Morgunblaðið - 01.11.1988, Side 38

38
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 1. NÓVEMBER 1988
%
Vandamál Israels verða
ekki leyst með ofbeldi
- segir Israel Gat, yfirmaður alþjóðatengsla ísraelska Verkamannaflokksins
ÞINGKOSNINGARNAR í ísrael í dag eru hinar fyrstu síðan upp-
reisn Palestínumanna, intifada, braust út á herteknu svæðunum.
Uppreisnin hefur sett mark sitt á hið pólitíska landslag innan
ísraels og gjörbreytt stöðu landsins á alþjóðavettvangi. Margir
telja að vegna þessa sé nú mikill þrýstingur á bæði Israela og
Palestinumenn að semja um framtíð herteknu svæðanna þar sem
hinir fyrrnefiidu létu af hendi land fyrir varanlegan frið. Kosning-
arnar nú skipta því miklu máli um framtíð ísraels, þar sem
stærstu flokkarnir tveir, Verkamannaflokkurinn og Líkúd-banda-
lagið, hafa ólíka stefiiu í málefiium herteknu svæðanna.
Morgunbiaðið/HÓ
Stríð eða friður? Tveir hermenn með vélbyssur tylla sér til að
hlusta á hörpuleikara í Ben Yehuda-stræti í miðborg Vestur-
Jerúsalem.
Blaðamaður Morgunblaðsins
var á ferð í Israel í sumar og
tók þá viðtal við Israel Gat,
yfirmann alþjóðatengsla
Verkamannaflokksins. Þó að
tveir mánuðir séu liðnir siðan
viðtalið var tekið hefur ástand-
ið ekki breyst það mikið að það
sé ekki enn i fiillu gildi og fer
það hér á eftir: — Israel hefur
lengi verið „hetja“ hins vest-
ræna heims í baráttu fyrir til-
verurétti sínum og gegn
hryðjuverkum. Nú hefur al-
menningsálitið að stórum hluta
snúist gegn ísrael. Eru ísraelar
viðkvæmir fyrir áliti umheims-
ins?
„Já, við látum okkur það miklu
skipta. Við vitum hins vegar ekki
alveg hvernig við eigum að bregð-
ast við. Við erum ósátt við ástand-
ið á herteknu svæðunum, en á
hinn bóginn vita flest okkar ekki
hver besta lausnin á vandanum
er. Allar þjóðir vilja vera virtar
og vel liðnar og við erum engin
undantekning. En við höfum verið
ofdrekaðir í gegnum árin með
þessu áliti umheimsins sem þú
minntist á í spumingu þinni, þar
sem alltaf var litið á okkur sem
Davíð á móti Golíat. Kjami máls-
ins hefur hins vegar ekki breyst,
það hefur aðeins skapast sjón-
skekkja. Nú lítur ástandið út
þannig að átökin séu einungis á
milli okkar og Palestínumanna,
en ekki alls arabaheimsins. Við
erum samt ennþá aðeins 3 V2
milljón manns á móti 150 milljón
aröbum._ Það hefur ekki breyst.“
— Er ísrael sett undir aðra
mælistiku en til dæmis ná-
grannaríkin?
„Það er að mörgu leyti rétt.
Hussein Jórdaníukonungur lét
drepa um 10.000 Palestínumenn
á rúmri viku árið 1970 þegar þeir
gerðu uppreisn gegn honum. Þá
hafa þúsundir Palestínumanna
vora drepnir af Sýrlendingum og
bandamönnum þeirra í Líbanon.
Hér í Israel er þjóðfélágið opnara
og lýðræðislegra en annars staðar
í þessum heimshluta og því era
gerðir okkar ekki dæmdar á sama
hátt. Fjölmiðlar hafa ekki verið
fullkomlega sanngjarnir í okkar
garð, en sannleikurinn er sá að
við getum ekki kvartað vegna
þessa. Ég er ekki viss um að sjón-
varp geti verið fullkomlega sann-
gjamt, því í eðli sínu verður það
að leita að „drama“. Palestínu-
mönnum hefur með intifada tekist
að skapa „drama“ sem vekur at-
hygli 5'ölmiðla og er þeim í hag.“
— Eru kosningarnar nú af-
drifaríkar fyrir framtíð ísra-
els?
„Já, nú virðast vera möguleikar
á að hefja viðræður um varanleg-
an frið. Það skiptir því mjög miklu
máli hver verður við stjómvölinn
hér til að semja við Palestínumenn
og arabaríkin. Við óttumst það
mjög ef Líkúd-bandalagið verður
við völd vilji enginn við þá ræða
vegna stefnu þeirra í málefnum
herteknu svæðanna og teljum því
mjög mikilvægt að við í Verka-
mannaflokknum verðum við
völd.“
— Hver er stefiia Verkamanna-
flokksins með tilliti til herteknu
svæðanna og hvernig er hún
öðruvísi en stefiia Líkúd-
bandalagsins?
