Dagblaðið Vísir - DV - 21.08.1998, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 21. ÁGÚST 1998
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÖSSUR SKARPHÉÐINSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiósla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVlK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aórar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar Jjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1800 kr. m. vsk. Lausasöluverð 160 kr. m. vsk., Helgarblað 220 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Kostur á uppstokkun
Guðmundur Bjarnason landbúnaðar- og umhverfis-
ráðherra hefur tekið þá ákvörðun að hætta í stjórnmál-
um. Það kemur ekki á óvart enda hefur lengið gengið sá
orðrómur að hann hugsaði sér til hreyfings. Þegar á síð-
asta ári þóttust menn sjá það fyrir að breytingar yrðu á
ríkisstjórninni, með brotthvarfi Friðriks Sophussonar
íjármálaráðherra og Guðmundar Bjarnasonar.
Ráðherra sem láta af störfum bíða gjarnan feit emb-
ætti. Þá þýðir lítið fyrir aðra að sækja um störfin. Svo
var það í tilfelli Friðriks Sophussonar. Allir virtust
vita það, nema ráðherrann þáverandi, að forstjóra-
staða í Landsvirkjun biði. Það var enda svo að starfið
var ekki einu sinni auglýst. Stjórnarformaður stofnun-
arinnar viðurkenndi að hræsni hefði verið að gera
það. Starfinu var löngu úthlutað.
Guðmundur Bjarnason sótti aftur á móti um starf
forstjóra hins nýja íbúðalánasjóðs ásamt fjölda ann-
arra. Aðrir umsækjendur urðu að una því að eiga
ekki möguleika. Ráðherrann gekk fyrir. Val stjórnar
íbúðalánasjóðs í gærmorgun var aðeins formsatriði.
Það eru leikreglur sem þróast hafa í skjóli valdsins og
ekkert fær breytt.
Friðrik Sophusson og Guðmundur Bjarnason eru
nýjustu dæmin um þetta fyrirkomulag. Aðrir stjóm-
málamenn í svipaðri stöðu fá eða hafa fengið, sendi-
herraembætti, bankastjórastöður eða önnur feit emb-
ætti sem til úthlutunar eru á vegum ríkisins. Aðrir
umsækjendur eru fýrirfram útilokaðir.
Menn sem lengi hafa setið á þingi og í ríkisstjórn
hafa auðvitað öðlast dýrmæta starfsreynslu og ráð-
herrar ekki síst stjórnunarreynslu. Þeir kunna því að
vera heppilegir í fyrrgreind stjórnunarstörf. Það er þó
ekki gefið í öllum tilvikum og fráleitt að þessi ákveðni
starfsferill útiloki möguleika annarra sem eftir störf-
unum sækjast.
Brotthvarfi ráðherra úr ríkisstjórn fylgja hræringar.
Aðrir þingmenn viðkomandi stjórnarflokks sækjast að
vonum eftir vegtyllunum. Svo mun verða nú. Þingflokk-
ur Framsóknarflokksins velur arftaka Guðmundar
Bjamasonar formlega en Halldór Ásgrímsson, formaður
flokksins, ræður því hver hreppir hnossið. Þingflokkur-
inn fer að vilja hans. Þar sem stutt er eftir af kjörtíma-
bilinu, þingkosningar verða næsta vor, kemur einnig til
greina að skipan nýs ráðherra verði frestað. Þá skiptust
ráðherraembætti Guðmundar Bjarnasonar á þá sem
þegar gegna ráðherraembættum fyrir flokkinn.
Það er val Framsóknarflokksins hvor leiðin verður
farin. Brotthvarf Guðmundar úr ríkisstjórninni gefur
mönnum þó tækifæri til þess að stokka upp. Það tæki-
færi ætti að nýta. Ráðherraembætti þau sem Guð-
mundur gegnir, landbúnaðar- og umhverfis, em afar
ólík. Þar er hætta á hagsmunaárekstrum. Það má aug-
ljóst vera að erfitt er fyrir sama manninn að takast á
við þau verkefni. Nefnd hafa verið dæmi um slíkt og
hið nýjasta er umdeild leyfisveiting umhverfisráð-
herra að heimila æðarbændum notkun svefnlyfs í bar-
áttu gegn vargi í varpi æðarbænda. Verkefni umhverf-
isráðuneytisins verða æ þýðingarmeiri en hagsmunir
þess hafa orðið að víkja í skiptum við gróin atvinnu-
málaráðuneyti.
