Þjóðviljinn - 07.12.1991, Blaðsíða 19

ERLRNDAR jfff FKÉTIIR
AUmsión Dagur Þorleifsson
Stórskotahríð á Osijek og Dubrovnik
— Vance ævareiður sambandsher
Fjórtánda vopnahléð í Júgó-
slavíu á fimm mánuðum er
farið út um þúfur eins og
hin og í fyrradag og gær
hélt júgóslavneski sambandsher-
inn uppi harðri stórskotahríð á
borgimar Osijek í Slavóníu og
Dubrovnik í Dalmatíu. Hart var
einnig barist við Lipik, austur af
Zagreb, höfuðborg Króatíu.
Stnðsaðilar kenna hvorir öðr-
um um að vanda, en eftirlitsmenn
Evrópubandalags og Bandaríkja-
maðurinn Cyras Vance, sem
staddur er þarlendis sem mála-
miðlari fyrir hönd Sameinuðu
þjóðanna, hafa sambandsherinn,
sem lýtur stjóm serbneskra hers-
höfðingja, fyrir sökinni.
Báðir aðilar hafa sýnt tregðu á
að framfylgja vopnahlésskilmál-
um. Króatar hafa ekki létt umsátri
um sumar stöðvar sambandshers-
ins í landi sínu og sambandsher-
inn hefur ekki dregið liðssveitir
sínar til baka, eins og samið var
um.
Fréttir berast af verulegu
manntjóni, einkum í Osijek.
Vance er sambandshemum
ævareiður, bar í gær ffam mót-
mæli við Veljko Kadijevic, hers-
höfðingja, varnarmálaráðherra
Júgóslavíu, og segist nú sjá litla
von til þess að hægt verði að
senda friðargæslulið á vegum S.þ.
til Júgóslavíu, en skilyrði S.þ.
fyrir því 'að svo verði gert er að
vopnahlé verði haldið.
Mikil spenna er nú sögð vera í
Bosníu-Herzegóvinu og er óttast
að upp úr sjóði milli Króata og
Serba þar.
Bandarikjastjóm tilkynnti í
gær að hún ætlaði að banna öll
efnahagsleg samskipti Bandarikj-
Foringi serbneskra skæruliða
með byssukjaft og grímuklædda
menn sína í baksýn - manndráp-
in halda áfram.
Indíánar vilja fá
tótemstólpa heim
til vamar skógi
Tveir forastumenn Haisla, fámenns indíánaættbálks í Bresku Kól-
umbíu, Kanada, eru komnir til Svíþjóðar þeirra erinda að fá
heim helgasta grip síns fólks, níu metra háan tótemstólpa sem er
stolt Folkets museum í Stokkhólmi.
Helsta einkenni tótemtrúar er
að þeir sem hana aðhyllast hafa
fyrir satt að þeir séu i ætt við ein-
hveija dýra- eða jurtategund, sem
ætlað er að vemdi ættingja sína í
mannheimi. Á stólpa þeim sem hér
um ræðir eru myndir af þremur
goðverum.
Tótemstólpi Haislafólksins,
sem eins og aðrir slíkir er úr viði,
var gerður 1873 og er einn sá elsti
af slíkum, af þeim sem varðveist
hafa. Sænskur ræðismaður í
Bresku Kólumbíu, Olof Hansson,
hafði hann heim með sér fyrir rúm-
um 60 árum og gaf hann safhinu,
þar sem varðveittir era munir
tengdir þjóðháttafræði.
„Það gerðist án samþykkis
okkar,“ segir Alam-la-hah (Sú sem
kemur með gott veður), öldurkona
Haisla. Hún heitir einnig Louise
Smith. Vanalegt er að norðuramer-
ískir indíánar heiti tveimur nöfn-
um, öðru ensku og hinu á sínu
máíi.
Alam-la-þah og samferðamað-
ur hennar, höfðingi Haisla sem Ga-
gum-giust (Árrisull) heitir (enskt
nafn hans er Gerald Amos), gera
lítið úr trúarþýðingu tótemstólpans
fyrir ættbálkinn nú á tímum, kalla
hann menningarverðmæti hliðstætt
því sem Vasaskipið sé fyrir Svía.
Eigi að síður fyrirhugar ættbálkur-
inn að reisa stólpann í mynni Kitl-
opedals, skóginum þar til vemdar
gegn stjóm Bresku Kólumbíu, sem
hyggst láta höggva hann. Skógur-
inn þama er á um 200.000 hektara
svæði og einn af fáum ennþá
ósnortnum regnskógum utan hita-
beltisins. Staurinn var í dalsmynn-
inu þangað til Hansson ræðismað-
ur hafði hann á brott með sér.