„Við teljum enn að væri besta
lausnin palestínskt/jórdanskt ríki
sem væri samsett af Jórdaníu,
stærsta hluta Vesturbakkans og
Gaza-svæðinu. Við teljum þetta
enn raunhæfa hugmynd þrátt fyr-
ir ákvörðun Husseins að falla frá
kröfum til Vesturbakkans. Herte-
knu svæðin ein geta ekki staðið
undir sér vegna þess hve lítil þau
era og vegna flóttamannanna,
bæði þeirra sem búa þar nú og
hinna sem myndu koma.
Stefna Líkúd-bandalagsins er
að herteknu svæðin fái takmark-.
aða sjálfsstjóm, en verði þegar til
lengdar lætur hluti af ísrael. Við
í Verkamannaflokknum eram
andvíg þessarri stefnu. Við teljum
að þessi svæði eigi ekki að vera
hluti af ísrael að nokkrum kosti.
Með stefnu sinni er það tryggt
að Likud-bandalagið mun ekki
geta fengið neinn til að semja við
sig. Ástandið myndi því í raun
ekkert breytast frá því sem nú
er. Óbreytt ástand er ísrael ekki
í hag, það er ekki gott fyrir Mið-
austurlönd, það kemur engum til
góða.“
— Friðsamleg lausn hlýtur að
felast í viðræðum og samkomu-
lagi við Palestínumenn. Sérðu
slíkar viðræður við PLO eða
aðra fiilltrúa Palestinumanna á
næstunni?
„Svarið við þessu veltur bæði
á því hvort Verkamannaflokkur-
inn verður við völd í ísrael og
hvort Palestínumenn era reiðu-
búnir að ganga að tveimur grund-
vallarskilyrðum okkar fyrir við-
ræðum: að þeir snúi baki við
hryðjuverkum og viðurkenni til-
verurétt Ísraelsríkis. Við eram
reiðubúnir að tala við alla sem
vilja ganga að þessu, einnig PLO.
Við eram einnig tilbúnir að taka
þátt í alþjóðlegri ráðstefnu."
— Skoðanakannanir benda til
að almenningsálitið hafi færst
til hægri með intifada. Telurðu
að svo sé?
„Þetta er kannski rétt, en það
er ekki stór sveifla. Við fmnum
þetta ekki í skoðanakönnunum
um fylgi flokka. Viðbrögð manna
við uppreisninni era mismunandi.
Margir harðlínumenn hugsa sem
svo: „Ég hata arabana og vil að
uppreisnin verði barin niður með
hörku." Hins vegar eru aðrir svip-
að þenkjandi sem segja: „Víst
hata ég arabana, og vil því losna
við að hafa afskipti af þeim með
því að láta þá fá sjálfstætt ríki.“
Þessi sjónarmið era bæði neikvæð
en skoðun síðari hópsins kemur
Verkamannaflokkinum til góða.
Það er mjög erfitt að segja í hvaða
átt almenningsálitið mun fara.“
— Eru öfgastefiiur og kyn-
þáttahatur á uppleið í Israel?
„Já, það er því miður rétt. Það
hefur þó ekki verið mikil hreyfing
á milli herbúða hinna tveggja
meginfylkinga í ísraelskum
stjómmálum. Hreyfingin er frekar
í átt frá hófsamri hægri stefnu
til hægri öfga. Þróunin hefur líka
verið sú að fólk hefur farið frá
okkur yfir til róttækra vinstri
flokka. Hér er þó ekki um stór-
felldar breytingar að ræða, en það
er ástæða til að hafa áhyggjur
af þessarri þróun.“
— Samkvæmt fréttum fær
maður það á tilfinninguna að
samband gyðinga og araba í
ísrael sjálfu hafi versnað upp
á síðkastið?
„Já, það er staðreynd. Samband
gyðinga og araba í ísrael hefur
verið gott, og er það enn að mestu
leyti í dag. Nær eini munurinn á
stöðu þessarra hópa er sá að ara-
bar gegna ekki herþjónustu, enda
vilja hvorki gyðingar né arabar
slíkt. Þetta hefur þó ýmis óþæg-
indi í för með sér fyrir arabana,
til dæmis mega þeir ekki vinna í
hergagnaiðnaðinum - sem er stór
hluti af efnahagslífínu - og at-
vinnuleysi er þar af leiðandi hærra
meðal þeirra. En intifada hefur
aukið á úlfúð á milli hópanna
tveggja innan ísraels og þar bæt-
ist við enn ein ástæðan til að leysa
vanda hemumdu svæðanna. Það
verður aðeins gert með friðar-
samningum, hvorugur aðilinn get-
ur knúið fram lausn með ofbeldi."
— ísland hefur talið sig vin-
veitt ísrael á alþj óðavettvangi.
