Morgunblaðið - 28.05.1987, Blaðsíða 21

Heimir Pálsson
„Flest verður fróðum
að kvæði! Barnalegur
samanburður blaða-
mannsins sýndi ekkert
annað en samanburð
við meðaltalið. Orðalag
ieiðarans er því beinlín-
is villandi — svo ekki
sé meira sagt. Þar að
auki eru hugsanlegar
breytur svo margar í
þessum reikningi að
samanburðurinn er all-
ur marklaus.“
á stærðfræðiprófi og rannsóknin
mjög víðtæk. Sá sem metur prófúr-
lausn í bókmenntum gefur þannig
næstum jafnmiklar upplýsingar um
sjálfan sig og próftakann með eink-
uninni!
Það leiðir þá af sjálfu sér að
normalkúrfan, sem einkunnum var
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 28. MAÍ 1987
dreift á fyrstu ár grunnskólaprófs-
ins og allt þar til í fyrra, hafði
nokkra kosti fram yfir þá dreifingu
sem nú er notuð. Gallamir fólust
einkum í því að menn lásu úr norm-
aldreifingunni aðrar upplýsingar en
hún getur gefið. Það var t.d. mis-
notkun slíkra einkunna að nota þær
til þess að velja nemendur í hrað-
ferðir og hægferðir. Hvorug að-
ferðin gerir mögulegan samanburð
milli ára. Normalkúrfan er hins
vegar til þess fallin að veita skólum
(og kennumm) þær upplýsingar
sem að gagni koma (sýna stöðu
skólans í ákveðnu samhengi).
Samkvæmt framansögðu hefðu
niðurstöður íslenskuprófsins í ár
ekki átt að valda neinu hugar-
angri: Frávikin frá fyrra ári em svo
smá að þau segja í hæsta lagi að
prófið hafi verið á einhvern kvarða
„þyngra" en í fyrra eða að matið
hafí verið ofurlítið strangara. En
áður en við varð litið vom menn
byijaðir að lesa úr útkomunni upp-
lýsingar sem hún gaf alls ekki. Mér
sýnist forstöðumenn prófsins hafa
fengið hálfgert taugaáfall. Ég get
a.m.k. ekki skýrt það öðmvísi þegar
jafngegn maður og Hrólfur Kjart-
ansson lendir út í því kviksyndi að
fara að tala um kennaraverkfall til
skýringar á lakari útkomu í íslensku
en öðmm greinum. Eins og kennar-
ar í stærðfræði, ensku og dönsku
hafí ekki farið í verkfall?!
Útlenskan sækir á!
Eiginlega er ekki miklu burðugri
skýringartilraun sem einn etur eftir
öðmm í Morgunblaðinu og segir að
hugsanlega sé íslenskukunnáttu
nemenda að hraka — og svo er
erlendu sjónvarpsefni eða mynd-
bandaefni kennt um!
Það er einfaldlega óhugsandi að
móðurmálskunnátta nemenda
breytist svo merkjanlegt sé frá
fæðingarári til faeðingarárs. Því
menn skulu vera minnugir þess að
þeir em að bera saman unglinga
fædda árin 1970 og 1971. Það verð-
ur hugsanlega hægt að merkja áhrif
hinnar fijálsu fjölmiðlunar á móður-
málskennslu nemenda eftir áratug
eða svo en ekki á kunnáttu þeirra
sem höfðu að mestu náð vaidi á
tungu sinni áður en flóðið skall á!
