Morgunblaðið - 15.11.1988, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ, VIDSKIFn/AlVlNNUlÍF ÞRIÐJUDAGUR 15. NÓVEMBER 1988
35

Heimsverslun
Bandaríkjamenn óttast vemd-
arsteíhu Evrópubandalagsins
BANDARÍKJAMENN og Japanir,
langstærstu viðskiptalðnd Evr-
ópubandalagsins, virðast hafa
töluverðar áhyggjur af því að með
tilkomu sameiginlegs innri mark-
aðar EB-ríkjanna árið 1992 verði
erfiðara fyrir fyrirtæki i þessum
löndum að komast inn á Evrópu-
markað. Astæðuna segja þeir til-
hneigingu ráðamanna í þessum
ríkjum til að vernda innlendan
iðnað með tollmúrum og innflutn-
ingshömlum.
Hugmyndin að baki sameiginleg-
um innri markaði EB-ríkjanna er
einföld, ætlunin er að reyna að auka
hagvöxt í löndunum tólf með því að
ýta undir aukna samkeppni fyrir-
tækja í þeim. Ótti fyrirtækja utan
EB um að í kjölfarið verði þeim gert
erfitt fyrir með viðskiptahömlum
virðist hins vegar vera mikill. Það
mikill að í síðasta mánuði sáu hátt-
settir aðilar í framkvæmdanefnd EB
sig tilneydda tii að halda blaða-
mannafund til að fullvissa þessi fyrir-
tæki og erlendar ríkisstjómir um að
ótti þeirra væri ástæðulaus.
Kröfiir um gagnkvæm
réttindi
Embættismenn í Bandaríkjunum
og Japan telja margir hveijir að þrátt
fyrir þessa yfirlýsingu séu mörg
teikn á lofti um vemdarstefnu innan
EB. Þeir benda meðal annars á til-
lögu að reglugerð um bankamál sem
framkvæmdanefndin hefur látið
semja. Þar er lagt til að erlendir
bankar fái ekki að starfa innan EB
nema heimalönd bankanna veiti evr-
ópskum bönkum samsvarandi rétt-
indi. Þetta telja Bandaríkjamenn að
verði til þess að bandarískum bönk-
um verði meinað að opna útibú innan
EB. Astæðan er að evrópskir bankar
fá ekki frekar en innlendir bankar
að reka útibú í öllum 50 fylkjum
Bandaríkjanna.
Þá benda Japanir á að forsvars-
menn evrópska bifreiðaiðnaðarins
hafi uppi kröfur um að innflutningur
japanskra bíla til EB-ríkjanna sem
heildar verði takmarkaður með
kvóta. Nú banna Frakkar, ítalir,
Spánveijar, Bretar og Portúgalir
Japönum að flýtja meira en ákveðinn
fjölda bíla til hvers lands. Verði orð-
ið við kröfum bílaframleiðandanna
mun innflutningur japanskra bíla
dragast saman um 100 þúsund bíla
á ári.
Vestur-þýskir bílaframleiðendur
óttast þó viðbrögð Japana töluvert
enda hefur þeim gengið langskást
af evrópskum framleiðendum að
komast inn á japanska bílamarkað-
inn. Einnig vilja Grikkir, írar og
Danir, sem ekki framleiða bíla, gjarn-
an leyfa Japönum að selja bíla til
EB þar eð þeir telja að það muni
verða til þess að lækka verð á bílum
í Evrópu.
Refsitollar
í haust voru settir sérstakir tollar
á innflutning margra tegunda japan-
skra og suður-kóreskra myndbands-
tækja til EB-landa í kjölfar ásakana
framleiðenda innan EB á hendur
framleiðendum tækjanna um óheið-
arlega viðskiptahætti. Þessi tollur er
raunar bara eitt af mörgum dæmum
um tolla sem EB hefur sett á fram-
leiðslu japanskra fyrirtækja. Jafnvel
hafa verið settir tollar á vörur sem
Japanir framleiða í löndum EB.
Þá stefnir í rimmu á milli EB og
Bandaríkjanna vegna banns þeirra
fyrmefndu á innflutningi á kjöti frá
hinum síðamefndu. Ráðamenn hjá
EB bera fyrir sig að bandarískt kjöt
sé óheilnæmt vegna ótæpilegrar
notkunar bandarískra bænda á vaxt-
arhormónum við ræktunina. Þetta
vilja Bandaríkjamenn ekki fallast á
og hafa hótað að svara fyrir sig með
svipuðum aðgerðum gegn evrópskum
matvælaútflytjendum frá og með
næstu áramótum.
Styrkir til bænda í EB-ríkjunum
fara líka í taugarnar á Bandaríkja-
mönnum sem hafa lagt til að dregið
verði úr styrkveitingum til land-
búnaðar og þeim alveg hætt eftir
áratug. Evrópskir ráðamenn hafa
getað fallist á að dregið verði úr styr-
kveitingunum en neita að leggja þær
niður með öllu.