Hvað geta vinir Israels gert til
að stuðla að friði og hvernig
eiga þeir að bregðast við hinni
vaxandi gagnrýni á hernámi
Vesturbakkans og Gaza-svæð-
isins og hörkulegum viðbrögð-
um hersins gegpi uppreisn Pa-
lestinumanna?
„Þrýstingurinn á alþjóðavett-
vangi er nú eingöngu á ísraela
Það er ekki æskilegt því fólk hér
ályktar sem svo: heimurinn er á
móti okkur og því hlustum við
ekki á heiminn. Fólk dregur sig
inn í eigin skel og það hjálpar
Líkúd. Það þarf líka að þrýsta á
arabaríkin og PLO að viðurkenna
ísraelsríki, hætta hryðjuverkum
og hefja viðræður við okkur um
frið. Það er hægt að gera margt
í þessa átt, bæði á vettvangi Sam-
einuðu þjóðanna og í tvíhliða sam-
skiptum ríkja."
— Hvað er mikill tími til stefhu
til að leysa deilurnar á friðsam-
legan hátt?
„ísrael hefur verið til í 40 ár
og enn búum við ekki við frið.
Þess vegna gætum við haldið
áfram í 40 ár í viðbót án þess að
friður komist á. Við vonum hins
vegar að eitthvað hafi gerst í
arabaheiminum upp á síðkastið,
þannig að augu sumra manna þar
hafi opnast fyrir að það er ekki
hægt að þurrka ísraelsríki út.
Sadat gerði sér grein fyrir að það
var ekki hægt að leysa málin með
vopnavaldi og margir leiðtogar
Palestínumanna og araba gera sér
grein fyrir því sama. Þessir menn
era hins vegar hræddir við að lýsa
yfír slíkum sjónarmiðum vegna
öfgamannanna sem krefjast fulln-
aðarsigurs.
Þegar ég tók þátt í stríðinu
1956 vonaði ég að það yrði síðasta
stríðið og þegar sonur minn fór
til Líbanon vonaði ég það hið
sama. Ég er ekki allt of bjart-
sýnn, en ég vona enn að friður
sé innan seilingar."
Viðtal: Hugi Ólafsson
raðauglýsingar — raðauglýsingar — raðauglýsingar
Kópavogur - spilakvöld
Spilakvöld sjélfstæðisfélaganna í Kópavogi verður haldið i Sjálfstæð-
ishúsinu, Hamraborg 1, þriðjudaginn 1. nóv. kl. 21.00 stundvíslega.
Ný 3ja kvölda keppni. Góð verðlaun. Mætum öll. Stiórnin.
HFIMDALIUK
F • U • S
Er ríkisstjórnin
búin að afsanna
efnahagslögmálin?
Ungt sjálfstæðisfólk í Reykjavík heldur op-
inn umræðufund um aðgerðir og áform
vinstri stjórnarinnar í efnahagsmálum mið-
vikudagskvöldið 2. nóvember kl. 20.30.
Vilhjálmur Egilsson, framkvæmdastjóri
Verslunarráðs og varaþingmaður hefur
framsögu. Fundurinn verður haldinn í Neðri
deildinni í Valhöll, Háaleitisbraut 1 (kjallara)
og er öllum opinn.
Stjórnin.
Aðalfundur Sjálfstæðis
félags Seltirninga
Aðalfundur Sjálfstæðisfélags Seltirninga
verður haldinn þriðjudaginn 1. nóvember
1988 kl. 20.30 i félagsheimili félagsins á
Austurströnd 3.
Dagskrá fundarins:
Venjuleg aðalfundarstörf.
Gestur fundarins verður Friörik Sophusson
varaformaður Sjálfstæðisflokksins.
Félagsmenn eru hvattir til að mæta.
:
Viðtalstímar
alþingismanna
Sjálfstæðisflokksins
Alþingismenn
Sjálfstæðisflokks-
ins efna til við-
talstima f Valhöll,
Háaleitisbraut 1, f
nóvember.
Allir velkomnir.
Miðvikudaginn 2.
nóvember kl. 10-12
eru til viðtals Ólafur
G. Einarsson, þing-
maður Reyknesinga og Egill Jónsson, þingmaður Austfirðinga.
Viðtalstímar
alþingismanna
Sjálfstæðisflokksins
Alþingismenn Sjálfstæðisflokksins efna
til viðtalstíma í Valhöll, Háaleitisbraut 1,
1 nóvember.
Allir velkomnir.
Fimmtudaginn 3. nóvember kl. 10-12
verða til viðtals Kristinn Pétursson, þing-
maöur Austfirðinga og Birgir Isleifur Gunn-
arsson, þingmaður Reykvikinga.
Fimmtudaginn 3. nóvember kl. 17-19 eru
til viötals Friðjón Þórðarson, þingmaður
Vesturlands og Salóme Þorkelsdóttir, þing-
maöur Reyknesinga.