Skipti flokkurinn ráðherraembættunum á þá sem fyr-
ir eru er málið leyst. Komi inn nýr ráðherra þá mánuði
sem eftir eru til kosninga gefst ríkisstjórninni kostur á
að losna frá svo vandræðalegri ráðuneytaskipan.
Jónas Haraldsson
Æ fleiri láta nú til sín taka landi og náttúru til varnar og vekja á nýstárlegan hátt til umhugsunar um hernaðinn
gegn landinu. - Efnt var til Ijóöalesturs á Austurvelli. Hjalti Rögnvaldsson leikari.
ímynd lands í húfi
valda, og sú athygli get-
ur reynst veganesti í
baráttuna gegn
skemmdarverkum á
hálendinu noröaustan-
lands. Þar er næsti
átakapunktur og þang-
að beina nú margir
sjðnum. Þar er mikið í
húfi. Ekki aðeins þetta
óviðjafnanlega svæði,
heldur ímynd landsins
í heild, sú ímynd
ósnortinnar náttúru,
sem flestir viija að
landið okkar hafi. Við
getum ekki bæði haldið
og sleppt.
Bormenn ókyrrast
Víst er við ramman
„Staðreyndin er sú að hernaður
bormanna gegn landinu er að
spilla möguleikum okkar til at-
vlnnu og framþróunar, sem
byggist á því sem við höfum -
ennþá - sérstakt umfram flestar
aðrar þjóðir....u
Kjallarinn
Kristín
Halldórsdóttir
þingkona Kvennalista
Vel var til fundið
hjá forseta lands
vors að krossa
Ómar Ragnarsson
fyrir hans mikil-
væga framlag til
aukins skilnings á
undrum og dýrmæti
íslenskrar náttúru.
Þar komast fáir
með tærnar sem
Ómar hefur hælana,
enda ekki margir
sem geta sameinað
kosti og nýtingu lít-
illar flugvélar,
myndavélar og frá-
sagnarhæfíleika og
fengið útrás fyrir
allt saman í
sterkasta fjölmiðli
landsins. Skilaboðin
hitta i mark. Myndir
hans af því ósnortna
víðerni við Hágöng-
ur, sem nýlega var
sökkt á örfáum dög-
um, náðu athygli
miklu fleiri en að-
vörunarorð og
greinaskrif margra
annarra.
Ljóö gegn
hernaöi
Æ fleiri láta nú til sín taka landi
og náttúru til varnar og vekja á ný-
stárlegan hátt til umhugsunar
um hemaðinn gegn landinu.
Það er vel og þannig þarf áfram að
halda. Skemmst er að minnast að-
gerða Guðmundar P. Ólafssonar,
þegar verið var að sökkva hvera-
svæðinu við Hágöngur, svo og
ljóðalesturs Elísabetar Jökulsdótt-
ur og Hjalta Rögnvaldssonar á
Austurvelli af sama tilefni.
Vissulega gátu slík mótmæli
ekki bjargað þessu tiltekna land-
svæði. Þau vöktu hins vegar ræki-
lega athygli á afleiðingum stór-
iðju- og virkjanastefnu stjóm-
reip að draga, þar sem er fram-
kvæmda- og peningaveldi Lands-
virkjunar, dyggilega stutt af
stjómvöldum hverju sinni. Þau
hafa verið hæg heimatökin hjá
slíku veldi með þvílíkan bakhjarl
að fara sínu fram, bylta um landi
og kaffæra í krafti verkfræðilegra
og fjárhagslegra útreikninga, sem
hafa því miður sannfært margan
um að allt þetta væri víst óhjá-
kvæmilegt, ef íslendingar ættu
ekki að lokast aftur inni í moldar-
kofum með hor í nös. Tilfínninga-
leg rök mega sín lítils i slíku sam-
hengi.
Nú má þó búast við, að bor-
mönnum íslands sé orðið nokkuð
órótt, því nú er ekki lengur aðeins
við fámennt lopapeysulandvamar-
lið að etja. Hópur andmælenda
stækkar ört, og hann fylla lista-
menn, vísindamenn og hagspek-
ingar og allt þar á milli, enda svo
sannarlega líka veigamikil at-
vinnu- og efnahagsleg rök gegn
þessum ósköpum. Við þvi verða
bormenn að bregðast, þótt þeir
telji sig geta afgreitt náttúravemd-
ina léttilega.