Haislafólkið bjó í dalnum um
langt skeið en neyddist til að flytja
þaðan fyrir um 20 ámm. Nú býr
ættbálkurinn á tveimur vemdar-
svæðum, um 600 manns á hvoru.
Þau Alam-la-hah og Ga-gum-
giust segja að margir tótemstaurar
hafi farið forgörðum er verið var
að kristna indíána, því að kristni-
boðar hafi litið á þá sem svívirði-
leg skurðgoð og brennt þá eða flutt
á brott.
Haislafólkið hefur lofað Fol-
kets museum því að láta bestu tré-
skurðarmenn sína gera fyrir það
nákvæma eftirlíkingu af stólpanum
mikla, fái það hann aftur dal sínum
til vemdar.
Safhstjórinn á Folkets museum
segist hafa fyllsta skilning á beiðni
Haisla, en segir að þetta sé mál
sem ríkisstjómir verði að skera úr.
Verði stólpinn afhentur sé líklegt
að það skapi fordæmi og gæti þá
svo farið að Folkets museum yrði
að láta af höndum nær alla sína
safngripi.
Sú sem kemur með gott veður og Árrisull við tótemstólpann í Folkets
museum - safnstjórinn óttast að það tæmist.
anna við Júgóslavíu. Þýskaland ríkjastjóm mun vilja forðast að
hefur sett samgöngubann í Serbíu taka afstöðu í illdeilu þessari.
og Svartfjallaland og tekið þannig
afstöðu með Rróatíu, en Banda-
Frakkar drekka
minna en fyrr en þó
mest Evrópumanna
Frakkar hafa dregið úr áfeng-
isneyslu sinni um 40 af
hundraði s.l. 30 ár, en
drekka þó ennþá meira á
mann en nokkur önnur Evrópu-
þjóð, að sögn félagsmálaráðuneytis
þeirra.
Samkvæmt skýrslum þess
nemur nú meðaláfengisneysla
Frakka 15 ára og eldri 13,4 lítrum
af hreinu alkóhóli árlega. Næstir
Frökkum á listanum yfir áfengis-
drykkju Evrópumanna eru Lúxem-
búrgarar og Spánverjar.
Ráðuneytið segir að dauðsföll í
Frakklandi á ári beinlínis af völd-
um áfengisneyslu séu um 35.000.
Mjög hefur þar dregið úr
neyslu á léttum vínum en drykkjan
á bjór og sterkum vínum hefur
lengi verið svipuð ár frá ári. Fé-
lagsffæðingar segja að unglingar
taki yfirleitt bjór fram yfir létt vín,
þar eð þau séu orðin dýrari en var,
eftir að ódýrari víntegundir féllu úr
tísku.
Moldovustjóm segir
sovéska herinn
undirbúa valdarán
Stjórn Moldovu, sem lýsti
yfir sjálfstæði sínu í ágúst,
bað í gær Sameinuðu
þjóðirnar um hjálp gegn
sovéska hernum í landinu, sem
stjórnin segir að sé kominn á
fremsta hlunn með að fremja
þar valdarán. Hafi herinn tekið
á sitt vald svæði í lýðveldinu
byggð Rússum og úthlutað vopn-
um til manna, sem stjórnin kall-
ar öfgamenn.
Harðar deilur hafa lengi verið í
Moldovu milli meirihluta lands-
manna, sem era Rúmenar, og rúss-
neska þjóðemisminnihlutans þar.
Mircea Snegur, forseti
Moldovu, og aðrir ráðamenn þar
fara ffam á það við Öryggisráð
S.þ. að það sendi eftirlitsmenn til
Moldovu.
Elskulegur eiginmaður minn, faðir okkar, tengdafaöir, afi og
langafi
Guðmundur Torfason
frá Kollsvík
til heimilis að Njálsgötu 36
verður jarðsettur frá Fossvogskirkju, þriðjudaaii.n 10. desem-
berkl. 10:30.
Þórhildur Jakobsdóttir frá Árbakka
Sigurlaug Guðmundsdóttir
Torfi Guðmundsson Ellen Andersson
Jakob Guðmundsson Helga Hermannsdóttir
barnabörn og barnabarnabörn
Ástkær eiginmaður minn, faðir, tengdafaðir, afi og langafi
Kiartan Steinbach
loftskeytamaður
Hjallaseli 47, Reykjavík
verður jarðsunginn frá Fossvogskirkju mánudaginn 9. desem-
ber kl. 10:30.
Soffía Loptsdóttir Steinbach
Guðmundur K. Steinbach Kamilla Guðbrandsdóttir
Ragnhildur K. Steinbach Hilmar Sigurðsson
Kjartan K. Steinbach Marta Guðmundsdóttir
barnabörn og barnabarnabörn
Síða 19
ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 7. desember 1991