Morgunblaðið - 05.11.1992, Blaðsíða 50

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 5. NÓVEMBER 1992
----- —— ,——-----------------------;
a
// yfirgefiá Sk'ipfc'1'
CASÍNO
Ég keypti þennan sjálfblekung
í gær, hér hjá þér.
BREF TTL BLAÐSINS
Aðalstræti 6 101 Reykjavík - Sími 691100 - Símbréf 691222
Sannleíkurínn
er sagna bestur
Frá Pétrí Einarssyni:
NÝLEGA skeiðaði Ólafur Björns-
son, fyrrverandi formaður Skreið-
arsamlagsins, fram á ritvöllinn, í
Morgunblaðinu. Tilgangurinn var
að afsaka sjálfan sig og gera lítið
úr dómi, sem hann fékk vegna
ummæla sinna á opinberum vett-
vangi um Pétur Einarsson.
Sjálfsagt er því að minna Ólaf
á, að hann var dæmdur vegna
brota á 234. gr. og 236. gr. hegn-
ingarlaga í kr. 60.000 miskabætur
auk kr. 150.000 í málskostnað og
til að þola ómerkingu ummæla
skv. 241. gr. hgl. Til viðbótar
koma vextir og dráttarvextir. Til
þessa dags hefur Ólafur ekki greitt
eina einustu krónu inn á dóminn
og fari sem horfir verður ekki
komist hjá að gera fjárnám í eign-
um hans, sem væntanlega eru ein-
hveijar.
Dórnur þessi var kveðinn upp
14. apríl 1992. yar ekkert því til
fyrirstöðu, að Ólafur Björnsson
gæti áfrýjað dóminum hefði hann
viljað og talið sig hafa minnstu
möguleika til þess.
Ekki er tilgangurinn sá að
skrifa langa grein um Ólaf Björns-
son nú. Eg get þó ekki látið hjá
líða að minnast á mikið rit, sem
hann gaf út sem leyniskýrslu.
Fengu aðeins útvaldir rit þetta og
kallaðist það „Skreiðar annáll“árin
1983 til 1988, Kennir þar margra
grasa og ræðir Ólafur meðal ann-
ars um ástand skreiðarinnar, sem
flutt var til Nígeríu með ms. Hval-
vík. Skýrir hann frá því, að senda
varð matsmann til að meta skreið-
ina þar niður frá eftir að stórvinir
hans, David og Joe Raad, eins og
hann nefnir þá, þurftu af einhveij-
um óljósum ástæðum að láta
sprauta gasi yfir þessa frægu
skreið. Flestir ættu að geta sagt
sér það sjálfir til hvers það hefur
verið gert. Þá má telja fullvíst að
brenna varð þá skreið, sem dæmd
var ónýt. Að mínu mati er „Skreið-
ar annáll“ Ólafs Björnssonar allt
hið furðulegasta rit og sýnir hvað
mistök eins manns geta leitt af
sér. Til að upphefja sjálfan sig
hafnar Ólafur öllum staðreyndum
í málinu og dregur niður í svaðið
aðra aðila, sem gátu þó gert bet-
ur. Hann bannfærir þá á báðar
hendur með stórum fyrirsögnum
og yfírlýsingum í fjölmiðlum, ef
hylma mætti yfír eigin handar-
bakavinnu og slæman málstað.
Skreiðin, sem flutt var út með
ms. Hvalvík, var seld í umboðssölu
í gegnum algjörlega nýja aðila,
sem aldrei höfðu komið nálægt
sölu á skreið áður. Sagt var, að
þessir aðilar ættu að fá um 20%
af andvirði farmsins fyrir sinn
snúð auk útlags kostnaðar. Það
væri fróðlegt að fá upplýst hvort
þessir söluaðilar Skreiðarsamlags-
ins hafí iagt fram einhveijar
tryggingar fyrir andvirðinu til eig-
enda skreiðarinnar, framleiðend-
anna sjálfra, um uppgjör og önnur
atriði.
Það má upplýsa hér, að fleiri
en einn aðili gerðu Skreiðarsam-
laginu tilboð í farm Hvalvíkur.
Einn aðili bauð greiðslutryggingu
með staðfestri bankaábyrgð frá
alþjóðlegum banka og annar bauð
staðgreiðslu með ábyrgð alþjóð-
legs banka einnig. í báðum tilfell-
um voru greiðslur í Bandaríkja-
dollurum. Öllum tilboðum var
hafnað á þeim forsendum, að
Skreiðarsamlagið hefði gert um-
boðssölusamning við fyrirtæki
stórvina Ólafs Björnssonar, David
og Joe Raad, og að sögn Ólafs var
ekki hægt að rifta samningnum
án þess að Skreiðarsamlagíð bak-
aði sér háar skaðabótakröfur af
hálfu umboðsaðilans. Ekki veit ég
hvort leitað var umsagnar eigenda
skreiðarinnar um málið. Eftir því
sem best er vitað hafa greiðslur
fyrir verulegan hluta farmsins
ekki borist til framleiðenda ennþá.
Varðandi skreiðarfarminn, sem
sendur var með skipinu Horsham
á vegum Islensku umboðssölunn-
ar, má segja að það hafi verið
nokkuð alvarlegt mál, því aðeins
var fyrir hendi innflutningsleyfí til
Nígeríu og ekki hægt að útvega
neinar greiðsluábyrgðir, hvorki í
nirum eða erlendum gjaldeyri.
