf-
in“, sett í flokk með ísbjömum og
réttdræp af hverjum sem var og
hvar sem var.
Þessi veiðitilskipun er í dag í
fullu gildi, þótt ýmsu hafi verið
breytt og sérlög verið sett um ýmis-
legt sem hún tók til. Landeigendur
eiga enn á grundvelli hennar allan
veiðirétt, sem tilskipunin veitti
þeim, að undanskildum vissum rétti
íslenskra ríkisborgara á fuglaveið-
um á afréttum. Enginn hefur í
fullri alvöru reynt að taka þennan
rétt af landeigendum, enda yrði það
varla gert bótalaust og hefur á
síðustu tímum komið til ágæt sam-
vinna þéttbýlismanna og bænda um
sameiginlega nýtingu veiðihlunn-
inda, sem flestir ættu að geta sætt
sig við og búið við um næstu
framtíð.
Um veiðar hreindýra hefur ekk-
ert verið lögbundið frá 1849, utan
ýmis friðunarlög. Merkust þeirra
eru lögin frá 1940 og síðan 1954,
sem heimila ráðherra að ákveða
veiðar með reglugerðum. Þær
reglugerðir hafa síðan jafnt og þétt
stefnt í þá átt að eigna landeigend-
um og sveitarsjóðum þeirra dýrin,
sem er þvert á ákvæði veiðitilskip-
unar og sögulegrar stöðu dýranna
í landinu.
Þéttbýlismenn hafa fram að
þessu sætt sig við lögbundin sér-
réttindi bænda og annarra landeig-
enda á veiðum, en þeir sætta sig
byltingunni. Hún fékk óskorað vald
til að taka andbyltingarmenn fasta
og færa i hendur alþýðudómstól-
anna. En í október 1919 var sér-
stakur byltingardómstóll stofnaður
undir stjórn leynilögreglunnar til
að flýta dómum. Hann hafði vald
til að dæma menn til dauða og
ekki var hægt að áfrýja niðurstöð-
um hans. Þessi dómstóll fór enn
frjálslegar með sönnunarreglur en
alþýðudómstólarnir.
Þessi þáttur í byltingunni virðist
eiga þrjár rætur, að því er Pipes
telur. Í fyrsta lagi þá lítur marxísk
kenning svo á, að lög séu einungis
valdatæki ríkjandi stéttar og því
beri að afnema þau. í öðru lagi þá
Ólafur Sigurgeirsson
ekki við, að lengra sé gengið á al-
mannarétt til veiða, en orðið er og
síst með reglugerðum. Þéttbýlis-
menn eru nú ríkjandi meirihluti í
landinu og þeir krefjast þess, að
þeir menn, sem í dag líkja órétt-
mætum hreindýraveiðum sínum við
laxveiðihlunnindi, láti af því og taki
höndum saman við þá sem vilja
láta setja lög um hreindýraveiðar,
sem byggi á gildandi réttarstöðu
dýranna í landinu og landnýtingar-
sjónarmiðum bænda og sameini
sem best þörf þéttbýlismanna til
útiveru og veiða.
Höfundur er aðalfulltrúi hjá yfir-
borfrarfógeta og formaður hrein-
dýranefndar Skotveiðifélags
íslands.
hafi Lenín sannfærst um, að af-
nema þyrfti lögin, af rannsóknum
sínum á öðrum byltingum, sem
höfðu misheppnazt. I þriðja lagi þá
var ekki sterk hefð fyrir beitingu
laga í Rússlandi, eins og á Vestur-
löndum. Þess vegna þoldi fólk betur
lagaleysið.
Sá skilningur á lögum, að þau
eigi að veija ríkið, er enn viðtekinn
í Sovétríkjunum. Hreinsanir Stalíns
og öll hans ógnarstjórn er í raun
beint framhald á skilningi Leníns á
lögum og hlutverki þeirra. Það er
kannski kaldhæðni sögunnar, að
lögin í Sovétríkjunum séu bezta
dæmið um, að lög þjóni hagsmunum
ríkjandi stéttar.
Ulysses
Erlendar baekur
Siglaugur Brynleifsson
James Joyce: Ulysses. The
Corrected Text Edited by Hans
Waiter Gabler with Wolfhard
Steppe and Claus Melchior.
With að New Preface by Rich-
ard Ellmann. Penguin Books in
association with The Bodley
Head 1986.
Sjö ára starf liggur að baki
þessarar útgáfu Ulysses, útgef-
endur hafa gert fimm þúsund
leiðréttingar, sem þeir telja að svo
til allar geti á engan hátt orkað
tvímælis og samkvæmt skoðunum
þeirra er nú útgefin sú gerð sög-
unnar sem Joyce ætlaðist til að
kæmi fyrir almenningssjónir.
Ulysses kom fyrst út í París 1922,
gefin út í 1.000 tölusettum eintök-
um, síðan komu tölusettar útgáfur
allt til 1937 þegar Bodley Head
gaf út fyrstu útgáfuna, sem var
ótölusett.
Fimm þúsund leiðréttingar og
breytingar í skáldsögu sem er 640
blaðsíður hljóta að verða ástæða
fyrir þá sem lesið hafa söguna til
að gera það aftur. Margt verður
ljósara og, auðskildara við þessa
leiðréttu útgáfu. Þótt Joyce leið-
rétti fyrri útgáfur, þá er talið að
sjóndepurð hafi m.a. valdið því
að honum yfirsáust ýmis atriði.
„Ulysses er jafn erfið eins og
hún er skemmtileg," segir Ell-
mann í formála. Þegar Carl
Gustav Jung byijaði á Ulysses
gafst hann upp, hann reyndi aftur
og gafst upp, en í þriðja sinn tókst
honum að bijótast inn í söguna.
Hann skrifaði Joyce í tilefni af
þessari reynslu sinni og þakkaði
honum fyrir afrek hans.
Joyce dvaldi í Zúrich fyrri
stríðsárin, hvarf til Parísar 1920
og eins og áður segir kom Ulyss-
es út 1922. Zúrich og Vínarborg
voru aðsetursstaðir Jungs og
Freuds og Hann vissi „what it
was to be jung and easily freud-
ened“. (Finnegans Wake bls. 115.)
Joyce notaði nýjustu rannsóknir
bæði Freuds og Jungs í sögu sinni.
Ellmann rekur lauslega þær
aðferðir sem notaðar voi-u við
endurskoðun og leiðréttingu þess-
arar útgáfu og tilgang Joyces með
vcrkinu, Gabler ritar eftirmála um
handritin að verkinu og af því
má skilja að starfið við undir-
búning þessa handrits tók sjö ár.
Allir þeir sem hafa einhvcrn
tímann byijað á Ulysses og gefist
upp ættu nú að fá sér þessa út-
gáfu og lesa, þetta er ódýr útgáfa
kostar £7/50-.
Lagalaust réttlæti
byltingarinnar