Morgunblaðið - 08.08.1986, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 8. ÁGÚST 1986
21
Viðræður hafnar milli
Kínverja og Mongóla
Gorbachev tvisvar boðað Deng til leiðtogafundar
Peking, AP.
LIU Shuqing, aðstoðarforsætisráðherra Kina, er farinn til Mongólíu
til viðræðna við ráðamenn í Ulan Bator, að því er haft er eftir
kinverskum embættismanni. Mongólíubúar eru bandamenn Sovét-
manna, en Mikhail Gorbachev, leiðtogi Sovétrikjanna, sagði í ræðu
í Vladivostock fyrir skömmu að hann væri reiðubúinn til að fækka
um 50 til 60 þúsund þeim sovésku hermönnum, sem nú eru í Mong-
ólíu, til að bæta samskipti Sovétmanna og Kínveija.
Liu er æðsti embættismaður sambúð, sem einkennst hefur af
er
Kínvetja, sem heimsótt hefur
Mongólíu síðan 1960. Þá versnaði
sambúð ríkjanna vegna ágreinings
Sovétmanna og Kínverja. Mongólíu-
menn hafa sakað Kínveija um
and-sovéska stefnu.
Gorbachev hvatti einnig til þess
í ræðu sinni að Sovétmenn og
Kínveijar semdu um gagnkvæma
fækkun í heijum sínum við landa-
mæri Mongólíu og Kína og bætta
hugmyndafræðilegum og hemaðar-
legum ágreiningi, milli ríkjanna.
Kínverski embættismaðurinn,
sem áður er greint frá, vildi ekki
segja hvort Liu hefði farið til Mong-
ólíu að ræða ummæli Gorbachevs í
ræðunni.
Greint var frá því í dagblaðinu
South China Moming Post í gær
að Gorbachev hefði tvisvar lagt til
að haldinn yrði leiðtogafundur með
Deng Xiaoping, leiðtoga Kína, en
Kínveijar hefðu í bæði skiptin hafn-
að.
Sagði í blaðinu að Kínveijum
þætti Sovétmenn full bráðir vegna
þess að þeir vildu að leiðtogafundur
yrði haldinn innan tveggja mánaða
frá því að lagt var til að þeir færu
fram. Stjóm Kína vill að þijú mál
verði leyst áður en sambúðin við
Sovétmenn verður bætt. Fyrst ber
að telja að sovéskt herlið verði flutt
frá landamærum Mongólíu að Kína,
í öðm lagi vilja Kínveijar að Sovét-
menn kveði heri sína brott frá
Afganistan og í þriðja lagi að stjóm-
in í Kreml láti- af stuðningi við vem
Víetnama í Kambódíu.
Horfur á vöruskorti í
Zambíu og Zimbabwe
— vegna viðbragða S-Afríkustj órnar við efnahagsþvingunum
Jóhannesarborgp, Sydney, AP.
SUÐUR-AFRISKIR tollverðir töfðu í gær umferð vöruflutn-
ingabifreiða frá Zambíu og Zimbabwe en í fyrradag ákváðu
stjórnir þessara landa að gangast fyrir mjög hörðum efna-
hagsþvingunum gegn Suður-Afríku. Ríkin tvö eru landlukt
og fer mestallur út- og innflutningur þeirra um Suður-
Afríku.
Suður-afrísku tollverðimir létu
í veðri vaka, að aðgerðirnar stöf-
uðu af auknu eftirliti með vöm-
flutningum um landið en áður
höfðu stjómvöld ákveðið að leggja
innflutningsgjald á allar vömr, sem
koma til Suður-Afríku og eiga að
fara áfram til Zambíu. Nemur það
125% af innflutningstolli og verður
að staðgreiðast. Er það að vísu
ERLENT
endurgreitt þegar vömrnar em
fluttar yfir landamærin frá Suður-
Afríku en talið er ólíklegt, að
Zambía, eða önnur framvarðarríkj-
anna svokölluðu, hafi ráð á að
binda mikinn erlendan gjaldeyri í
þessum flutningum einum. Hætt
er því við, að fljótlega verði mikill
skortur á ýmsum nauðsynjum í
þessum löndum, einkum olíu- og
hveitiskortur.
Dawie de Villers, viðskiptaráð-
herra Suður-Afríku, sagði í ræðu
í fyrrakvöld, að kaupsýslumenn og
opinberir embættismenn ættu að
fara að með gát þegar þeir tjéðu
sig um viðbrögð stjórnvalda við
efnahagsþvingununum.
