Morgunblaðið - 31.01.1993, Blaðsíða 12

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 31. JANUAR 1993
Fari fram réttarhöld í meiðyrÖamáli
Majors fœst líklega úrþví skorið hvort
það teljist œrumeiðandi að birta
greinar um kviksögur án þess að
gefa til kynna að fótur sé fyrir þeim
Steve Platt, ritstjóri New Statesman, með
forsíðu tímaritsins. Fyrirsögnin er: „Hið forvitnilega
mál um „hjákonu" Johns Majors.“
OGGROAALEm
John Major varð á fimmtudag fyrsti breski for-
sætisráðherrann í aldarfjórðung sem höfðar meið-
yrðamál. Hann stefndi þá tveimur breskum tíma-
ritum, sem skýrðu frá því að orðrómur væri á
kreiki um að hann héldi við konu er hefur ann-
ast veitingar í veislum hans. Ritsljóri annars tíma-
ritsins, New Statesman, segir að umfjöllun blaðs-
ins um málið hafi aðeins verið „heiðarleg tilraun“
til að afhjúpa sögusmettur sem hafi vegið að for-
sætisráðherranum. Komi til réttarhalda í málinu
gæti það haft fordæmisgildi í Bretlandi, því þá
fengist úr því skorið fyrir rétti hvort það telst
ærumeiðandi þegar fjölmiðlar fjalla um kviksögur
en geta þess um leið að enginn fótur sé fyrir þeim.
New Statesman birti
þriggja síðna grein
um orðróm þess efn-
is að Major héldi við
Clare Latimer, 42
ára einhleypa konu,
sem hefur sérhæft sig í að annast
matarföng í veislum stjórnmála-
manna og skemmtikrafta. Latimer
hefur neitað að ræða málið við fjöl-
miðla en haft er eftir henni í New
Statesman að orðrómurinn um ást-
arsamband hennar og Majors sé
„fáránlegur" og „fullkomlega til-
hæfulaus". Hún fór að dæmi for-
sætisráðherrans og stefndi tímarit-
unum fyrir ærumeiðingu.
Héldu að Major væri greiði
gerður með greininni
Steve Platt, ritstjóri New States-
man, kveðst hafa fengið þá hug-
mynd um jólin að skrifa greinar um
„launmælismenningu Bretlands“ og
taka meint ástarsamband forsætis-
ráðherrans sem dæmi um hana.
Hann bauð ungri lausráðinni blaða-
konu, Nytu Mann, að skrifa grein-
ina með sér og þau rannsökuðu
sögusagnirnar í tæpan mánuð. Lög-
fræðingar fóru síðan vandlega yfir
greinina þegar hpnni var lokið til
, að ganga úr skugga um að tímarit-
iþ gerðist ekki sekt um ærumeið-
andi ummæli.
Pat Coyne, framkvæmdastj'óri
New Statesman, kvaðst hafa orðið
furðu lostin þegar tilkynnt.var að
forsætisráðherrann myndi höfða
meiðyrðamál vegna greinarinnar.
„Við héldum að við værum að gera
Major greiða. Við vorum að afhjúpa
sögusmettumar. ítrekaðar tilraunir
voru gerðar til að fá blöðin til að
birta þennan orðróm. Við fjölluðum
þannig um hann að John Major fer
vel út úr þessu, því við sögðum að
engar sannanir væru fyrir því að
sögusagnimar væm sannar, en
grunur léki á samsæri um að sverta
hann.“
Steve Platt sagði að blaðið hefði
ekki haldið því fram að Major hefði
gerst sekur um framhjáhald. „Það
sem við gerðum var að binda enda
á þessa skinhelgi og ræða opin-
skátt og í rósemd hvemig tilhæfu-
lausar sögusagnir geta breiðst út
um allt án þess að nokkur fótur sé
fyrir þeim.“
Ritstjórnarfundir á kránum
New Statesman var stofnað 12.
apríl 1913 og verður því áttatíu ára
í vor. Stofnendur tímaritsins vom
George Bemard Shaw, hjónin
Beatrice og Sidney Webb og fleiri.
Tímaritið náði mestri útbreiðslu
árið 1966 og var þá selt í 92.000
eintökum. Lesendum New States-
man fækkaði síðar vegna mikillar
samkeppni frá nýjum helgarblöðum
og fyrir tveimur ámm blasti gjald-
þrot við tímaritinu. Það rétti þó úr
kútnum undir stjóm Platts, er nú
gefíð út í rúmlega 22.000 eintökum
og hefur verið rekið hallalaust að
undanförnu. Verði New Statesman
gert að greiða forsætisráðherranum
háar skaðabætur gæti það þó riðið
tímaritinu að fullu.
Major höfðaði einnig meiðyrða-,
mál gegn mánaðarritinu Scallywsg
sem varð fyrst blaða til að fjálla
um meint framhjáhald forsætisráð-
herrans í október og aftur í byijun
janúar. Ritstjóri og útgefandi tíma-
ritsins, Simon Regan, stofnaði það
árið 1989 og segir að það sé gefið
út í 65.000 eintökum. Bróðir hans
aðstoðar hann við greinaskrifín og
ritstjómarfundir þeirra fara fram á
krám í Hampstead.