Aður en skipið fór frá Islandi var
það á vitund þeirra, sem til þekktu,
að stjórnvöld í Nígeríu gáfu aðeins
út innflutningsleyfí fyrir skreiðinni
og engin fyrirheit voru gefín um
að leyfa yfírfærslur á greiðslum
síðar. Kaupandi og seljandi voru
því gerðir algjörlega ábyrgir fyrir
þessum innflutningi og hvernig
greiðslur bærust framleiðendum.
Hvort einhveijar greiðslur eða þá
hve háar hafí borist liggur ekki
fyrir og er líklegt að svo hafí ekki
verið. Innflutningsleyfí í Nígeríu
voru með þeim hætti, að ef afskip-
un hafði ekki átt sér stað fyrir 1.
september það árið féll það úr
gildi að svo miklu leyti, sem ónot-
að var. Var það vel þekkt saga,
að innflytjendur í Nígeríu drógu á
langinn að leggja fram greiðslu-
tryggingar, svo að þegar stutt var
eftir af leyfistímanum beyttu þeir
óhemju þrýstingi á útflytjendur
og seljendur að afskipa gegn óviss-
um loforðum um tryggingu síðar.
í þessu tilfelli var sem útflytjanda
væri alls varnað, því hann mat
hvorki eigin reynslu né varnaðar-
orð annarra rétt og veitti atorku
sinni til að afskipun ætti sér stað
án þess að formlegar greiðslu-
tryggingar hefðu borist. Eins og
vel mátti búast við komu þær
aldrei.
Með framanrituð tilfelli í huga
og önnur úr skreiðarmálum má
benda á, að oft hefur opinberrar
rannsóknar verið óskað af minna
tilefni en þar sem menn hafa ver-
ið hlunnfarnir um söluverðmæti
vöru að upphæð allt að milljarði
króna, vegna rangra ákvarðana
manna sem gerðu ófyrirgefanleg
mistök, en áttu að vita betur.
PÉTUR EINARSSON,
fyrrverandi skreiðarútflytjandi
HÖGNI HREKKVfSI
Víkveiji skrifar
Hið óheyrilega háa verð ýmissa
vara hér á landi er oft rakið
til skorts á samkeppni meðal kaup-
manna. Það má áreiðanlega til
sanns vegar færa, en annað ein-
kenni samkeppnisleysisins er slæm
þjónusta. Fyrir skömmu týndi
kona Víkveija gleraugnahúsi sínu.
Víkveiji gekk verzlun úr verzlun
að leita að sams konar gleraugna-
húsi, sem hæfði gleraugunum.
Hann þóttist hafa himin höndum
tekið þegar hann sá gleraugna-
hús, nákvæmlega eins og það
týnda, í verzlunarglugga á Lauga-
veginum, vatt sér inn og falaðist
eftir því. Hann fékk hins vegar
þau svör hjá afgreiðslukonu að
hulstrin væru ekki seld ein og sér,
heldur aðeins með gleraugum.
Hins vegar kvaðst konan tilbúin
að gera undantekningu frá þeirri
reglu, væru gleraugun keypt í
verzluninni. Svo var hins vegar
ekki, heldur voru þau keypt er-
lendis (og kostuðu langtum minna
en sams konar gleraugu í verzlun-
inni á Laugaveginum). Víkveiji
varð hissa á því að gleraugnahús-
ið stæði aðeins sumum til boða,
en ekki öðrum, og bauðst til að
greiða fullt verð. Svörin voru hins
vegar á sömu lund - gleraugna-
eigandinn er ekki „okkar við-
skiptavinur“ og við getum ekkert
fyrir hann gert. Víkveiji yfírgaf
verzlunina heldur þungur í skapi
og ætlar ekki að verzla þar fram-
ar. Kaupmaðurinn á þeim bæ er
augljóslega ekki þjáður af sam-
keppni við aðra.
xxx
Annað dæmi um slæma þjón-
ustu, sem hlýtur að leiða af
slakri samkeppnisvitund eigenda
fyrirtækja, er slök símaþjónusta.
Víkveiji verður æ oftar fyrir því
að honum er anzað önuglega eða
hreinlega dónalega í síma þegar
hann þarf að hringja í fyrirtæki
einhverra erinda. Sá, sem svarar
í símann, er oft fyrsti starfsmaður
fyrirtækisins, sem viðskiptavinur
hefur kynni af. Álit hans á fyrir-
tækinu getur ráðizt af viðmóti
þessa starfsmanns, og Víkveija
fínnst því að íslenzk fyrirtæki
mættu vanda betur símaþjónustu
sína.
xxx
Símsvarar fyrirtækja eru góðra
gjalda verðir og veita oft
greinargóðar upplýsingar. Þess
eru þó dæmi, að á símsvaranum
séu svo gamlar upplýsingar, að
þær leiði viðskiptavini á villigötur.
Þannig hringdi Víkveiji í stóra
byggingarvöruverzlun fyrir
skömmu og hlustaði á símsvara,
sem greindi frá afgreiðslutíma
verzlunarinnar. Upplýsingarnar
reyndust rangar og Víkverji fór
fýluferð. Sömuleiðis er algengt að
upplýsingar í símaskrá um af-
greiðslu- eða símatíma reynist
rangar eða úreltar. Allt veldur
þetta viðskiptavinum óþægindum
og er til marks um litla samkeppni.