„Ef til stendur að lýsa yfir efna-
hagslegu stríði á hendur okkur þá
verðum við, eins og í hverri ann-
arri styijöld, að gæta þess að tefla
ekki stöðu okkar í enn meiri
tvísýnu með ótímabæmm yfirlýs-
ingum," sagði de Villers. Helstu
samtök iðnaðarins í Suður-Afríku
hafa lýst yfír fullum stuðningi við
stjórnvöld og jafnframt sakað
Samveldislöndin bresku, einkum
Kanada og Ástralíu, um að hafa
stutt efnahagsþvinganirnar í eigin-
hagsmunaskyni. Þessar tvær
þjóðir keppa við Suður-Afríku-
menn á ýmsum mörkuðum.
Ástralskir starfsmenn suður-
afríska flugfélagsins ákváðu í gær
að höfða mál á hendur áströlsku
ríkisstjóminni ef suður-afrískum
flugvélum yrði bannað að lenda í
landinu. Em þeir raunar ekki nema
innan við 30 en þeir sögðu allt að
1.500 manns í ýmissi þjónustu
mundu missa vinnuna ef af bann-
inu yrði. Auk þess myndu stjórn-
völd sjálf tapa um 35 milljónum
Bandaríkjadala á ári vegna minni
ferðamannastraums.
NYR JAMES BOND
Bevcrly Hills, Kaliforníu, AP.
TILKYNNT hefur verið að leikaranum Timothy Dalton hafi verið
úthlutað leyfi til að drepa i hlutverki James Bond, njósnara 007,
í næstu kvikmynd um útsendara hennar hátignar Bretadrottning-
ar.
Dalton hefur leikið klassísk hlutverk hjá The Royal Shakespeare
Company og tekur við að Sean Connery og Roger Moore í hlutverki
hins þrautseiga njósnara. Framleiðandi James Bond-myndanna, Albert
R. Broccoli, sagði að næsta Bond-mynd hefði þegar hlotið nafn, The
Living Dayiights, og hæfust tökur á myndinni í september. Myndin
verður tekin í kvikmyndaveri og í Austurríki, Marokkó og Gíbraltar.
Svalbarði:
Enn deilt um
fiskveiðirétt
Frá Jan Erik Laure, fréttaritara Morgunblaðsins í Osló.
TALSMENN Evrópubandalagsins
í Brussel hafa sagt að deila Norð-
manna og EB varðandi veiðar við
Svalbarða sé í þann mund að leys-
ast. Þessar yfirlýsingar hafa þó í
engu breytt afstöðu norsku ríkis-
stjórnarinnar til veiða Spánveija.
Fjárhirslan er undir-
staða valda Arafats
ÁRIÐ 1959 þegar Yasser Ara-
fat stofnaði A1 Fatah, sem síðar
myndaði kjarnann í Frelsis-
hreyfingu Palestínuaraba,
(PLO), var hann fremur vel-
megandi byggingarverktaki í
Kuwait. Viðskiptavit liefur
hann ennþá til að bera í ríkum
mæli og raunar er það ein aðal
ástæðan fyrir þvi að hann held-
ur enn um stjórnartaumana í
hreyfingunni. Það eru ekki
bara Israelsmenn, sem vilja sjá
á bak honum, Hussein konung-
ur Jórdaníu og Assad forseti
Sýrlands eru honum andsnúnir.
En Arafat ræður yfir fjármun-
um, miklum fjármunum, og
meðan svo er verður erfitt að
losna við hann.
Vissulega kemur olíuverðs-
lækkunin illa við fjárhag PLO og
hann því verri nú en áður og
Saudi-Arabar gætu gert honum
lífið erfítt, ef þeir kærðu sig um.
En Arafat hefur staðið sig vel og
sjóðir samtakanna nema milljörð-
um Bandaríkjadala. Það sem
meira er, hann er sá eini sem
hefur raunveruleg yfirráð yfír
þessum fjármunum, sem eru í
tveimur sjóðum. Annar sjóðurinn
er Þjóðarsjóður Palestínu, sem
opinberlega fjármagnar útgjöld
samtakanna, en hinn sjóðurinn
og sá sem er áberandi stærri er
í eigu A1 Fatah, en sá hópur er
langstærstur þeirra átta hópa,
sem í sameiningu mynda PLO.