I EB-ríkjunum búa 320 milljónir
manns eða fleiri en á nokkru öðru
markaðssvæði í iðnvæddu löndunum.
Þessi markaður skiptir því gífurlegu
máli og hvorki Bandaríkjamenn né
Japanir geta sætt sig við að hann
sé lokaður útlendingum að hluta.
Talsmenn EB telja þó ástæðulaust
að óttast það og segja EB-ríkin alls
ekki hneigjast meir að einangrunar-
eða vemdarstefnu í viðskiptum en
Bandaríkin eða Japan og að engin
ástæða sé að ætla að það breytist
árið 1992.
„Hvers vegna ætti Evrópubanda-
lagið, stærsti út- og innflytjandi í
he'imi, að beita sér fyrir viðskipta-
hömlum?,“ segir Willy de Clerq, við-
skiptaráðherra EB. Hann telur að
það myndi koma verst niður á EB-
löndunum sjálfum. Á síðasta ári
fluttu EB-ríkin út fyrir um 400 millj-
arða bandaríkjadollara, sem er 60%
meira en Bandaríkjamenn gerðu og
nær tvöfalt meira en Japanir. Inn-
flutningur til EB nam svipaðri upp-
hæð, sem er ámóta og flutt var inn
til Bandaríkjanna og þrefait meira
en Japanir fluttu inn. Vonast er til
þess að við breytingarnar árið 1992
muni útflutningur EB-ríkjanna auk-
ast en væntanlega myndu auknar
hömlur á viðskiptum landa á milli
hafa þveröfug áhrif.
Alfred H. Kingon, sendiherra
Bandaríkjanna hjá EB telur talsverða
hættu á því að verndarstefna verði
ofan á í kjölfar breytinganna árið
1992 þótt ekki sé stefnt að þvi nú.
„Æðstu stjórnendur EB segjast allir
hlynntir sem fijálsustum milliríkja-
viðskiptum," segir Kingon, „en þegar
talað er við leiðtoga ýmissa sér-
hagsmunahópa og frammámenn í
viðskiptalíflnu heyrast aðrar raddir."
Mismunandi
áherslur innan EB
Bretar og Vestur-Þjóðveijar
leggja mesta áherslu á frelsi í við-
skiptum af íbúum EB-ríkjanna en í
sumum hinna landanna, einkum
Frakklandi, Ítalíu og á Spáni vonast
menn til að geta haldið í sumar af
þeim viðskiptahömlum sem nú við-
gangast, að minnsta kosti uns inn-
lend fyrirtæki eru betur undir sam-
keppni búin.
Lykilorðið hjá forsvarsmönnum
EB þegar rætt er um tolla, innflutn-
ingshömlur og starfsleyfi er gagn-
kvæmni. Ef erlend fyrirtæki eiga að
fá einhver réttindi eða geta flutt inn
til EB þá verða fyrirtæki í EB-ríkjun-
um að fá að starfa við sömu skilyrði
í heimalöndum erlendu fyrirtækj-
anna.
De Clerq hefur lýst því yfir í við-
tali að Bandaríkjamenn þurfi ekki
að hafa miklar áhyggjur af kröfum
Evrópubúa um gagnkvæm réttindi
því að kröfunum sé frekar beint að
Japönum en Bandaríkjamönnum.
Þetta hefur þó ekki dugað til að friða
bandaríska ráðamenn. Þeir benda
líka á að iðulega hafi Bandaríkja-
menn veitt evrópskum fyrirtækjum
rétt til að starfa í Bandaríkjunum
þótt bandarískir starfsbræður þeirra
hafí ekki getað slíkt hið sama í Evr-
ópu.
Sir Roy Denman, sendiherra EB
í Washington bendir á að það sé í
beggja hag að heimsverslun sé sem
frjálsust og vill gjarnan sjá fyrir
endann á ásökunum Bandaríkja-
manna og EB á hendur hvorum öðr-
um um það að annar aðilinn sé
hneigðari til vemdarstefnu en-
hinn,„Við erum bestu viðskiptavinir
hvors annars," segir Denman. „Báðir
aðilarnir eru hlynntir lágum tollum
og takmörkunum á milliríkjaviðskipt- *>
um. Það er mun fleira sem sameinar
okkur en sundrar."
Heimild: New York Times
Á söluskrá hjá okkur eru
eftirtaldar notaðar
TRAKTORSGRÖFUR
CAT 428, árg. ’87
JCB 3DX4, árg. ’87
JCB 3DX4, árg. ’82
CASE 580F, árg. ’82
CASE 580G, árg. ’85
CASE 580G, árg. ’86
CASE 580G, árg. ’87
CASE 680, árg. ’79
ALLAR UPPLÝSINGAR HJÁ SÖLUMANNI
IhIHEKLAHF
fesasBMj Laugavegi 170 172 Simi 695500