Mikilvægast er þó hugsanlega
að gera sér grein fyrir því að það
er aðeins lítill hluti gmnnskóla-
prófsins sem veitir nokkrar upplýs-
ingar um þann hluta „íslenskukunn-
áttunnar“ sem nefna má
„málbeitingu" eða með almennum
orðum það að hafa vald á málnotk-
uninni. Ég benti á hér að framan
að prófið væri í raun próf í fjórum
greinum. Stafsetning sýnir ekki
íslenskukunnáttu, hún sýnir hins
vegar hvemig mönnum hefur geng-
ið að tileinka sér ákveðnar reglur
— sem sumar hveijar era þannig
að tæplega getur talist heil brú í
þeim (stóran og lítinn staf, um eitt
orð eða tvö — og mun vera álitleg-
ur fyöldi þeirra villna sem nemendur
gera einmitt í þessu tvennu). — Af
málfræðispumingum prófsins (sjá
Morgunblaðið 23. maí) gefa aðeins
fáar einar upplýsingar um eiginiega
móðurmálskunnáttu. Flestar gefa
þær hins vegar glöggar uppiýsingar
um þekkingu nemenda á hugtökum
málfræðinnar (orðflokkum, setn-
ingarhlutum, málhljóðum o.s.frv.).
En þekking á þeim hugtökum hefur
engin sannanleg áhrif á málbeitingu
og hefur aldrei haft.
Meðan ekki liggja fyrir nákvæm-
ar upplýsingar um mat þeirra sem
önnuðust yfirferð á svöram nem-
enda við lesskilnings-hluta prófsins
verður ekki vitað hvaða upplýsingar
einkunnin þar gefur um íslensku-
kunnáttu. Nokkur hluti hennar
segir áreiðanlega eingöngu til um
hvort nemendur voru þolanlega
lesnir í Gíslasögu eða íslandsklukk-
unni, Önnu frá Stóm-Borg,
Vögguvísu eða Punktinum. Hins
vegar má gera ráð fyrir að umtals-
verður hluti einkunnar fyrir þennan
helming prófsins hafi verið gefinn
fyrir skilning einstakra orða og
hæfni til að tjá þann skilning. En
ég ég legg áherslu á að enn höfum
við engar upplýsingar fengið um
þetta og allar ályktanir em því
gersamlega út í hött.
Meira af órétt-
mætum samanburði
En það var ekki nóg að gera
óréttmætan samanburð milli ára og
prófa. Skólamir fengu líka sitt. I
baksíðufrétt í Morgunblaðinu 23.
maí segir frá því að meðaleinkunn
í Tjamarskóla hafi verið rúmlega
heilum hærri en meðaltalið. Þótt
þessi frétt sé í eðli sfnu heimskuleg
vegna þess að samanburður við
meðaltal getur aldrei orðið annað
en villandi (það verður vitanlega
að bera saman einstaka og sam-
bærilega skóla) þá tekur þó steininn
úr þegar leiðarahöfundur blaðsins
sunnudaginn 24. maí umorðar hana
þannig að „meðaleinkunn nemenda
í Tjarnarskóla á samræmda prófínu
í íslensku sé rúmlega heilum hærri
en almennt í skólum landsins" —
og gefur síðan undir fótinn með að
þetta sýni yfírburði einkaskólanna!
Flest verður fróðum að kvæði!
Bamalegur samanburður blaða-
mannsins sýndi ekkert annað en
samanburð við meðaltalið. Orðalag
leiðarans er því beinlínis villandi —
svo ekki sé meira sagt. Þar að auki
em hugsanlegar breytur svo marg-
ar í þessum reikningi að saman-
burðurinn er allur marklaus. Það
kemur meðal annars fram í orðum
Maríu Héðinsdóttur skólastjóra
Tjamarskóla sem bendir í Morgun-
blaðsfréttinni á margar hugsanleg-
ar skýringar og er að því leyti
margfalt heiðarlegri en leiðarahöf-
undurinn og fréttamaðurinn að
meðaltali!
Það getur vel verið að ritstjórar
Morgunblaðsins geti einhvem tíma
sannfært þjóðina um að einkaskóla-
draumar fijálshyggjunnar séu það
sem koma skal en ég vona til guðs
_________________________2T°
að það gerist þá með skárri rökum
en þama er gripið til.
Áhugalausir kennarar?
Enn er freistandi að grípa á fleiri
atriðum í skrifum í Morgunblaðinu.