35-40 milljaröa tap!
í 30. tbl. Vísbendingar, vikurits
um viðskipti og efnahagsmál, er
athyglisverð grein eftir Sigurð Jó-
hannesson hagfræðing, sem er i
raun andsvar við skýrslu Páls
Harðarsonar (fyrir Landsvirkjun)
um mat á þjóðhagslegum áhrifum
stóriðju á íslandi 1966-1997. Páll
telur, að landsmenn hafi hagnast
um 92 milljarða króna á stóriðju á
þessu árabili. Sigurður kemst bins
vegar að þeirri niðurstöðu, að
landsmenn hafi tapað 35-40 millj-
örðum á því dæmi.
Ástæðan er auðvitað mismun-
andi forsendur, m.a. varðandi
vaxtastig, en einnig í þvi að í
skýrslu Páls er reiknað með
hreinum launaávinningi og við-
bótartekjum í efnahagslægðum á
þeim forsendum að ekkert hefði
verið aðhafst að öðram kosti! Þá
koma glöggt fram mismunandi
viðhorf til kostnaðar vegna meng-
unar og landspjalla. Athyglisverð
skoðanaskipti, sem fólk þarf að
kynna sér.
Staðreyndin er sú aö hemaður
bormanna gegn landinu er að
spilla möguleikum okkar til at-
vinnu og framþróunar, sem bygg-
ist á því sem við höfum - ennþá -
sérstakt umfram flestar aðrar
þjóðir, þ.e. óbeislaða náttúru, ótrú-
legar víðáttur, óvenjulegt lands-
lag, ósnortin víðerni. í þessu felast
sérstaðan og möguleikarnir.
Kristín Halldórsdóttir
Skoðanir annarra
Raungreinakennsla
- undarleg skammsýni
„Raungreinakennsla hefur verið vanrækt í ís-
lenska skólakerfmu. Þess hafa sést merki í bágri
stöði íslenskra nemenda í alþjóðlegum könnunum á
raungreinaþekkingu og nú í skorti á fólki með há-
skólamenntun í raunvísindum...Þaö er undarleg
skammsýni af þessari þjóð að halda að hún hafi efni
á að yrkja ekki áhuga og getu ungs fólks til þess að
stunda vísindi...Kennarar á öllum stigum skólakerf-
isins era láglaunastétt og of litlu fé er varið til
grunnrannsókna og rekstrar æðri menntastofnana.
Hvenær skyldu íslendingar leiðrétta þessar augljósu
tímaskekkjur?"
Úr forystugrein Mbl. 20. ágúst.
Bílprófsaldur upp
„Formaður Ökukennarafélags íslands telur vel
koma til álita að hækka bílprófsaldur um eitt ár.
Hann vísar til þess að tæknileg þekking og líkamleg
hæfni til að aka bíl fari ekki saman við „samfélags-
lega ábyrgðartilfinningu" margra ungra ökumanna.
Víða í löndum sem við berum okkur saman við er
bílprófsaldur hærri en hér á landi. Tölfræðin sýnir
að hlutfall óhappa og slysa í umferðinni hækkar eft-
ir því sem ökumenn era yngri. Hvaða rök era þá fyr-
ir því að færa aldurinn EKKI upp?“
Stefán Jón Hafstein, í Degi 19. ágúst.
Leiguliðarnir lifa samt
„Frjálsverslunarmennirnir á Vísbendingu eru svo
staurblindir að þeir sjá ekki einu sinni að stór hluti
útgerðarinnar borgar nú þegar sægreifunum mjög
háan auðlindaskatt og dafnar þó...Auðlindaskattur
sægreifanna á leiguliðana nemur sem svarar meira
en 30 milljarða króna veiðigjaldi á fullar þorskveiðar
eða a.m.k. 50 milljarða króna veiðigjaldi á útgerðina.
Leiguliðamir lifa samt því þeir era þeir hæfustu og
þeir eiga að fá að lifa og dafna so íslenska þjóðin
auðgist. Öðru máli gegnir um þau fyrirtæki sem út-
tekt Vísbendingar beinist að og ekkert græða þótt þau
fái kvótann gefins. Þau afla íslandi ekki neins.“
Einar Júlíusson, í Mbl. 20, ágúst.