E Um Þjóðarsjóðinn er talsvert
vitað, enda samtökunum ekki
launung á fjárhagsstöðu hans.
Tekjur sjóðsins eru sennilega um
250 milljónir dala á ári og stærsti
hluti þeirra eða um 125-150 millj-
ónir dala eru tekjur af 1,6 millj-
arða höfuðstól. Saudi-Arabar
veita 87 milljónum dala á ári til
PLO, auk smærri fjárveitinga frá
öðrum Arabaríkjum. Reikna má
með að árleg útgjöld hreyfíngar-
innar séu um 300 milljónir dala
og um Va þessarar fjárhæðar fer
til hermála. Afgangurinn fer til
stjómunar, heilsugæslu, mennt-
unar og velferðarmála. Sem dæmi
má nefna að PLO er með fleiri
sendifulltrúa á sínum vegum en
ísrael.
tærri og miklu meiri
leynd hvílir yfir honum, en hinum
sjóðnum. Arafat hóf strax að
safna í þennan sjóð og hann hafði
eitthvert fé afgangs og nú er
hann talinn hafa að geyma 7-8
milljarði Bandaríkjadala. Araba-
ríkin veita fé til þessa sjóðs eins
og til hins sjóðsins. Sjóðurinn er
nú orðinn að alþjóðlegu fjárfest-
ingafyrirtæki, sem á hagsmuna
að gæta í þriðja heiminum, allt
frá Afríku til Thailands. Sennilega
á hann um 40 stór fyrirtæki, sem
eiga hagsmuna að gæta í land-
búnaði, sjávarútvegi, skógar-
höggi, flugfélögum og þó einkum
í siglingum. Þá er talið að sjóður-
inn hafi hagnast vel á vopnasölu
og orðrómur hermir að hann eigi
aðild að eiturlyfjasölu.
Þegar andrúmsloftið í stjóm-
málum og verðlag á olíu er hvort
tveggja Arafat andsnúið, kann
svo að virðast að fjárhagur Þjóð-
arsjóðsins sé valtur. Sjóður A1
Fatah-hreyfíngarinnar er hins
vegar það sterkur og á hagsmuna
að gæta svo víða, að hann á auð-
velt með að standa af sér flestar
efnahagssveiflur og er því ein
aðalstoð valda Arafats og A1
Fatah hreyfíngarinnar. Þegar því
Arabar, innan eða utan PLO,
íhuga að velta honum úr sessi,
hljóta þeir að þurfa að taka tillit
til þess að refurinn hefur lykla-
völdin að fjárhirslunni, auk þess
sem hann er ástsæll meðal margra
Palestínumanna.
(Þýtt og endursagt úr The Economist.)
Ágreiningur Norðmanna og Spán-
verja varðandi stjórn þorskveiða
við Svalbarða er því enn óleystur.
Norðmenn og Evrópubandalagið
hafa komist að samkomulagi um að
fá sérfræðinga til að leggja mat á
hvort ákvörðun Norðmanna um að
setja veiðikvóta standist með tilliti til
hagsmuna sjávarútvegsins. Per
Paust, talsmaður norska utanríkis-
ráðuneytisins, leggur áherslu á að
Spánveijar verði að láta af veiðum í
nágrenni Svalbarða. Norska strand-
gæslan hefur fengið fyrirmæli um
að stöðva veiðar spænskra togara á
þessum slóðum.
Norsk stjórnvöld hafa skrifað yfír-
völdum á Spáni bréf þar sem segir
að réttur Norðmanna til að setja regl-
ur um takmörkun veiða við Svalbarða
helgist af yfirráðum þeirra yfir þessu
svæði og rétti strandríkja til yfirráða
yfír náttúruauðlindum innan 200
mílna landhelgi.
GENGI
GJALDMIÐLA
London, AP.
Bandaríkjadollar lækkaði i gær
gagnvart flestum helztu gjald-
miðlum heims, nema breska
pundinu.
Síðdegis kostaði sterlingspundið
1,4765 dollara (1,4775), en annars var
gengi dollarans þannig, að fyrir hann
fengust:
2,0660 vestur-þýzk mörk (2,0897)
1,6695 svissneskir frankar (1,6755)
6,7175 franskir frankar (6,7500)
2,3340 hollenzk gyllini (2,3435)
1.424,00 ítalskar lírur (1.430,00)
1,3809 kanadískir dollarar (1,3820)
153,95 jen (154,35)
Gull hækkaði og var verð þess
362,75 dollarar únsan (361,60).