Tveggja ára orðrómur
Orðrómurinn um meint ástar-
samband Majors og Latimer hefur
verið á kreiki í tvö ár, meðal ann-
ars á meðal breskra þingmanna.
Aðstoðarmenn Majors höfðu heyrt
ávæning af þessu og eftir að síðari
grein Scallywag var birt sömdu
þeir áætlun um hvernig bregðast
skyldi við ef eitthvert virtara blað
tæki málið upp. Þegar greinin birt-
ist í New Statesman gátu embættis-
mennirnir því vísað orðróminum á
bug strax, án þess að ráðfæra sig
við Major, sem var á ferð um Ind-
land.
Breska dagblaðið The Daily Tele-
graph segir að fari fram réttarhöld
í málinu fáist úr því skorið hvort
það teljist ærumeiðandi að birta
greinar um kviksögur án þess að
gefa til kynna að þær séu sannar.
Flest dagblöð líta svo á að varasamt
sé að hafa slíkar sögur eftir, jafn-
vel með það að markmiði að ve-
fengja þær.
Svipað mál kom upp í Bretlandi
áríð 1963 þegar breski knapinn
Scoþie Beasley höfðaði meiðyrða-
mál á hendur Daily Herald, sem
birti frétt byggða á mönnum, sem
yeðjuðu á hest hans í veðreiðum
og töpuðu fénu. Þeir sögðu að
Beasiey hefði tapað vísvitandi til
að-veðmangaramir gætu hagnast.
í frétt blaðsins var sagt að þessar
staðhæfingar væru tilhæfulausar
og farið var lofsamlegum orðum
um hæfíleika knapans. Blaðið varð
þó að greiða Beasley skaðabætur
þar sem dómstóllinn komst að þeirri
niðurstöðu að hluti greinarinnar
gæti skaðað mannorð hans.
Dreifðu teikningu af Wilson
nöktum
Major er fjórði breski forsætis-
ráðherrann á öldinni sem höfðar
meiðyrðamál. Harold Wilson stefndi
International Herald Tribune árið
1968 fyrir grein „sem fjallaði um
og hafði eftir ósannar sögusagnir"
um einkalíf hans. Lögfræðingur
hans samdi hins vegar við blaðið
um að hætta við málshöfðunina
gegn því að blaðið greiddi forsætis-
ráðherranum skaðabætur. Árið áð-
ur stefndi hann dægurlagahljóm-
sveitinni The Move vegna póstkorts
sem dreift var til að auglýsa plöt-
una „Flowers in the Rain“. Á kort-
inu var teikning af forsætisráðherr-
anum nöktum. Hljómsveitin var
dæmd til að greiða honum skaða-
bætur.
David Lloyd-George höfðaði
einnig meiðyrðamál þegar hann var
forsætisráðherra og árið 1923
stefndi Winston Churchill Alfred
Douglas lávarði, sem hafði sakað
hann um að hafa notfært sér að-
stöðu sína sem flotamálaráðherra
til halda niðri verði breskra hluta-
bréfa á bandaríska hlutabréfamark-
aðinum. Douglas var dæmdur til
hálfs árs fangelsisvistar.
Churchill lést árið 1965 en fimm
árum síðar tengdist hann harla
Reuter
óvenjulegu dómsmáli. Fjölskylda
hans vildi höfða meiðyrðamál á
hendur rithöfundi sem hélt því fram
í bók að Churchill hefði verið viðrið-
inn samsæri um að myrða Wlad-
islaw Sikorski hershöfðingja, leið-
toga pólsku útlagastjómarinnar,
sem lést í flugslysi árið 1943. Þar
sem Churchill var látinn var ekki
hægt að höfða meiðyrðamálið sam-
kvæmt breskum lögum. Fjölskyldan
var hins vegar staðráðin í að hreinsa
mannorð hans og hafði uppi á flug-
manni vélarinnar sem var sé eini
sem lifði af flugslysið og bjó í Kali-
forníu. Rithöfurinn hafði haldið því
fram að flugmaðurinn hefði einnig
verið viðriðinn ráðabruggið. Flug-
maðurinn gat því stefnt höfundin-
um, sem var dæmdur til að greiða
skaðabætur.
•Major hefur sagt að hann hygg-
ist sjálfur greiða lögfræðikostnað-
inn vegná meiðyrðamálsins og
dragist málið á langinn gasti það
kostað hann sem svarar tugum
milljóna króna. Svo kann þó að fara
að málið verði leyst með sátt áður
en réttarhöld heijast. Verði hins
vegar réttað í málinu er líklegt að
Major forsætisráðherra lendi í þeirri
neyðarlegu aðstöðu að þurfa að
svara spumingum ágengra veij-
enda tímaritanna um einkalíf sitt.
Hcimild: Thc Daily Telegraph og Ilcutcr.
Clare Latimer,
42 ára einhleyp
veitingakona,
hefur höfðað
meiðyrðamál á
hendur tveimur
breskum tímarit-
um, sem birtu
greinar um meint
ástarsamband
hennar og Johns
Majors, forsætis-
ráðherra Bret-
lands. Hún segir
þetta tilhæfu-
lausan orðróm.