í leiðaranum segir m.a.: „Óneitan-
lega vaknar sú spuming, hvort
slakað hafi verið á kröfum á und- -
anfömum ámm eða kennarar hafi
misst áhugann á efninu? Það þarf
auðvitað ekki að taka fram, að sé
áhugi kennara ekki til staðar vakn-
ar ekki áhugi hjá nemendum."
Eitthvað í þessa áttina hefur svo-
sem heyrst fyrr og er full ástæða
til að ræða. Hér er ekki tóm til að
gera það til neinnar hlítar en minnt
skal á að áður en við getum farið
að óskapast yfír að slakað sé á
kröfum ber okkur skylda til að
kanna hvort kröfumar hafi verið
skynsamlegar og eðlilegar. Það
leyfi ég mér reyndar að draga í efa
— án þess að ég sé þar með viss
um að slakað hafi verið á. En ég
held að kröfumar hafí breyst.
Áhugaleysi kennara skal ég alls
ekki útiloka. Við höfum margsinnis
bent á það undanfarin ár að almenn
viðhorf í þjóðfélaginu em mjög til
þess fallin að draga úr virðingu
fyrir kennarastarfinu — og þar með
úr áhuga þeirra sem starfinu gegna.
Við höfum bent á flótta úr stétt-
inni. Við höfum bent á að skólamir
em ekki samkeppnisfærir við aðra
vinnustaði. Því ber sannarlega að
fagna ef Morgunblaðið er reiðubúið
að leggja sitt af mörkum til þess
að leitað verði heiðarlegra svara við
spumingum um skólakerfið og
skólastarfið (hið síðara er reyndar
miklu mikilvægara). Það verður því
miður ekki meðan dregnar em allar
þær fljótfæmislegu ályktanir sem
við hafa blasað á síðum þess undan-
fama daga.
Höfundur er framhaldsskálakennari.
i m m m m m tm tw tw íw m m m M m nu tw hu íw m m m m m nu rw hu m m m
lliMlMlIlitttltHllltMlIlitttttllMlMi
imiiitiiiiimimimtiiiimimiitiinmi
tmmmmmtmmimmmmmmmmtttimimmmmmmmmtttimimmmm
nmmmm'mmmttummmmmmtmmmttummmmmmtmmmttummm
tiiiiiitniiiiiiiiiMiiiiiimiMrtiii
immimtimimiiiimtiiiiimmmmtimnii
tmttttmmmmmimmmmttttmmmmmtmmmmtttimmmmmimmmm
tmmmrn
Iililliiiimillilliiiiilllll
tmmmmmmmtmmmmmmmmmmimmmmmmmmmmimmmm
nmmmm'Hummttummmmmmttttmmttummmmmmttttmmttummm
t m m m mm mttti m mm m tttt rtumrn ttttmtm mm m ttít mmm ttttmt m mm m
t m m rnmtttt m m ttu m m m m mnuttti m m ttu m m m m mnu ttu m m ttu m m m
t m ttu m mm tnt mi m m m m ttít rtu mm ttu m ttu m m m ttti m mm m ttu tnt m m m
u m m mnunu m m m m m m m mnutttt m mm m m m m mmnu m m ttu m m m
rt tttt mmm ttttnutttt mm m tttt mmm ttttnum mm m nu mmm ttttmim mmm
u m m mnunu m m ttu m m m m mnu nu m m ttu m m m m mnutttt m m ttu m nu m
u m ttíi m m m m ttti m m m m tttt rtu m m m mi m m m m tttt m m m m mi m m m m
u m m mnutttt m m ttu m rtu m m mnu nu m m tiu m nu m m mnutttt m m ttu m nu m
m m mmm mttti m mm mm mmm mtttttttt mmmm rtumm mttuittt mmm
u m m mm tw m m ttu m rtu m m mnu nu m m ttu m nu m m mnunu m m ttu m ttu m
u m m m m m m mm m m m m m m m m rni m m m m m rtu m m m tnitttt m m m
u m m mnunu m m ttu m nu m m mnunu m m ttu m nu m m mnu nu m m ttu m nu m
u m tttt m m m m mi m m m m ttti rtu m m m mi m m m m tttt rtu m m m mi m m m m